به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری ایسنا، شهرداری تهران در حال اجرای طرح «من شهردارم» است، طرحی که برای سومین سال پیاپی در حال اجرا است تا بر اساس آن شهروندان بتوانند با ورود به سامانه «من شهردارم» به پروژه‌های توسعه محله‌ای مدنظرشان رأی دهند و آنها را در اولویت اجرا بگذارند، طرحی که توانسته به عنوان ابتکار تهران در رویداد جایزه جهانی ۲۰۲۴ مسکو به عنوان طرح برتر انتخاب شود. طرحی که جای خالی آن در اداره شهرها دیده می شود؛ اما متأسفانه شیوه‌های تبلیغاتی این طرح و نبود نظارت، مسئله مشارکت مردم در طرح‌های شهرداری را به صحنه مسابقه برای جلب بیشتر مشارکت بدل کرده است.
مجریان اجرای طرح من شهردارم این روزها فعالتر هستند تا نسبت به جلب مشارکت حداکثری شهروندان اقدام کنند و حتی به شیوه های خلاف عرف همچون ارائه سیم‌کارت رایگان، بلیت رایگان مترو و…. اقدام کردند، اقداماتی عجیب و غریب که در سایه عدم نظارت درست، طرح من شهردارم را زیر سوال برده است، در حالی که اساسا اینگونه جلب مشارکت مدنظر برنامه ریزان نبوده و اینگونه رفتارهای مجریان نیز مورد تأیید طراحان نیست؛ اما نبود نظارت درست، موجب سوق داده شدن اجرای این طرح به ناکجا آباد شده است.
تهدید به کم کردن انضباط تا تطمیع با جایزه
نصب بیلبوردهای مختلف در فضای شهری، برقراری تماس تلفنی با شهروندان و ترغیب آنها برای شرکت در طرح، استقرار میزهای طرح من شهردارم در کوچه و خیابان و بهشت زهرا بخشی از روش‌های جلب مشارکت شهروندان در این طرح است؛ اما ضعف نظارت؛ آش نمایش تبلیغاتی این طرح را آنقدر شور کرد که حتی صدای مردم را نیز در آورد، بگونه‌ای که مادر یکی از دانش آموزان در منطقه ۱۳ ضمن تماس با خبرگزاری ایسنا اعلام کرد که مدیریت مدرسه از دانش آموزان خواسته تا در راستای تشکر از معلمانشان در پروژه من شهردارم شرکت کنند و زمانی که فرزندم در این طرح شرکت نکرد به او گفته بودند که از نمره انضباطی اش کم می‌کنند. پسر من از موضوع کم شدن انضباطش بسیار ناراحت بود و من به سراغ مدیر مدرسه رفتم تا علت دقیق را جویا شوم و او هم گفت که از اداره به آنها برای شرکت در طرح فشار می‌آورند.
پدر یکی از دانش آموزان مقطع ابتدایی این‌بار در منطقه ۱۸ نیز با بیان اینکه مدیر مدرسه از دانش آموزان مقطع ابتدایی خواسته که همگی در طرح من شهردارم شرکت کنند تا حیاط مدرسه آسفالت شود، می‌گوید: این اقدام نهایت سوءاستفاده از دانش آموزان است؛ چرا که کودکان در این سن درک درستی از شرکت در طرح های مختلف را ندارند و نمی‌توانند با در نظر گرفتن جایزه و یا تنبیه، آنها را وادار به شرکت در هر طرحی کنند.
ارائه کارت شارژ رایگان تا بلیت مترو به شرط شرکت در طرح من شهردارم!
