به گزارش گروه فرهنگ و هنر پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو-علی حامدین، شاهکار‌های بسیاری وجود دارد که در زندان نوشته شده‌اند. برای مثال «گفتگو‌هایی با خودم» نوشته نلسون ماندلا رهبر جنبش مبارزه با اپارتاید در سال‌های زندان او (از ۱۹۶۲ تا ۱۹۹۰) به رشته تحریر در آمد. یا بخشی از کتاب «نبرد من» از آدولف هیتلر که بیانگر اندیشه‌های سیاسی وی است، در سال ۱۹۲۴ هنگامی که هیتلر در قلعه لندربرگ زندانی بود نوشته شده و بخش دوم، پایان همان سال پس از آزادی زودهنگام او از زندان نوشته شد. کتاب «استنطاق» داستایفسکی مورد دیگری است که شامل بازنویسی متن بازجویی‌های صورت گرفته از این نویسنده در سال ۱۸۶۰ در زندان تزار است.

روایت‌هایی که از پشت ملیه‌های زندان سرزمین‌های گوناگون روی کاغذ نقش بسته‌اند، هرکدام ماجرای خود را دارد؛ ماجراهایی که برخی قابل ستایش هستند اما برخی تنها به انگیزه‌های شیطانی و خودخواهانه نویسنده مربوط می‌شوند.

اثر دیگری وجود دارد که آن هم پشت میله‌ها نوشته شده است؛ یک رمان. رمانی که نویسنده، آن را در طی ۲۲ سالی که در زندان استعمارگران سرزمینش بود نوشته است؛ از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۱. این رمان که به زبان عبری نوشته شده است، «خار و میخک» نام دارد و نویسنده آن یحیی السنوار دبیر سیاسی حماس بوده است.

«خار و میخک» که در زندان اسرائیل نوشته شده است، دریچه‌ای عمیق به انعطاف‌پذیری و اخلاق مردی را نشان می‌دهد که نقشی محوری در شکل‌دهی گفتمان بازی کرده است. این رمان در طول سال‌های حبس آشکار می‌شود و روان مردی که توسط دیوار‌ها محصور شده بود را می‌کاود. خوانندگان نقش السنوار در رهبری فلسطین را در راهرو‌های ذهن او دنبال می‌کنند، احتمالاً جایی که بذر عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ کاشته شده است. این روایت گواه بر روحیه مردمی است که در سایه درگیری‌ها زندگی می‌کنند و فداکاری‌های شخصی را که در السنوار و همرزمانش وجود دارد، برجسته می‌سازد.

«خار و میخک» که اکنون برای خوانندگان جهانی در دسترس است، حاوی عمق احساسی و بینش سیاسی اثر اصلی است. از آنجایی که یحیی السنوار در حال حاضر استراتژی‌هایی را علیه اسرائیل از غزه تنظیم می‌کند، این رمان به عنوان یک قطعه ادبی حیاتی برای کسانی که به دنبال درک تنش‌های جاری در خاورمیانه هستند، ظاهر می‌شود. این بیش از یک داستان است. این برشی از تاریخ و عزم مردی است که نقش خود را بر چشم انداز ژئوپلیتیکی فلسطین حک می‌کند. با آشکار شدن راهبردهای السنوار، رمان او هم به عنوان بازتابی از گذشته و هم به عنوان دیدگاهی پیش‌گویانه به آینده منطقه خودنمائی می‌کند.

«خار و میخک» نه تنها یک اثر داستانی، بلکه گواهی عمیق بر روح پایدار غزه است. این رمان به عنوان یک فراخوان برای درک واقعیت فلسطین عمل می‌کند – روایتی که توسط کسی نوشته شده است که از سکوت خودداری کرده و مستقیماً با قلب جامعه جهانی صحبت می‌کند. کتاب السنوار روایتی از مقاومت، هویت عمیق فرهنگی، و جست‌وجوی تسلیم‌ناپذیر برای آزادی و عدالت است که در صدای اصیل شخصیت‌هایش منعکس می‌شود.

رمان درست پیش از شکست ۱۹۶۷ آغاز می‌شود که قبل از آن نوار تحت مدیریت مصر بود. احمد -راوی داستان- دیدگاهی دوستانه نسبت به سربازان مصری دارد و معتقد است ارتش‌های عربی، اسرائیل را در هم خواهند شکست و فلسطین را آزاد خواهند کرد تا پناهندگان آن بتوانند به خانه‌های خود بازگردند. با این حال، وقتی آن‌ها شکست می‌خورند، شوکه می‌شود.

او شروع مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل را بازگو می‌کند و پرتاب بمب‌ها علیه گشت‌های ارتش اسرائیل را توصیف می‌کند که برای ورود به خیابان‌ها و کوچه‌های باریک اردوگاه آوارگان الشطی، (محل وقوع رمان) با مشکلات زیادی مواجه شد. با این حال، پدر و عموی احمد هنگام جنگ با ارتش اسرائیل کشته می‌شوند. پس از این، او خود را در خانه‌ای می‌بیند که با مادر، برادران، خواهر و پدربزرگش همراه با پسرعموهایش که مادرشان پس از ازدواج آن‌ها را ترک کرده است، زندگی می‌کنند. 

این رمان در ۳۰ فصل خود، انتخاب سخت برخی از آوارگان فلسطینی برای کار در اسرائیل را نیز به نمایش می‌گذارد. برخی آن را فرصتی برای بهبود شرایط زندگی خود و خانواده خود می‌دانستند، در حالی که برای برخی دیگر چیزی جز خیانت نبود.

در سرتاسر رمان، زندگی اهالی غزه با سادگی و فروتنی مشخص می‌شود؛ چه در لباس، چه در غذا و چه در عشق. «خار و میخک» همچنین پافشاری فلسطینی‌ها برای اخذ مدارک دانشگاهی را حتی در سخت‌ترین شرایط زندگی نشان می‌دهد.

راوی به پرسشی مبرم پیرامون بی‌میلی ساکنان کرانه باختری به شرکت در اقدامات مقاومتی تا زمان وقوع اولین انتفاضه در سال ۱۹۸۷ پاسخ می‌دهد. توضیح ارائه شده این است که اگر ارتش‌های سه کشور عربی نتوانند اسرائیل را شکست دهند، چگونه آن‌ها می‌توانند؟ از این رو، ساکنان کرانه باختری سیاست «زندگی کن و اجازه بده زندگی کنند» را می‌پذیرند.

البته رمان «خار و میخک» تنها دستاورد دوره اسارت السنوار در زندان اسرائیل نبود. وی در کنار فراگرفتن زبان عبری، ۵ کتاب از این زبان‌ و همچنین زبان انگلیسی را ترجمه کرده و یکی از پرکارترین زندانیان سیاسی دنیا در این حوزه محسوب می‌شود.

جالب است با اینکه این رمان ۲۱۲ صفحه‌ای روی سایت فروش آمازون بارگذاری می‌شود، اما اسرائیلی‌ها با فشار‌های سیاسی خود آن را حذف می‌کنند. بنابر گزارش اورشلیم پست، انجمن نمایندگان یهودیان انگلستان از آمازون خواسته بود تا این اثر را حذف کند و ابراز نگرانی کرده بود که ممکن است از آن برای «تبلیغ یک سازمان تروریستی ممنوع [حماس] و همچنین به منظور جمع آوری پول برای آن، استفاده شود».