یک منبع برجسته مقاومت فلسطین: مذاکرات دوحه شکست خورد
۱۰/۰۶/۱۴۰۳
ورود طوفان حاره‌ای به دریای عمان
۱۰/۰۶/۱۴۰۳کفیل رئیس‌جمهور چگونه انتخاب شد؟
شورای موقت ریاست جمهوری طی چهل و شش سال گذشته سه بار تشکیل جلسه اضطراری داد که البته وظایف این شورا در سومین بار با هدایت مقام معظم رهبری به سرانجام رسید.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری ایسنا، امروز دهم شهریور چهل و سومین سالروز تشکیل کابینه موقت توسط آیت الله محمدرضا مهدوی‌کنی در سال ۱۳۶۰ است.
جلسه شورای عالی دفاع یکشنبه هشتم شهریور ۱۳۶۰ با حضور رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، وزیر کشور، رئیس کل شهربانی کشور، فرمانده ژاندارمری، معاون وزیر کشور، معاون اطلاعاتی نخست‌وزیر به همراه نمایندگان اطلاعات سپاه پاسداران، کمیته انقلاب اسلامی و نمایندگان ستاد مشترک و نیروی زمینی ارتش و مسعود کشمیری جانشین دبیر شورای عالی دفاع تشکیل شد و نتیجه جلسه دقایقی بعد با انفجار دفتر نخست‌وزیری روشن شد.
جلسه در ساعت ۱۵ بعدازظهر با انفجار دو پوند تی‌ان‌تی و چند گرم منیزیم بهم ریخت و محمدعلی رجایی رئیس جمهور و حجت الاسلام محمدجواد باهنر نخست‌وزیر به شهادت رسیدند و تیمسار هوشنگ وحید دستجردی رئیس کل شهربانی کشور نیز بر اثر شدت جراحات ۶ روز بعد در بیمارستان جان به جان آفرین تسلیم کرد.
به دنبال این اتفاق شورای موقت ریاست جمهوری با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی و رئیس دیوان عالی کشور و بدون حضور نخست‌وزیر که در این حادثه به شهادت رسید، تشکیل جلسه داد و حجت‌الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی، وزیر وقت کشور را به دلیل تجربه موفق در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری با حفظ سمت به عنوان کفیلِ نخست‌وزیر، مامور تشکیل کابینه موقت کرد.
شورای موقت ریاست جمهوری طی چهل و شش سال گذشته سه بار تشکیل جلسه اضطراری داد که البته بار سوم با هدایت مقام معظم رهبری به سرانجام رسید.
بار اول پس از رای اولین مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت سیاسی سید ابوالحسن بنی‌صدر و خلع او از ریاست جمهوری در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰، بار دوم پس از ترور محمدعلی رجایی و حجت الاسلام محمدجواد باهنر دومین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران در هشتم شهریور ۱۳۶۰ و بار سوم یک روز بعد از سقوط هلیکوپتر حامل حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی در روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ و شهادت او و هیات ۷ نفره همراهش.
اولین اقدام شورای انقلاب اسلامی که در ۲۲ دی ۱۳۵۷ با تدبیر امام خمینی تشکیل شد، انتخاب و پیشنهاد دکتر مهدی بازرگان به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت ایران به بنیانگذار انقلاب اسلامی و تایید ایشان بود.
شورای موقت ریاست جمهوری
شورای موقت ریاست جمهوری طبق اصول ۱۳۰ و ۱۳۱ اولین ویرایش قانون اساسی مصوب سال ۱۳۵۸، در صورت عزل، کناره‌گیری، غیبت، بیماری یا مرگ رئیس‌جمهور موظف به انجام موقت مسوولیت‌های رئیس‌جمهور بود.
این شورا اول بار پس از عزل سید ابوالحسن بنی‌صدر از ریاست جمهوری تشکیل جلسه داد. اعضای این شورا مرکب از محمدعلی رجایی نخست‌وزیر، آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی رئیس دیوان عالی کشور بود.
