به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری تسنیم، سرطان یکی از مهم‌ترین علل مرگ و میر در جهان است و بر اساس آمارها، ابتلا به این بیماری در کشورمان نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است.

کارشناسان حوزه سلامت همواره تأکید دارند که بسیاری از انواع سرطان‌ها قابل پیشگیری و درمان در مراحل اولیه هستند. انجام معاینات پزشکی دوره‌ای و غربالگری‌های مناسب می‌تواند به شناسایی زودهنگام سرطان‌ها کمک کند و در نتیجه، شانس درمان و بهبود بیماران را افزایش دهد.

با توجه به روند رو به رشد ابتلا به سرطان در کشور، با آقای دکتر کاظم زنده‌دل، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و معاون پژوهشی پژوهشکده سرطان (انستیتو کانسر ایران) گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

تسنیم: آیا روند بروز و ابتلا به سرطان در کشور واقعاً افزایشی است یا علت افزایش موارد اعلام شده، بهبود روند شناسایی موارد است؟

زنده دل: در تمام دنیا روش‌های درمان بیماری‌های عفونی و بیماری‌هایی که زودتر جان مردم را می‌گرفت، به دست آمده و طول عمر و امید به زندگی افزایش پیدا کرده است. این موضوع باعث می‌شود که تعداد زیادی از افراد به سن سالمندی و سرطان برسند و تعداد افراد مبتلا به این بیماری افزایش پیدا کند. بسته به اینکه در کشورهای مختلف قبلاً چقدر این مشکلات وجود داشته و چقدر این مسائل حل شده، تفاوت‌هایی بین کشورها در افزایش امید به زندگی و رسیدن به سن‌های بالا ایجاد می‌شود.

بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، کشور ما بعد از انقلاب اسلامی به دلیل اینکه توجه زیادی به روستاها و شهرهای کوچک شده، به عدالت تقریباً خوبی از نظر تأمین منابع، رساندن برق و گاز به تمام نقاط، رسیده و وضعیت بسیاری از بیمارستان‌هایی که در گذشته با مشکلاتی همراه بود، حالا بهبود یافته‌است بنابراین از سویی خدمات درمانی ارائه شده بهبود یافته و از سوی دیگر، نسبت به گذشته میزان مرگ و میر مادران باردار و نوزادان نیز کاهش یافته و امید به زندگی و بقای افراد افزایش پیدا کرده و درنتیجه تعداد افراد بیشتری به سنین سالمندی می‌رسند و تعدادی از این افراد ممکن است دچار سرطان شوند که این مسئله باعث رشد میزان بروز سرطان در کشور شده است. در دهه‌های گذشته میزان موالید نیز زیاد شده و اکنون این افراد به سنین میانسالی و سالمندی نزدیک شده‌اند که روند رو به رشد سرطان را سبب می‌شود.

با این وجود باید توجه داشت که در حال حاضر، میزان رشد سرطان در کشورهای منطقه از جمله کشورهای عربی نظیر قطر، عمان و … از کشور ما بیشتر است.

براساس برآوردها و مطالعات انجام شده، رتبه رشد بروز سرطان در ایران از بین ۱۸۶ کشور جهان ۴۸ است. کشورهای قطر، امارات، کویت، بحرین، سوریه و دیگر کشورها، از نظر میزان رشد بروز سرطان، در رتبه‌های بالاتری قرار دارند.

تسنیم: میزان بروز سرطان در کشور چه قدر است؟

براساس برآوردهای انجام شده در سال ۱۳۹۹، تعداد مبتلایان به سرطان در کشور ما سالانه حدود ۱۳۱ هزار نفر است و میزان بروز سرطان در هر ۱۰۰ هزار نفر هم ۱۵۲ نفر است.

تسنیم: آیا این آمار ثبت شده، با میزان بروز واقعی موارد ابتلا، فاصله دارد؟

ما سالانه حدود ۱۳۱ هزار نفر مبتلا به سرطان داریم. این ارقام معمولاً برآوردی هستند و ممکن است در آن‌ها خطاهایی وجود داشته باشد اما با این حال، این میزان خطا برای کشور ما خیلی زیاد نیست. علت این امر این است که در سال‌های ۹۰ تا ۹۸، تلاش‌های خوبی در وزارت بهداشت انجام شد و آمار سرطان را به دقت ثبت کردیم.