انتقادات فقط مخصوص شهروندان نبود؛ بلکه صدای نرجس سلیمانی رئیس کمیسیون حقوقی و نظارت شورای شهر تهران را نیز در آورد، بگونه‌ای که در پوشش یک شهروند به پایانه جنوب رفته و در آنجا در مواجهه با میز تبلیغاتی «طرح من شهردارم» با شیوه‌های تبلیغاتی مختلفی برای ترغیب شهروندان برای شرکت در طرح روبرو شده است و در صحن علنی شورای شهر تهران نیز تذکری در این خصوص داده و اعلام می‌کند: طرح «من شهردارم» برگردان مناسبی برای مفهوم مشارکت مردم در حکمرانی محلی از راه اصلاح تدابیر و راهبردهاست که قطعا در شکل نمادین خود قابل تقدیر است؛ اما در طرح «من شهر دارم» بر اساس آمارها و گزارش های متعددی که به دست آمده، برخی از افرادی شرکت می‌کنند که اصلا تهرانی نیستند و به ازای دریافت کارت شارژ رایگان از اپراتورهای همراه اول و ایرانسل و البته بلیت رایگان بودن مترو در این طرح شرکت می‌کنند که این مسئله باعث نگرانی شده است. لذا به دلیل بالا بودن حجم گزارش هایی که در این خصوص دریافت شد، این موضوع را شخصا مورد پیگیری قرار داده و به نکاتی دست یافتم.
گزارش های متعددی که به دست آمده، برخی از افرادی شرکت می‌کنند که اصلا تهرانی نیستند و به ازای دریافت کارت شارژ رایگان از اپراتورهای همراه اول و ایرانسل و البته بلیت رایگان مترو در این طرح شرکت می کنند
وی که این مطالب را در صحن علنی شورای شهر تهران بیان می‌کند با تأکید بر اینکه اعتقاد ما بر این است که نیت شهردار تهران در خصوص این طرح نیت درستی بوده است، اما در مقام برای اجرای طرح اگر نظارت صحیحی صورت نگیرد احتمال انحراف و تخلف در اجرای آن افزایش می‌یابد، ادامه می‌دهد: زمانی که ما در مورد میزان مشارکت به مردم آمار اشتباه دهیم، اعتماد آنها را از دست خواهیم داد. در واقع ما به اعتماد عمومی مردم آسیب زده‌ایم.
رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر با اشاره به جذابیت‌های مالی این قبیل پروژه‌ها، می‌گوید: گزارش‌هایی از اعزام کارکنان از مناطق شمالی تهران به مناطق جنوبی برای دریافت کدهای بیشتر دریافت شد که بسیار جای تعجب داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی این فرایند معیوب، سود این کدها در نهایت به جیب اشخاص می‌رود. اما اساسا «مبنای مالی این کارت‌های شارژ و بلیت‌های رایگان چیست؟» و برای من به عنوان نماینده مردم در شورای شهر، این سوال پیش می‌آید که مبنای مالی این کارت‌های شارژ و بلیت‌های متروی رایگان چیست؟ اگر از بودجه شهرداری کسر می شود که تخلف است. اگر از پیمانکار دریافت شده است که این نیز تخلف ضرب در دو است. لذا به شهردار تهران تذکر داده می شود اگر طرحی با این عظمت و اهمیت اجرا می شود، باید دقت و نظارت لازم بر روند اجرای آن صورت گیرد. نباید از اعتماد عمومی سوء استفاده شود و باید محل تأمین مالی این طرح مشخص شده و گزارش آن به کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر ارائه شود تا مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود تخلف مسئله پیگیری شود.