شورای موقت ریاست جمهوری برای تشکیل کابینه انتقالی و فراهم کردن زمینه برگزاری دومین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، حجت‌الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی وزیر وقت کشور را به عنوان کفیل رئیس‌جمهور انتخاب کرد و ایشان از تاریخ ۳۱ خرداد تا ۱۲ مرداد ۱۳۶۰ همزمان عهده‌دار وظایف رئیس‌جمهور و فراهم کردن مقدمات برگزاری دومین انتخابات ریاست جمهوری در کسوت وزارت کشور بود.
جنایت منافقین
با دست به اسلحه شدن و آغاز اقدامات تروریستی عناصر سازمان منافقین در ترور و حذف فیزیکی مقامات ارشد جمهوری اسلامی و شدت گرفتن این روند در ماه‌ها و سال‌های اول پیروزی و استقرار نظام جدید سیاسی در ایران، محمدعلی رجایی رئیس جمهور و حجت الاسلام محمدجواد باهنر نخست وزیر به شهادت رسیدند.
فاجعه هشتم شهریور ۱۳۶۰ موجب برگزاری دومین نشست اضطراری شورای موقت ریاست جمهوری شد اما این نشست به دلیل شهادت آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی رئیس دیوان عالی کشور در دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر ۱۳۶۰ و شهادت محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر در دفتر نخست‌وزیری در ۸ شهریور ۱۳۶۰ با تغییراتی در ترکیب اعضایش مواجه شد.
شورای موقت ریاست جمهوری که در فقدان دو عضو فقیدش، آیت‌الله بهشتی و محمدعلی رجایی عزادار بود با جایگزین کردن آیت‌الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس جدید دیوان عالی کشور، دومین نشست اضطراری خود را با حضور آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار کرد.
شورای موقت ریاست جمهوری، به دلیل تجربه موفق محمدرضا محمدرضا مهدوی‌کنی در برگزاری دومین انتخابات ریاست جمهوری او را به عنوان کفیل نخست‌وزیر، مامور تشکیل کابینه جدید کرد.
او که در کابینه شهید حجت الاسلام محمدجواد باهنر، وزیر کشور بود، کابینه ایشان را با دو تغییر به عنوان کابینه خودش معرفی کرد.
تغییر اول جایگزین کردن آیت‌الله علی‌اکبر ناطق‌نوری به جای خودش در پست وزارت کشور بود.
مهدوی‌کنی برای پر کردن جای خالی وزیر راه و ترابری، سید هادی نژادحسینیان را به عنوان وزیر به اولین مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و با رای مجلس به او، کابینه موقت مهدوی‌کنی از ۸ شهریور ۱۳۶۰ تا ۱۷ مهر ۱۳۶۰ عهده‌دار وظایف کشور شد.
بی توفیقی وزیر وقت کشور
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا مهدوی‌کنی در کسوت وزیر کشورِ دولت باهنر، عضو شورای عالی دفاع هم بود اما او در نشست این شورا که یکشنبه هشتم شهریور ۱۳۶۰ در دفتر نخست‌وزیری برگزار شد، حضور نداشت.
او در خاطره ای از چرایی حضور نداشتن در آخرین جلسه شورای عالی دفاع، گفت: «در وزارت کشور هر وقت خسته می‌شدم قدری استراحت می‌کردم. روز انفجار پس از ادای نماز ظهر و عصر و صرف ناهار در اتاق بالا کمی استراحت کردم. وقتی بلند شدم ساعت ۱۴:۲۵ دقیقه بود جلسه شورای عالی دفاع قرار بود حدود ساعت ۱۴:۳۰ در محل نخست‌وزیری تشکیل شود.
خیلی خسته بودم گفتم پنج دقیقه دیگر هم بخوابم و بعد بلند شوم. ساعت ۱۴:۳۵ دقیقه بود بلند شدم و آمدم پایین و سوار ماشین زرهی شدم که در آن بی‌سیم و تلفن و وسائل ارتباطی وجود داشت.
