محمد مشهدی نوش‌آبادی، نویسنده کتاب «بازتاب باورهای شیعی بر پایه هنر و معماری کاشان» در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: کاشان، بنابر گزارش منابع مختلف، از قرون اولیه دوران اسلامی، یکی از کانون‌های شیعه به شمار رفته و تشیع عنصری هویت‌بخش در شخصیت منطقه کاشان بوده است.
وی افزود: بعد از دوره سلجوقی، مکتب تشیع در کاشان سخت در پیوند با مردم کوچه و بازار و تنیده با فرهنگ عامیانه آنها بوده که این رویکرد بعد از دوره ایلخانی امکان بازتاب در آثار هنری و معماری را یافته است.
نویسنده کتاب «بازتاب باورهای شیعی بر پایه هنر و معماری کاشان»، بیان کرد: کتاب حاضر، دوازده مقاله در حوزه فرهنگ و هنر ایران و کاشان در دوره ایلخانی را شامل می‌شود که این مواد فرهنگی، از ابتدای قرن هشتم تا میانه سده سیزدهم هجری تولید شده و شامل انواع کاشی، سنگ، چوب، فلز و پارچه در قالب صنایع و هنرهای خوشنویسی، نقاشی، کاشی‌سازی، سنگ‌تراشی، نجاری، منبت‌کاری، فلزکاری، حکاکی و پارچه‌بافی است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، تصریح کرد: منطقه فرهنگی کاشان به گواه آثار باستانی بازمانده در آن به ویژه محوطه سیلک یکی از مراکز تمدنی و فرهنگی ایران است و همچون موزه‌ای پهناور، هزاران اثر تاریخی از دوران پارینه سنگی تا پهلوی در جای جای آن قابل مشاهده است.
مشهدی نوش‌آبادی، تأکید کرد: منطقه فرهنگی کاشان حول محور شهر کاشان شکل و هویت یافته که به طور عمده شامل شهرستان‌های کاشان، نطنز، آران و بیدگل و آبادی‌ها و شهرهای مجاور است که با وجود تغییر در جغرافیای رسمی هنوز با کاشان پیوند فرهنگی دارند.
وی گفت: ساکنان منطقه فرهنگی کاشان، از آغاز شکوفایی اسلام با ویژگی فرهنگی و مذهبی خاصی معرفی شده‌اند که این ویژگی، در قرن‌های بعد به بیشتر نقاط ایران سرایت کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، تأکید کرد: هویت منطقه کاشان، اگر معطوف به هنر معماری و فرهنگ باشد، که این عناصر در واقع یکی از لایه‌های خوشایند هر فرهنگ و تمدنی است و مواجهه با خود اثر و بدون توجه به صورت‌بندی‌های ظاهری و مذهبی برای بیننده‌اش معنا بخش است.
وی اظهار کرد: با توجه به سابقه کاشان در تولید کاشی، بنابراین بیشترین مواد مورد بررسی مربوط به انواع کاشی شامل زرین فام، زیر لعابی و هفت رنگ است که در تمام دوره‌های مورد بررسی حضور دارد که قدیمی‌ترین کاشی تاریخ سال ۷۱۱ (ه.ق) دارد و متأخرترین نمونه از سال ۱۲۱۱ (ه.ق) است.
مشهدی نوش‌آبادی، تصریح کرد: آثار چوبی در منطقه کاشان نیز به قبل از دوران ایلخانی بر می‌گردد، اما قدیمی‌ترین اثر مربوط به باورهای شیعی کتیبه‌های درب چوبی مسجد علی قهرود از سال ۷۰۰ (ه.ق ) و آخرین کتیبه چوبی ساخت عمارت در برزک از سال ۱۲۴۴ (ه.ق) است.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه کاشان، گفت: مقاله‌های «ابوالحسن نورالوری بیدگلی و پسرش نورالوری، خوشنویسان عهد صفوی»، «الواح زرین فام کاشان در اواخر سده نهم و نیمه اول سده دهم هجری »، « تجلی مضامین عاشورایی در منسوجات ابریشمی اواخر دوره صفوی» و «بررسی تاریخی و مردم شناختی سنگ قبرهای صفوی جوشقان استرک با توجه به اسناد و مواد فرهنگی تازه نوشته شده است.
مشهدی نوش‌آبادی افزود: منطقه کاشان، قم و اطراف آن به طور کلی با ساخت فرهنگ ایرانی به ویژه فرهنگ دینی پیش از اسلام و فرهنگ ساسانی در ارتباط است. گرچه این مسئله باید دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد که زیست بوم چه نقشی در گرایش مردمان این منطقه به تشیع داشته و عناصر دیگر تا چه حدی دخالت داشته‌اند.
وی تصریح کرد: نباید از این مسئله به راحتی گذشت که باوجود گرایش به اهل سنت در میان بیشتر مردمان ایران اما در قرن‌های آغازین هجری شهرهای قم،کاشان، تفرش و فراهان تشیع اختیار کرده بودند.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه کاشان، اظهار کرد: بازتاب باورهای ایرانی در نوع فرهنگ هنر و آیین کاشان می‌توان یافت. اسلام آوردن غازان خان و تشیع اولجایتو گشایشی برای اسلامیت و مجالی برای تشیع بود.
وی افزود: در این مجموعه به سنت عالمان شیعه که جهت تبرک به نام دوازده امام، اثنی عشریه می‌نوشتند از جمله «اثنی عشریه فی القبله» نوشته محمد بن محمد زمان نوش‌آبادی از عالمان دینی سده ۱۲هجری، ۱۲ مقاله درباره منطقه فرهنگی کاشان انتخاب شده که بخشی از جستارهای نویسندگان در حوزه فرهنگ و هنر ایران و کاشان است.
مشهدی نوش‌آبادی، گفت: مواد فرهنگی شیعی در کاشان منحصر به این موارد نیست و نویسندگان این کتاب پژوهش‌های دیگری را در این باره پی گرفته‌اند که کتاب حاضر جلد نخست آنها است.
وی اظهار کرد: رؤیا نگاری بر کاشی زرین‌فام در دو بنای قدمگاهی کاشان از دوران ایلخانی و صفوی، دو رویکرد مذهبی غالی و معتدل بر دو لوح کاشی صفوی مسجد جامع کوهپایه، کاشی‌های هفت‌رنگ مزار در زیارتگاه‌های سلطان عطابخش و سلطان امیر احمد کاشان از جمله بخش‌های این کتاب است.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه کاشان، گفت: کتیبه‌های درب چوبی ایلخانی مسجد علی قهرود، کتیبه‌های تاریخی چوبی برزک، کتیبه درهای تاریخی ابیانه، منسوجات فلزکاری و حجاری در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
مشهدی نوش‌آبادی افزود: تجلی مضامین عاشورایی در منسوجات ابریشمی اواخر دوره صفوی، توغهای تاریخی شهرستان‌های کاشان آران و بیدگل و نطنز، بررسی مردم شناختی سنگ قبرهای صفوی جوشقان استرک از دیگر موارد مورد پژوهش در این کتاب است.
انتهای پیام