از مراجعه به در منازل تا دریافت تماس‌های ایستگاه‌های آتش نشانی
همچنین ناصر امانی عضو دیگر شورای شهر نیز در صحن شورای شهر با بیان اینکه نامه‌ای را سال گذشته در مورد اجرای طرح من شهردارم به شهرداری تهران نوشتم و معاون آقای شهردار هم حضور داشتند و گفتند قبول داریم این طرح نواقص و مشکلاتی داشته است و قول دادند این نواقص حل شود؛ اما نه تنها حل نشده، بلکه به شکل گسترده‌تر و واقعاً شگفت‌آورتر این روش غلط و غیر قابل قبول ادامه پیدا کرده است، اظهار می‌کند: قطعاً جلب مشارکت‌های مردمی، فرآیند کلانی است که در انتخاب مسیر می‌تواند کیفیت و تأثیر مشارکت مردم و نظرات کارشناسان حوزه مدیریت شهری را به همراه داشته باشد. هرچند در این طرح، متأسفانه با اجرای ضعیف و عدم بررسی دقیق آمار مشارکت، نه تنها افزایش کیفیت مشارکت محقق نشد؛ بلکه مشکلاتی هم به همراه داشت و طرح مذکور که طی ماه‌های گذشته در دستور کار شهرداری تهران قرار داشت؛ متأسفانه دارای اشکالات و نواقص فراوانی بود که در پاره‌ای از موارد موجب نارضایتی جدی مردم شده است که به پاره‌ای از آنها ذیلاً اشاره می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه چون هدف افزایش آمار مشارکت کنندگان بوده است با تعیین سهمیه برای هر منطقه و ناحیه و ایجاد رقابت، عملاً کیفیت مشارکت تحت‌الشعاع قرار گرفت، می گوید: با ایجاد نظارت‌های مختلف و با تماس گسترده از طریق یک شماره تلفن همراه و ارسال پیامک، همه تلاش خود را بکار بستند تا میزان مشارکت بالا برود.
این عضو شورای شهر تهران تصریح می‌کند: مراجعه به درب منازل برای کسب نظر آنان در خصوص طرح‌های توسعه محلی بود، ولی گزارشات دریافتی حاکی از عدم رعایت این موضوع در دریافت شماره تلفن‌های همراه بود که نارضایتی‌های به حق مردمان را به همراه داشت. استفاده از فرصت خدمات دیگر شهرداری از قبیل میز کنترل فشار خون، دریافت تماس‌های ایستگاه‌های آتش‌نشانی و ارائه کارت‌های رایگان برای ثبت غیرواقعی برخی مشارکت‌ها و بالا بردن آمار این طرح بوده است.همچنین مجریان طرح برای افزایش آمار، شماره همراه از افراد نزدیک و دوستان خود گرفتند و این روند نارضایتی‌هایی به همراه داشت.در اجرای طرح شکایت‌ها و گزارش‌های مردمی از برخی مراکز مدیریت شهری تهران به شهرداری اعلام شد که نیاز به بررسی جدی دارد.
وی ادامه می دهد: متأسفانه در برخی موارد، مجریان طرح بدون هماهنگی و نظارت دقیق از سوی شهرداری، روش‌های غیر اصولی و نادرستی را برای جمع‌آوری آمار و افزایش مشارکت به کار گرفته‌اند. به عنوان مثال، بعضی از مناطق شهری به اجبار از کارکنان و افراد وابسته به نهادهای دولتی و خصوصی درخواست ثبت‌نام و مشارکت در طرح را داشتند که این امر نه تنها در افزایش کیفیت مشارکت نقشی نداشته، بلکه موجب نارضایتی شدید شهروندان شده است و ضعف نظارت و کنترل اجرایی، فقدان نظارت دقیق بر روند اجرای طرح و عدم پاسخگویی مناسب به شکایات و گزارشات مردمی، یکی از مهم‌ترین دلایل ناکامی این طرح محسوب می‌شود. بسیاری از شهروندان که با روش‌های نادرست مواجه شده‌اند، شکایت خود را اعلام کرده‌اند، اما تاکنون اقدام موثری برای رفع این مشکلات انجام نشده است.
سقف مشارکت برداشته شد
علیرضا نادعلی سخنگوی شورای شهر تهران نیز در مورد نحوه اجرای طرح من شهردارم در گفت وگو با ایسنا می‌گوید: هر روشی که به نوعی مشارکت اجتماعی را بالا ببرد و حضور مردم در انجام امور و تصمیم گیری در خصوص اجرای پروژه‌های شهری را بیشتر کند، حتما مورد حمایت شورای شهر قرار دارد؛ چراکه نگاه ما مبتنی بر آرمان مردم سالاری دینی است و در مورد طرح من شهردارم باید بگویم که در سال سوم اجرای این طرح قرار داریم و حتما باید ایرادهای اجرایی بررسی و رفع شود؛ یعنی حتما باید در اجرای روش‌ها خوش فکری و خلاقیت بیشتر لحاظ شود.
