به گزارش گروه اجتماعی پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو، در پایتخت، مردم بخش زیادی از وقت خود را صرف انتظار برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مانند مترو و بی‌آرتی می‌کنند. در ساعات اوج تردد، گاهی این انتظار به رسیدن اتوبوس یا مترو به ایستگاه ختم نمی‌شود، زیرا اگر انتظار اول به پایان برسد و این وسایل به ایستگاه برسند، به دلیل شلوغی بیش از حد، فضایی برای سوار شدن وجود ندارد.

سال‌هاست که یکی از مهم‌ترین مطالبات مردم تهران از مدیریت شهری، تسهیل شرایط تردد با اتوبوس و مترو بوده است، اما روند جاری نشان می‌دهد که بعضی از این درخواست‌ها بی‌پاسخ مانده و امروز اکثر مردم، حمل و نقل عمومی را امری دشوار و غیرقابل تحمل می‌دانند. با این وجود خبر می‌رسد که قرار است تراموا به تهران وارد شود و تحولی در حمل و نقل عمومی این شهر ایجاد کند. اما سوال این است که با وجود چالش‌های فعلی ناوگان حمل و نقل عمومی، راه‌اندازی یک وسیله جدید مانند تراموا چگونه می‌تواند به موفقیت دست یابد؟

تهرافیک/تهران و ترافیک دوعنصر جدانشدنی

اعتمادسازی، کلید گسترش فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی

نکته بسیار مهم و قابل تأمل این است که درصد زیادی از شهروندانی که از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی استفاده می‌کنند، به دلایل اقتصادی مجبور به استفاده از این وسایل هستند، با این حال کوچک‌ترین اختلالی در زمان‌بندی رفت‌وآمد وسایل نقلیه عمومی، نبودن سیستم تهویه مناسب، طراحی اشتباه منجر به کمبود فضا برای سوارشدن شهروندان و… نه تنها سبب نارضایتی مسافران روزمره وسایل حمل‌و‌نقل عمومی می‌شود بلکه دعوت کردن از شهروندی که با وسیله شخصی خود درحال عبور از کنار ایستگاه اتوبوس است و شاهد وجود این چالش‌ها است کاری غیرممکن وغیرمنطقی به نظر می‌رسد.

تنها بیشترکردن تعداد تاکسی، اتوبوس و یا اضافه کردن وسایل حمل‌و‌نقل عمومی جدید، دردی را دوا نمی‌کند، بلکه اینها می‌تواند صرفا راه‌حل ها‌ی موقت و زودگذر باشند، و در مواردی ممکن است خود این وسایل چالشی جدید را به وجود آورند. برای هدایت بخشی از جامعه به سمت استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی با هدف کاهش ترافیک، باید اعتمادسازی محکمی صورت گیرد تا شهروندان اطمینان حاصل کنند که استفاده از این وسایل از نظر مالی، زمانی و حتی روحی روانی برای آنها بصرفه‌است.

با این وجود با در دست داشتن برنامه دقیق برای راه اندازی تراموا و در موازات آن توجه به چالش‌ها و مشکلات کلی ناوگان حمل و نقل عمومی می‌تواند باعث ترغیب مردم برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و در ادامه کاهش مشکلات ترافیکی و زیست محیطی می‌شود. ‎

تراموا چیست؟

تراموا یک وسیله حمل و نقل عمومی و گونه‌ای واگن است که بر روی ریل‌هایی که در خیابان قرار داده شده حرکت می‌کند. سابقه تراموا در ایران به خط آهنی که در سال ۱۲۶۱ خورشیدی میان تهران و ری قرار داشت، بازمی‌گردد. این راه‌آهن ماشین دودی نام داشت و آن را می‌توان در اصل نخستین خط تراموای ایران دانست. این تراموا سرانجام در سال ۱۳۴۱ برچیده شد. قونقا نیز خط آهنی در تبریز بود که در سال ۱۲۸۰ خورشیدی دسترسی شهر به ایستگاه راه‌آهن را تسهیل می‌کرد و تا سال ۱۳۱۸ فعال بود