البته متاسفانه در چهار یا پنج سال گذشته، انتشار این آمار متوقف شده و تلاشی که برای ثبت دقیق سرطان انجام می‌شد، با مشکل مواجه شده است. به همین دلیل، اکنون حدود چهار سال است که آمار جدیدی منتشر نشده است.

تسنیم: چرا؟

شاید این اختلال عمدی نبوده اما این توقف در انتشار آمارها، باعث ایجاد مشکلاتی در روند گزارش‌ها شد. به هر حال سرطان پدیده‌ای نیست که در چند سال تغییرات بزرگی در آن ایجاد شود، بنابراین آماری که اعلام کردم تقریباً بسیار نزدیک به واقعیت است.

تسنیم:‌ میزان مرگ ناشی از سرطان در کشور چه قدر است؟

روزانه ۲۰۰ مرگ ناشی از سرطان در کشور داریم. زمانی که بیماری کرونا روزانه ۲۰۰ مرگ رقم میزد بسیاری نگران می‌شدند اما به نظر می‌رسد آمار مرگ روزانه ۲۰۰ نفر در کشور که معادل سقوط روزانه یک فروند هواپیما در کشور است، برای کسی نگرانی ایجاد نکرده است.

پیشنهادمان این است که یک فرماندهی یا ستاد بسیار قوی برای مقابله با دومین علت مرگ در کشور، یعنی سرطان، وجود داشته باشد. این ستاد باید موضوعات مرتبط با سرطان را حل و فصل کند و برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای بیماران انجام دهد.

تسنیم: باتوجه به روند افزایشی ابتلا به سرطان در جهان و ایران و قرار گرفتن کشور در آستانه پیری جمعیت، پیش‌بینی شما از وضعیت ابتلا به سرطان در سال‌های آینده چیست؟

پیش‌بینی ما این است که در ۱۵ سال آینده، آمار سرطان در کشور دو برابر خواهد شد اما باید به یک نکته توجه داشت؛ مشکل در بیماری سرطان این است که نمی‌توانیم به‌طور کامل از بروز آن جلوگیری کنیم. به عنوان مثال، کشورهای آمریکا و کشورهای اروپایی وضعیت بدتری از ما دارند، چون عوامل خطر آنها بیشتر است و در آنجا، چون امید به زندگی بالاتر است، افراد بیشتری به سن‌هایی می‌رسند که احتمال ابتلا به سرطان بیشتر می‌شود. آنچه که اهمیت دارد این است که ما نمی‌توانیم جلوی بروز سرطان را به طور کامل بگیریم. با این حال، می‌توانیم از عوامل ایجادکننده سرطان پیشگیری کنیم. به‌عنوان مثال، کنترل آلودگی هوا، مصرف سیگار، قلیان و تریاک، افزایش فعالیت فیزیکی و کاهش چاقی می‌توانند باعث کاهش بروز برخی سرطان‌ها شوند.

تسنیم: آیا می‌توان گفت سونامی سرطان در راه است؟

ما مخالف این هستیم که بگوییم سونامی سرطان در راه است، اما فکر می‌کنم که در آینده نزدیک با تعداد زیادی از بیماران نجات‌یافته از سرطان مواجه خواهیم شد. یعنی افرادی که درمان شده‌اند، اما هنوز سال‌ها نیاز به مراقبت دارند. از این رو، این افراد باید مراقبت‌های پزشکی و دارویی طولانی‌مدت دریافت کنند و نیاز به توانبخشی و بازتوانی خواهند داشت. این مراجعات، داروها و درمان‌های مختلفی که باید برای این افراد در نظر گرفته شود، شامل تمام مراحل زندگی‌شان خواهد بود.

تسنیم:‌ آیا همه انواع سرطان قابل پیشگیری و شناسایی زودهنگام هستند؟

در کشور ما مانند سایر کشورهای جهان حدود ۴۰ درصد از سرطان‌ها علل مشخص دارند و نیمی از سرطان‌ها علت ناشناخته‌ یا پیچیده‌ای دارند. بنابراین، نمی‌توانیم از بروز حدود نیمی از سرطان‌ها پیشگیری کنیم، اما می‌توانیم آنها را زود تشخیص دهیم. هدف باید این باشد که سرطان‌ها را در مراحل ابتدایی تشخیص دهیم تا بتوانیم آن‌ها را درمان کنیم و عوارض‌شان را کاهش دهیم و از مرگ و میر جلوگیری کنیم. در این زمینه، مردم و خانواده‌ها نیز نقش مهمی دارند و باید با آگاهی بیشتر به مراجعه به موقع و مناسب اقدام کنند.