وی با تأکید بر اینکه برخی از مواردی که در اجرای طرح من شهردارم می‌شنویم مورد تأیید ما نیست و من نمی‌پسندم که در اجرا بر روی یک ایرادی که وجود دارد، اصرار کنیم و از سوی دیگر نمی‌پسندم که طرح بزرگی را تنها به دلیل ایرادات اجرایی که ممکن است در اجرای هر طرحی باشد؛ زیر سوال ببرند، می‌افزاید: من به عنوان عضو شورای شهر از جایگاه نظارتی به مدیران شهری تأکید کردم که ایرادات اجرایی را رفع کنند که مدیران شهرداری اعلام کردند که روش‌ها را بررسی کردند و بسیاری از ایرادات را احصا کردند و حتی سقف مشارکت را برداشتند تا از حالت مسابقه‌ای خارج شود؛ اما اصلاحات فرهنگی که موجب رفع اجرای روش‌های متفاوت است، باید انجام شود.
به عنوان عضو شورای شهر از جایگاه نظارتی به مدیران شهری تأکید کردم که ایرادات اجرایی را رفع کنند که مدیران شهرداری اعلام کردند که روش‌ها را بررسی کردند و بسیاری از ایرادات را احصا کردند و حتی سقف مشارکت را برداشتند تا از حالت مسابقه‌ای خارج شود اما اصلاحات فرهنگی که موجب رفع اجرای روش‌های متفاوت است باید انجام شود
پاسخ شهرداری تهران به ابهامات اجرایی طرح من شهردارم
در برابر این انتقادات اما مجید باقری معاون برنامه ریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورای شهرداری تهران معتقد است: بی‌تردید، مدیریت شهری که با اجرای الگوی «من شهردارم» اعتقاد خود به مشورت‌پذیری و مشارکت شهروندان در اداره پایتخت را در عمل اثبات کرده، قطعاً از نقدهای سازنده، کارشناسانه و تهی از انگیزه‌های سیاسی در خصوص اقدامات و برنامه‌های خود به ویژه درباره برنامه «من شهردارم» استقبال می‌کند.
وی بیان می‌کند: در برنامه‌ای نوپا به این وسعت در سطح پایتخت با جمعیت حدود ۹ میلیونی و در گستره ۲۲ منطقه شهری و نیز در جامعه حدود ۶ هزار سفیر «من شهردارم»، ممکن است برخی کنش‌های سلیقه‌ای در فرایند اجرا و پیاده‌سازی و جذب مشارکت شهروندان رخ دهد؛ اما قطعاً این موضوع «قاعده» نیست و «استثناء» است. امسال در راستای مدیریت فرایند اجرا، «شیوه‌نامه نحوه جذب مشارکت شهروندان» به مناطق و سفیران ابلاغ شد که در فصل نهم آن، کنش‌های ممنوع به صراحت تبیین و ذکر شده است. از سوی دیگر، نهادهای نظارتی هم در طول فرایند اجرا، نظارت داشتند و اگر در نقطه‌ای، رفتار نامتعارفی رخ می‌داد، بلافاصله ورود می‌کردند.
معاون شهردار تهران می‌افزاید: قطعاً هر برنامه و اقدامی نیازمند آسیب شناسی و بررسی است تا نقاط قوت و ضعف آن استخراج و احصاء شود. ما هم قطعاً با آسیب شناسی و بررسی نقاط ضعف و قوت سه دوره اجرای برنامه مشارکتی «من شهردارم»، برای دوره چهارم و دوره‌های آتی، متعهد هستیم که در مسیر رفع نقاط ضعف، بهسازی و بهبود اجرا و ارتقای کیفیت جذب مشارکت شهروندان، قدم برداریم.