تراموا در تهران در اوایل قرن بیستم به شدت محبوب بود، اما به تدریج و با افزایش استفاده از اتومبیل‌های شخصی و تاکسی‌ها، از اهمیت آن کاسته شد. در نهایت، این سیستم در دهه ۱۹۴۰ میلادی به تدریج کنار گذاشته شد و جای خود را به سیستم‌های حمل‌ونقل جدیدتر مانند اتوبوس و مترو داد، اما در سال‌های اخیر، با توجه به مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا در تهران، بحث‌های جدیدی درباره بازگشت تراموا به شهر مطرح شد.

برخی از مسئولین و متخصصین حمل‌ونقل پیشنهاد دادند که استفاده از تراموا به عنوان یک سیستم حمل‌ونقل پایدار و کم‌هزینه می‌تواند به کاهش ترافیک و آلودگی کمک کند. به همین دلیل، در برخی از طرح‌های جدید توسعه حمل‌ونقل عمومی در تهران، احیای تراموا در برنامه‌ریزی‌ها گنجانده شد. بعد از مخالفت‌ها و تفاوت دیدگاه شورای شهر و شهرداری تهران با اعلام مسئولان شهرداری سرانجام قرار است این وسیله به شکل آزمایشی در تهران آزمون و خطا پس دهد.

تراموا با وجود اختلاف نظرات در تهران آزمایش می‌شود

بحث راه اندازی تراموا در ایران به خصوص پایتخت بحث کهنه‌ای است  که همواره مخالفان و موافقان خود را از جمله شورای شهر و شهرداری تهران داشته است. با این وجود شهرداری تهران از تست اولیه تراموا در بهمن ماه سال جاری خبرداد.

عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران ۳ دی ماه ۱۴۰۳ در پاسخ به خبرنگار اجتماعی پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو گفت: تست اولیه و شبانه تراموا از ابتدای بهمن ماه در شهر تهران اتفاق خواهد افتاد.

سخنگوی شهرداری تهران افزود: اگر تست اولیه تراموا موفق باشد و کار درست پیش برود امیدواریم که تا اواخر بهمن ماه شاهد حرکت تراموا در یکی از خطوط پر تردد اتوبوسرانی تهران باشیم.

راه‌اندازی سیستم تراموا در پایتخت با دیدگاه‌های متفاوتی از سوی شهرداری و شورای شهر مواجه شده است. شهرداری بر این باور است که توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی، به ویژه راه‌اندازی تراموا، می‌تواند نقشی حیاتی در بهبود وضعیت حمل و نقل شهری ایفا کند. این نهاد معتقد است که تراموا به‌عنوان وسیله‌ای با ظرفیت بالا و پاک، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای کاهش مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا باشد. از سوی دیگر، شورای شهر نگرانی‌های بیشتری نسبت به جنبه‌های اقتصادی و اجرایی پروژه‌های حمل و نقل عمومی، به‌ویژه تراموا، دارد.

اعضای شورای شهر به هزینه‌های بالای راه‌اندازی و نگهداری این سیستم اشاره کردند و معتقدند در شرایط فعلی با توجه به محدودیت‌های مالی، بهتر است تمرکز بیشتری بر بهبود و تقویت سیستم‌های حمل و نقل موجود مانند مترو و بی‌آرتی باشد. علاوه بر این، شورای شهر نگرانی‌هایی در خصوص بازگشت سرمایه و توجیه اقتصادی این پروژه دارد و به مشکلات اجرایی مانند تداخل با سایر پروژه‌های شهری و محدودیت‌های فضایی در خیابان‌ها نیز اشاره می‌کند. به این ترتیب، تفاوت‌های دیدگاه شهرداری و شورای شهر در خصوص راه‌اندازی تراموا ناشی از اولویت‌های مختلف آنها است.