ما در حوزه سرطان هیچ وقت از پیشگیری مطلق صحبت نمی‌کنیم. بلکه همیشه می‌گوییم که باید مدیریت مناسبی برای سرطان‌ها داشته باشیم. یعنی از سرطان‌هایی که می‌توانیم پیشگیری کنیم، پیشگیری کنیم و آن‌هایی که باید زودتر تشخیص داده شوند، در مراحل ابتدایی شناسایی شوند. بهبود برنامه‌های غربالگری سرطان سینه و غربالگری سرطان کولورکتال و آگاه کردن مردم از علائم ابتلا به سرطان برای مراجعه زودهنگام به پزشک، از جمله اقداماتی است که باید انجام شود. بعضی کارها را دولت باید انجام دهد و بعضی کارها را مردم خودشان باید انجام دهند. همچنین، سیستم تشخیصی و درمانی باید به حدی بهبود پیدا کند تا اگر کسی به سرطان مبتلا شد، درمان مناسب و بهینه دریافت کند و مردم با تأخیر مراجعه نکنند تا بیماری‌شان پیشرفت نکند.

تسنیم: وضعیت غربالگری سرطان در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ کدام سرطان‌‌ها در کشور غربالگری می‌شود؟

در مورد سرطان سینه، پیشنهاد شده که زنان بالای ۵۰ سال و در صورت توان مالی، زنان بالای ۴۵ سال باید سالانه یک بار ماموگرافی انجام دهند. همچنین برای سرطان روده بزرگ باید سالانه یک‌بار تست مدفوع انجام شود، اما بسیاری از مردم این اقدامات را نادیده می‌گیرند.

در این زمینه، وزارت بهداشت باید برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد تا مردم بدانند که برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان‌ها، چه اقداماتی باید انجام دهند. این کار باید در یک بازه زمانی پنج یا شش ساله صورت گیرد تا آگاهی عمومی افزایش یابد و مردم خودشان هم برای غربالگری‌ها اقدام کنند.

برای سرطان پستان باید معاینه سالانه توسط پزشک انجام شود و خود فرد نیز باید این معاینه و خودآزمایی ماهانه را انجام دهد. در صورتی که منابع مالی کافی وجود داشته باشد، باید هر دو سال یکبار یا سالی یکبار ماموگرافی انجام شود اما مسئله اینجاست که این غربالگری‌ها باید رایگان شود، از سوی دیگر باید نیروی انسانی کافی برای انجام این غربالگری‌ها در سیستم بهداشتی و درمانی کشور وجود داشته باشد اما اکنون به دلیل محدودیت‌های منابع مالی و مشکلات اقتصادی حوزه سلامت، امکان تأمین نیروی کافی برای انجام این غربالگری‌ها و پیگیری وضعیت بیماران به طور کامل وجود ندارد.

یکی دیگر از سرطان‌هایی که راحت‌تر می‌توان تعداد زیادی از افراد را غربالگری کرد، سرطان دهانه رحم است که با استفاده از پاپ اسمیر و HPV Testing قابل انجام است.

به طور کلی می‌توان گفت که در جهان و ایران برای سرطان‌های دهانه رحم، پستان و روده بزرگ، روش‌های اثبات‌شده و قابل توصیه غربالگری وجود دارد اما برای سایر سرطان‌ها نمی‌توان الزاماً غربالگری را بکار برد و باید مردم با علائم کلی سرطان‌ها آشنا شوند و در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنند تا از این طریق به تشخیص زودرس بیماری کمک شود . برای مثال برای تشخیص و غربالگری سرطان معده، عاقلانه نیست که همه افراد را آندوسکوپی کنیم و در دنیا نیز هنوز این روش تایید نشده است، زیرا اولاً این روش نسبتاً تهاجمی است وهزینه – اثربخشی بالایی ندارد و بنابراین شناسایی علائم سرطان معده می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری کمک کند.

انتهای پیام/