از خیابان بهشت که وزارت کشور قبلا در آنجا بود به طرف خیابان حافظ حرکت کردیم. همین که وارد خیابان حافظ شدیم، شنیدم بی‌سیم داد می‌زند: «مرکز مرکز نخست وزیری انفجار، انفجار در نخست وزیری … .»
به وزارت کشور برگشتیم و به دفتر خودم آمدم که رو به روی نخست وزیری هم بود. دیدم اتفاقا از همان اتاق دارد آتش بالا می آید. بعد با کمیته تماس گرفتم گفتند بله آنجا انفجار رخ داده و آقایان را به بیمارستان بردند. نگفتند که اینها شهید شده‌اند. من توفیق نداشتم شهید بشوم پنج دقیقه خواب بنده سبب شد که از این شهادت بی نصیب بمانم.»
پس از عزل سید ابوالحسن بنی‌صدر از ریاست جمهوری توسط اولین دوره مجلس شورای اسلامی، محمدعلی رجایی نخست‌وزیر وقت به عنوان نامزد دومین انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرد.
علاوه بر رجایی، سیدعلی اکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب‌الله عسگراولادی هم از سوی وزارت کشور و شورای نگهبان تایید صلاحیت شدند.
رجایی حمایت اکثر احزاب و تشکل‌های سیاسی و اجتماعی دهه ۱۳۶۰ را با خود داشت به همین دلیل با کمترین تبلیغات موفق به جلب حدود ۹۰ درصد آرای شرکت کنندگان در دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری شد.
رجایی در این انتخابات ۱۲ میلیون و ۷۷۰ هزار و ۵۰ رای از مجموع ۱۴ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۸۰۳ رای را به دست آورد و دومین رئیس‌جمهور ایران شد.
او در ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ در حضور امام امت و مقامات لشکری و کشوری قسم یاد کرد و حکم ریاست جمهوریش را از دست بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران گرفت اما ۲۸ روز بعد در هشتم شهریور ۱۳۶۰ بر اثر انفجار دفتر نخست‌وزیری توسط مسعود کشمیری از اعضای سازمان منافقین نفوذی در شورای عالی دفاع به همراه حجت الاسلام محمدجواد باهنر نخست‌وزیر به شهادت رسید.
با شهادت آنان، شورای موقت ریاست جمهوری با حضور آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی و آیت‌الله موسوی اردبیلی برای دومین بار تشکیل جلسه داد و از بین سه گزینه پیشنهادی مشتمل بر محمدرضا مهدوی‌کنی، محمد غرضی و سید علی‌اکبر پرورش، مهدوی‌کنی در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۶۰ به عنوان کفیل نخست‌وزیر انتخاب شد و او مامور تشکیل کابینه موقت شد.
مهدی‌کنی یک روز بعد کابینه خود را انتخاب و وزرای پیشنهادیش را به مجلس معرفی کرد. در کابینه او همه وزرا به جز وزرای کشور و راه مشابه کابینه شهید باهنر تعیین شد.
او وزیر کشور را حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری و وزیر راه و ترابری را سید محمدهادی نژادحسینیان انتخاب کرد.
کابینه دولت انتقالی حجت الاسلام مهدوی کنی متشکل از سید علی‌اکبر پرورش، عبدالمجید معادیخواه، حسین نمازی، میرحسین موسوی، حبیب‌الله عسگراولادی، هادی منافی، سید مرتضی نبوی، سید محمد اصغری، سید موسی نامجو، سید مصطفی هاشمی‌طبا، محمدعلی نجفی، سید محمد میرمحمدصادقی، محمد سلامتی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، محمدشهاب گنابادی، سید محمد غرضی، حسن غفوری‌فرد و سید هادی نژادحسینیان در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۶۰ با ۱۷۰ رأی موافق، ۱۳ رأی ممتنع و ۴ رأی مخالف از اولین دوره مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد گرفت.
