به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری ایسنا، برآوردهای صورت گرفته نشان می‌دهد که باد هر ساله ۲ میلیارد تن ذرات ریز را از سطح خاک‌های خشک جابجا می‌کند و بر اجتماع، اقتصاد و محیط زیست ۱۵۱ کشور تاثیر می‌گذارد. گرد و غبار البته فقط در بعضی از این ۱۵۱ کشور تبدیل به یک معضل محیط‌زیستی شده است و ایران به سبب کانون های مستعد تولید گرد و غبار به وسعت ۳۴.۶ میلیون هکتار، قرار گیری در کمربند گرد و غبار جهان، تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل انسانی از جمله این کشورهاست؛ به طوری که یکی از عوامل تعیین‌کننده در کیفیت هوا طی سالیان اخیر خشکی زمین در ایران و همسایه‌های غرب و جنوب غرب ایران بوده که به دفعات منجر به گسیل طوفان‌های بزرگ حاوی گرد و غبار شده است.
به تبع رخداد طوفان‌های گرد و غبار در ایران، افزایش غلظت ذرات معلق و فراگیری اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی آن طی یک دهه اخیر به این پدیده ردیف بودجه اختصاصی تخصیص داده شد و همچنین الزام بند «ج» ماده (۲۲) قانون پنج ساله برنامه هفتم پیشرفت کشور در خصوص تدوین برنامه کوتاه مدت و میان مدت پیشگیری، سازگاری و مقابله با پدیده گردو غبار در کشور شد.
مدیریت گرد و غبار موجب شد تا در شش سال گذشته ۲.۵ میلیون هکتار از عرصه‌ها و اراضی کشور با همکاری دستگاه‌ها مختلف تثبیت شود اما بر اساس آنچه که در گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس آمده، با وجود اختصاص اعتباراتی به ارزش ۴۶ هزار و ۸۸ میلیارد ریال از اوایل دهه ۹۰ شمسی به مدت حدود یک دهه نه تنها هنوز این معضل زیست‌محیطی به طور رفع نشده است که برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد میزان خسارت وارده در یک دوره ۱۰ساله به شش استان سیستان و بلوچستان، خراسان‌جنوبی، هرمزگان، ایلام، کرمانشاه و خوزستان برابر با ۵۸۰ هزار میلیارد ریال یعنی بیش از ۱۲ برابر بودجه تخصیص یافته برای مقابله با پدیده گردوغبار در کشور بوده است.
منشأ گردوغبار ورودی به ایران، عمدتاً صحرای عربستان، شمال آفریقا و جنوب عراق است که در دوره‌های خاصی از سال بیشتر نواحی جنوب غربی و غرب کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ایران از شرق و شمال شرق نیز تحت‌تأثیر پدیده گردوغبار از افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و ازبکستان گرفته است، با این حال یکی از مهم‌ترین استان‌ها در زمینه مدیریت گرد و غبار، خوزستان است. بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، از کل اعتباری که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ به مقابله با گرد و غبار داده شده، ۵۲ درصد به خوزستان اختصاص پیدا کرده است. البته سیستان‌وبلوچستان با بیش از۲۲۰ روز گرد و غبار یکی از بحرانی ترین نقاط جهان محسوب می‌شود.
با این حال وجود چالش‌های فرامرزی در راستای پیشبرد برنامه‌های مشترک کنترل کانون‌های خارجی تأثیرگذار بر کشور از جمله چالش‌ها و موانع چهارده‌گانه‌ای است که در مسیر مقابله با پدیده گردوغبار به دست آمده است و تدوین سند و نقشه راه سیاست (دیپلماسی) آب در چارچوب سیاست (دیپلماسی) کلان کشور، پیاده‌سازی نظام مدیریت یکپارچه منابع آب و رعایت حقابه زیست‌محیطی تالاب‌ها، تقویت دیپلماسی محیط‌زیست، استفاده از تجربه‌های موفق و درس‌آموخته‌های داخلی و بین‌المللی پیشنهاداتی برای مقابله با چالش‌های این مخاطره محیط زیستی عنوان شده است.
تصویب قطعنامه‌ای با موضوع مقابله با گردوغبار در ششمین مجمع جهانی محیط زیست و برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی مقابله با طوفان های گرد و غبار و تصویب ۱۲ جولای به ابتکار ایران به عنوان روز جهانی مقابله با گردوغبار در سازمان ملل از جمله اقدامات انجام شده برای مدیریت گرد و غبار در سطح ایران بوده است. سازمان حفاظت محیط زیست در همین راستا بر اراده مقامات عالی رتبه برای گسترش روابط و همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله محیط زیست تاکید کرده است و انتظار دارد همکاری‌ها در جهت ظرفیت‌سازی و انتقال فناوری‌های نوین برای مدیریت طوفان‌های گرد و غبار البته مدیریت پسماندها، حفاظت از تالاب‌ها، کنترل آلودگی‌ها و تغییرات آب وهوایی نیز افزایش یابد.
صدیقه ترابی ـ معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ـ درخصوص آخرین اقدامات و تعاملات صورت گرفته با دیگر کشورها به منظور مدیریت کانون‌های خارجی گرد و غبار به ایسنا گفت: نشست‌هایی درباره مدیریت کانون‌های خارجی گرد و غبار با کشور عراق برگزار شده است. سازمان حفاظت محیط زیست ایران، سازمان منابع طبیعی و وزارت نیرو با یک مرکز پژوهشی وابسته به دولت عراق نشست‌های رفت و برگشتی داشتند. آن‌ها چندبار به ایران آمدند و از ایران نیز چند بار به عراق سفر شده است.
مناطق پایلوت برای انتخاب بهترین روش مهار گرد و غبار
او ادامه داد: با عراق درباره مهار گرد و غبار تفاهمنامه داریم و بر اساس آن قرار است نقاطی را به عنوان پایلوت برای انتخاب بهترین روش مهار گرد و غبار انتخاب کنیم. با توجه به اینکه کانون‌های ریزگرد هم در عراق و هم در ایران وجود دارد، نقاط پایلوت در هر دو کشور ایران و عراق انتخاب می‌شوند که این منطقه در ایران استان خوزستان است.
برگزاری یک نشست مشترک در دوحه
ترابی در پایان اظهارکرد: نشستی در خصوص مدیریت گرد و غبار اواخر ماه جاری در دوحه برگزار خواهد شد. هدف این نشست رسیدن به راهکارهای مشترک برای مدیریت گرد و غبار منطقه است. به نظر می‌رسد کشورهای حاضر در نشست به دو یا چند منطقه تقسیم‌بندی شوند. کشورها بر اساس منطقه اثر و شدت اثرگذاری دسته‌بندی می‌شوند و در سطح مقامات ارشد گفت‌وگو خواهند کرد.
انتهای پیام