باقری با بیان اینکه باید توجه داشت که آنچه می‌تواند سازنده و اثربخش باشد، نقد کارشناسی موضوع است نه نقد تبلیغاتی یا نقد سیاسی موضوع و یا تعمیم جزء به کل، می‌گوید: در همین راستا جا دارد این سئوال مطرح شود که آیا برای برنامه و الگویی که برای اولین بار در نظام مدیریت شهری کشور اجرا شده، «مشارکت ۳۵۴ هزار نفری در دوره اول»، «مشارکت یک میلیون و ۳۵۲ هزار نفری در دوره دوم»، «کسب جایزه جهانی نوآوری ۲۰۲۴ بریکس»، «تحقق ۸۸ درصدی پروژه‌های منتخب شهروندان در دوره اول»، «تحقق بیش از ۷۵ درصدی پروژه‌های منتخب شهروندان در دوره دوم»، «ثبت ۴۲ هزار ایده در مرحله ثبت ایده در دوره سوم» و «مشارکت دو میلیون و هزار و ۴۸۰ نفر در دوره سوم»، بدون برنامه‌ریزی و اجرای کارشناسانه امکان‌پذیر بوده است؟ و اساساً در کدام دوره از ادوار مدیریت شهری، دو میلیون نفر از شهروندان در یک برنامه مرتبط با شهرداری پایتخت مشارکت مشورتی و انتخابی داشته‌اند و شهروندان عزیز از این حق و فرصت برخوردار بوده‌اند که خودشان اولویت‌های محله و منطقه محل سکونتشان را تعیین کنند؟
وی در پاسخ به سوالی در مورد مجبور کردن دانش آموزان برای شرکت در این طرح نیز می‌گوید: آیا قابل باور است در عصر ارتباطات و آگاهی رسانه‌ای، بتوان شهروندان را مجبور به انجام کاری کرد که دوست ندارند یا تمایلی به انجام آن ندارند؟! اساساً طرح این موضوع که برای مشارکت شهروندان اجبار در کار بوده، فاقد اعتبار است. شهروندان تهرانی با تمایل، اختیار کامل و تعهد شهروندی خود نسبت به شهرشان در این طرح شرکت کرده‌اند و اگر از یک سفیر رفتاری خارج از چهارچوب سر می‌زد، شهروندان این امکان را داشتند که نام و مشخصات سفیر را (از روی کارت شناسایی معتبر و قابل استعلام با کیوآرکد نصب شده بر روی سینه سفیر) به واحدهای نظارتی شهرداری تهران گزارش کنند. اما در مورد اجبار دانش آموزان هم در یکی از مدارس، صرفاً یک مورد گزارش شد که آن هم از سوی دست‌اندرکاران خود مدرسه رخ داده بود نه از سوی عوامل شهرداری تهران.
باقری ادامه می‌دهد: بی‌تردید، تحقق مشارکت حقیقی شهروندان در اداره شهر، یک ضرورت است که باید توسط مدیریت شهری به عنوان یک وظیفه قانونی و حرفه‌ای پیاده‌سازی شود. بر این مبنا، «من شهردارم» به عنوان بستر و قالب تحقق این مشارکت، در این دوره از مدیریت شهری آغاز شده و در ادوار بعدی نیز ادامه پیدا خواهد کرد. «من شهردارم» متعلق به یک شخص یا تیم نیست، متعلق به تهران و شهروندان فهیم تهرانی است که همه ما به ویژه اصحاب شریف رسانه نیاز است به تبیین و ترویج آن به عنوان یک حق شهروندی و بستری برای توسعه شهری و مدنیت همدلانه همت کنیم و در راستای دفاع از حقوق شهروندی، از «سیاسی کردن آن» بپرهیزیم. این حق هر شهروند تهرانی است که با سهیم شدن در اداره شهر بتواند اعلام کند: «من خودم شهردار تهران هستم.»
انتهای پیام