دولت موقت مهدوی‌کنی بعد از فراهم کردن بستر برگزاری سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب آیت الله سیدعلی خامنه‌ای با کسب ۷۴.۲ درصد آرای واجدان شرایط به عنوان سومین رئیس‌جمهور ایران منصوب شد. سومین رئیس‌جمهور ایران نیز میرحسین موسوی را به عنوان نخست‌وزیر جدید، مامور تشکیل کابینه کرد.
همزمان با ایشان، حسن غفوری فرد، سید علی‌اکبر پرورش و سیدرضا زواره‌ای خود را کاندیدا کردند.
با مشخص شدن سومین رئیس‌جمهور ایران، کابینه موقت مهدوی‌کنی در تاریخ هفتم آبان ۱۳۶۰ به کارش پایان داد.
محمدرضا؟
محمدرضا فرزند اسدالله در ۱۴ مرداد ۱۳۱۰ در محله سرآسیاب روستای کن تهران متولد شد.
او دوره ابتدایی را از سال ۱۳۱۷ به دبستان بهمن‌ِ کن رفت و با پایان مقطع ششم ابتدایی همراه خانواده به قم مهاجرت کرد.
محمدرضا با تشویق پدر به آموختن علوم دینی علاقه‌مند شد و به مدارس دینی قم رفت.
نام‌فامیل او در ابتدا حاج‌باقری بود اما بعدها به مهدوی‌کنی تغییر یافت.
محمدرضای جوان در ۱۴ سالگی لباس طلبگی به تن کرد و در سال ۱۳۲۷ سطوح عالی حوزوی در فقه و اصول، فلسفه، کلام و تفسیر را در مدرسه فیضیه قم و سپس در مدرسه حجتیه قم نزد آیات عظام سید روح الله موسوی خمینی، محمدحسین بروجردی، محمدحسین طباطبایی، مرتضی مطهری، شهاب‌الدین مرعشی نجفی و عبدالجواد جبل عاملی خواند.
بر بال سیاست
محمدرضا همزمان با تحصیل با اندیشه مبارزاتی حجت‌الاسلام سید مجتبی میرلوحی معروف به سید مجتبی نواب‌صفوی و برخی اعضای جمعیت فداییان اسلام در قم آشنا و به مسائل سیاسی و تبلیغی علاقمند شد.
اولین رویارویی محمدرضا و دوستانش با رژیم پهلوی در سال ۱۳۲۸ اتفاق افتاد. این برخورد موجب بازداشت یک روزه و ضرب و شتم او و دوستانش توسط ماموران شهربانی قم و واکنش تند آیت‌الله بروجردی شد.
مهدوی کنی به همراه آیت الله محمد محمدی گیلانی، محمد امامی کاشانی و محمود شمس، مجمع سیاسی طلاب قم را با هدف ایجاد تحول در آموزش علوم دینی در حوزه‌های علمیه، تجدید نظر در محتوای دروس و مبارزه با تفکرات کمونیستی و ماتریالیستی تاسیس کردند.
حجت الاسلام مهدوی کنی در سال ۱۳۴۱ به عنوان امام جماعت مسجد جلیلی میدان فردوسی تهران انجام وظیفه کرد.
حجت‌الاسلام مهدوی‌کنی در کنار آیات عظام دکتر سید محمد بهشتی، دکتر محمد مفتح، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی و اکبر هاشمی رفسنجانی به فعالیت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی در علوم قرآنی وارد شد.
او نزد آیت‌الله سید محمود طالقانی، آیت‌الله حسن لاهوتی، حجت الاسلام محمدجواد باهنر، آیت الله دکتر مرتضی مطهری و آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی در قالب جلسات دوره‌ای، فعالیت‌های مستمر سیاسی و تبلیغی را آموخت.
