به گزارش گروه فرهنگی پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو، از مشایخ مکتب تربیتی نجف بزرگان زیادی را می‌توان نام برد؛ اما به شهادت تاریخ آنچه اکنون از این مکتب به دست ما رسیده است -اگر نه تمامش- عمده‌اش از طریق جناب آیت‌الله سیدعلی قاضی طباطبایی (رض) بوده است.

مرحوم قاضی (متوفای ۱۳۶۶هـ. ق) در خاندانی متولد شد که همگی از علما و اهل فضل بودند. پدر ایشان (سیدحسین قاضی طباطبایی) سال‌ها از درس مرحوم میرزای شیرازی بهره برده بود. مرحوم سیدحسین مدتی تحت تعلیم و تربیت امامقلی نخجوانی (رض) بوده است. امامقلی نخجوانی از زهاد بزرگ آن عصر بود که طریقۀ مشایخ او به آقامحمدبیدآبادی و قطب‌الدین نیریزی (ره) می‌رسیده است. بدین ترتیب روشن می‌شود که چرا مرحوم سیدعلی آقای قاضی اولین استاد خود را پدر خود آقاسیدحسین دانسته. 

مرحوم قاضی پس از مهاجرت به نجف در سال ۱۳۱۳. ق از علمای عصر خود نظیر شیخ الشریعه اصفهانی و محمدحسن مامقانی (ره) بهره برد و در فقه و حدیث به درجات عالی علمی دست یافت. همزمان از بزرگان طریقۀ ملاحسینقلی همدانی بهره می‌برد و نام ایشان در میان شاگردان آسیداحمد کربلایی، سیدمرتضی کشمیری و شیخ محمدبهاری (ره) دیده میشود.

چنانکه از فهرست اساتید ایشان پیدا است، مرحوم سیدعلی قاضی را باید یکی از جامع‌ترین اساتید کل سلسلۀ مشایخ مکتب دانست؛ که یکباره تمام حوزۀ معرفتی و توحیدی اسلام را گردآورده و عملاً آن را پیاده نموده بود. همین جامعیت و ظرفیت وجودی بود که ایشان را همچون وارث خلف اولیا و اوصیا (ع) در جایگاه تربیت تعداد زیادی از علمای اسلام قرارداد. ایشان ورود و احاطه‌ای عمیق به ظرایف عرفان ابن‌عربی و حکمت اسلامی داشت، و همین‌طور استفاده‌هایی بدیع از آیات و روایات می‌فرمود. همین مطلب باعث شد تا به پشتوانۀ جامعیت ایشان، ذائقه‌ای نو شکل بگیرد و در آثار و اندیشۀ شاگردان بزرگ او امتداد بیابد.

همّ اصلی ایشان تربیت شاگرد بود و در این کار هم به نهایت توفیق دست یافت. برای ایشان چیزی در حدود ۵۰ شاگرد ذکر شده است؛ بزرگانی نظیر علامه سیدمحمدحسین طباطبایی (رض) و برادر ایشان مرحوم سیدمحمدحسن الهی طباطبایی، شیخ علی‌اکبر برهان، آیت‌الله شیخ محمدتقی بهجت، سیدهاشم حدّاد، سیدمحسن حکیم، شهید سیدعبدالحسین دستغیب، شیخ عباس قوچانی، سیدعبدالکریم کشمیری و شیخ علی‌اکبر مرندی (رحمت‌الله علیهم).

رهبر انقلاب در مورد شأن و جایگاه آیت الله قاضی همواره ایشان را از پر برکت‌ترین علما دانستند و در اوصیف ایشان اینطور می‌گویند: «ایشان علاوه بر مقامات معنوی و عرفانی خودشان، شاگردان زیادی را هم تربیت کردند که این خیلی با ارزش است؛ شخصیتهای بزرگی که ما بعضی از اینها را ملاقات کردیم، زیارت کردیم: مرحوم آقای طباطبائی، مرحوم آقای آسید محمدحسن الهی – اخوی ایشان – مرحوم آقای آمیرزا ابراهیم شریفی – که داماد مرحوم آقای قاضی بودند، در زابل بودند و جزو شاگردان برجسته‌ی آقای قاضی بودند – مرحوم آقای حاج شیخ عباس قوچانی، و در این اواخر هم مرحوم آقای بهجت؛ بزرگان دیگری هم بودند، مثل مرحوم آقای حاج شیخ محمدتقی آملی، مرحوم آقای حاج شیخ علیمحمد بروجردی و شخصیتهای متعدد دیگری».

«مهمترین مسئله در این باب، این است که ما در بین سلسله‌ی علمی فقهی و حِکمی خودمان در حوزه‌های علمیه – در این صراط مستقیم – یک گذرگاه و جریان خاص‌الخاص داریم که میتواند برای همه الگو باشد، هم برای علما الگو باشد – علمای بزرگ و کوچک – هم برای آحاد مردم و هم برای جوانها؛ میتوانند واقعاً الگو باشند. اینها کسانی هستند که به پایبندی به ظواهر اکتفاء نکردند، در طریق معرفت و طریق سلوک و طریق توحید تلاش کردند مجاهدت کردند کار کردند، و به مقامات عالیه رسیدند. و مهم این است که این حرکت عظیم سلوکی و ریاضتی را نه با طرق من‌درآوردی و تخیّلی – مثل بعضی از سلسله‌ها و دکانهای تصوّف و عرفان و مانند اینها – بلکه صرفاً از طریق شرع مقدّس آن هم با خبرویت بالا، به دست آوردند.»