مهدی چمران؛ رئیس شورای شهر تهران که مخالفت خود را با خرید و راه اندازی تراموا در این شهر اعلام کرده بود در ۲۲ مهرماه ۱۴۰۳ گفت: موافق خرید تراموا برای شبکه حمل و نقل عمومی پایتخت نیستم البته تراموایی که از چین بارگیری شده بیشتر شبیه اتوبوس سه کابین است.

از سوی دیگر علیرضا زاکانی شهردار تهران، معتقد است ورود تراموا سبب تحول ناوگان حمل و نقل عمومی پاینخت می‌شود. علبرضا زاکانی ۸ دی ۱۴۰۳ در پاسخ به خبرنگار دانشجو گفت: تراموا علاوه بر کاهش ترافیک، به جذابیت بیشتر و ظرفیت بالاتر، مسافران را جابه‌جا می‌کند. این وسیله نقلیه در فضا و شرایط خیابان‌ها تأثیری منفی نخواهد داشت و به ارتقای کیفیت حمل‌ونقل عمومی کمک می‌کند.

فیلم مصاحبه زاکانی

زاکانی: حمل‌ونقل عمومی تهران با تراموا متحول می‌شود/درمانگاه‌های شهرداری در حال تجهیز و نوسازی هستند+فیلم

اهمیت برنامه ریزی دقیق

نخستین گام در راه‌اندازی تراموا، برنامه‌ریزی دقیق و طراحی مسیر‌ها و ایستگاه‌ها است. این مرحله شامل مطالعه‌های جامع روی ترافیک شهری، نیاز‌های حمل و نقل، و انتخاب بهترین مسیر‌ها برای عبور تراموا‌ها است. همچنین، طراحی ایستگاه‌های تراموا به گونه‌ای که دسترسی آسان و راحت برای مسافران فراهم شود، اهمیت زیادی دارد. راه‌اندازی تراموا در تهران می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد، این پروژه می‌تواند به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک کند و دسترسی مردم به نقاط مختلف شهر را بهبود ببخشد.

همچنین، افزایش استفاده از حمل و نقل عمومی می‌تواند به صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش هزینه‌های زندگی کمک کند. از سوی دیگر، این پروژه با چالش‌هایی نیز مواجه است. هزینه‌های بالا، نیاز به هماهنگی با سایر سامانه‌های حمل و نقل شهری، و مشکلات ممکن در اجرای پروژه در محیط‌های پرتراکم شهری از جمله این چالش‌ها هستند. با این حال، با برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت کارآمد، می‌توان این چالش‌ها را مدیریت کرد و به نتایج مطلوب رسید.

راه‌اندازی تراموا در تهران می‌تواند گامی مهم برای بهبود حمل و نقل عمومی و کیفیت زندگی شهروندان باشد. این پروژه با برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری مناسب، و مدیریت کارآمد، می‌تواند یک گام بزرگ در توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی باشد. اما از سوی دیگر می‌تواند به یک چالش جدید برای مردم و ناوگان حمل و نقل عمومی تبدیل شود و همچنین ورود یک وسیله حمل و نقل عمومی جدید نباید سبب فراموشی چالش‌ها و مشکلات کهنه شود.

راه‌اندازی تراموا در پایتخت یک پروژه بزرگ و پیچیده است که می‌تواند تاثیرات متعددی بر زندگی شهری داشته باشد. اختلاف نظر بین شهرداری و شورای شهر در مورد این پروژه نشان‌دهنده پیچیدگی و چندوجهی بودن مسائل مربوط به حمل و نقل عمومی و توسعه شهری است. یکی دیگر از جنبه‌های مهم در این پروژه، توجه به نیاز‌ها و نگرانی‌های شهروندان است.

مشارکت عمومی و اطلاع‌رسانی دقیق درباره جزئیات پروژه می‌تواند به شفافیت و جلب رضایت مردم کمک کند. شهرداری و شورای شهر با شنیدن  نظرات و پیشنهادات کارشناسان و شهروندان می‌توانند آنها را در فرآیند تصمیم‌گیری مورد توجه قرار دهند.

نویسنده: علی کیمیایی