محمدرضای جوان به دلیل افشاگری‌هایش علیه رژیم پهلوی در سال ۱۳۴۸ دستگیر، ممنوع‌المنبر و با حکم شهربانی کل کشور و کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی تهران از چهارم شهریور ۱۳۵۴ به مدت سه سال به شهر بوکان تبعید شد. با اوج‌گیری قیام مردم علیه رژیم پهلوی در سازماندهی نیروهای انقلاب، مشارکت کرد. به دستور امام خمینی از آبان ۱۳۵۷ به عضویت شورای انقلاب اسلامی درآمد و در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ عضو کمیته استقبال از امام شد. او رابط شورای انقلاب و دولت موقت دکتر مهدی بازرگان بود.
پس از تاسیس کمیته انقلاب اسلامی در ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ با پیشنهاد آیت‌الله دکتر مرتضی مطهری و تایید امام امت به عنوان رییس کمیته انقلاب اسلامی منصوب شد. کمیته انقلاب اسلامی تا مدت‌ها موظف به جمع‌آوری سلاح‌های دست مردم و ساماندهی امور انتظامی مشغول بود.
حجت‌الاسلام مهدوی‌کنی در ۲۱ آبان ۱۳۵۸ در کسوت مشاور وزیر کشور به کابینه موقت دکتر مهدی بازرگان رفت.
او چند ماه بعد به دلیل استعفای آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی از سرپرستی وزارت کشور جهت شرکت در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، با انتخاب شورای انقلاب اسلامی در تاریخ هفتم اسفند ۱۳۵۸ به عنوان سرپرست وزارت کشور منصوب شد.
حجت الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی در کابینه سید ابوالحسن بنی‌صدر هم به عنوان وزیر کشور به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۵۹ از این مجلس رای اعتماد گرفت.
در پی عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری و برگزاری اولین نشست اضطراری شورای موقت ریاست‌جمهوری، زیر نظر این شورا مسوول برگزاری دومین انتخابات ریاست جمهوری کشور شد.
با انتخاب محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر به عنوان دومین رییس‌جمهور و نخست‌وزیر کشور از تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۶۰ در کابینه باهنر به عنوان وزیر کشور انتخاب شد.
مهدوی‌کنی در پی شهادت دومین رییس‌جمهور و نخست‌وزیر کشورمان توسط شورای موقت ریاست‌جمهوری به عنوان کفیل نخست‌وزیر مامور تشکیل کابینه شد و بعد از آماده‌سازی شرایط برگزاری سومین انتخابت ریاست جمهوری و انتخاب حجت‌الاسلام سید علی خامنه‌ای در تاریخ هفتم آبان ۱۳۶۰ به کارش پایان داد.
او در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۶۰ به عنوان دبیرکل جامعه روحانیت مبارز تهران انتخاب شد. مهدوی‌کنی در زمستان ۱۳۶۰ و در دومین سال از دوره چهار ساله انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، با حمایت برخی شخصیت‌های سیاسی و علمی کشور دانشگاه «هاروارد» را تحویل گرفت و با تغییر نام دانشگاه به «امام صادق (ع)» با انتخاب هیات مؤسس، ریاست این دانشگاه را عهده‌دار شد.
او در تاریخ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۶۸ با حکم امام خمینی (ره) به عضویت شورای بازنگری قانون اساسی منصوب شد.
حجت‌الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی با شرکت در چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ به هیأت رئیسه این مجلس راه یافت و تا ۲۹ مهر ۱۳۹۳ ریاست این مجلس را بر عهده داشت.
او پس از شرکت در بیست و پنجمین سالروز رحلت حضرت آیت الله سید روح‌الله موسوی خمینی در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۹۳ دچار عارضه قلبی شد و در تاریخ ۲۹ مهر ۱۳۹۳ در سن ۸۳ سالگی دار فانی را وداع کرد.
منابع:
زندگی نامه شهید محمدعلی رجایی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آیت الله محمدرضا مهدوی کنی
اصول ۱۳۰ و ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۵۸ و ۱۳۶۸
دولت‌های ایران: از میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله تا میرحسین موسو
ی؛ بر اساس دفتر ثبت کابینه‌های نخست‌وزیری، به کوشش اداره کل آرشیو، اسناد و موزه.، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ص ۴۶۴
انتهای پیام
