ارسال یک پیامک از سوی وزارت کشور برای پیش ثبت‌نام انتخاباتی فضای سیاسی تنور انتخابات را آرام‌آرام گرم کرده است. بر اساس قانون جدید انتخابات که در مجلس تصویب و به دولت ابلاغ‌شده است تا با ایجاد یک سامانه اینترنتی فضایی را فراهم کند تا همه افراد واجد صلاحیت بتوانند با در آن ثبت‌نام کنند.

این اقدام دو آورده مهم دارد، از یک‌سو شورای نگهبان می‌تواند براساس افرادی که پیش ثبت‌نام کرده‌اند به‌صورت دقیق و منسجم همه افراد دارای صلاحیت را مورد بررسی قرار دهد و از سوی دیگر همه احزاب و جریان‌های سیاسی با شناسایی توان بالقوه خود آرایش سیاسی دقیق‌تری در انتخابات پیش رو داشته باشند.

البته پیش ثبت‌نام انتخاباتی، مخالفانی نیز داشته است، ازجمله آن‌ها اصلاح‌طلبانی هستند که با فرمول یا همه‌ یا هیچ به مسئله انتخابات نگاه می‌کنند، از نگاه این جریان رادیکال سیاسی پیش ثبت‌نام یک فیلتر سیاسی محسوب شده تا مانع از حضور نامزدهای مطلوب این جریان سیاسی در انتخابات گردد، بر اساس نظر اصلاح‌طلبان تندرو جناح چپ باید به‌صورت فله‌ای در انتخابات شرکت کند و پیش ثبت‌نام این پروژه سیاسی را با خطر روبه‌رو خواهد کرد.

جناح رادیکال اصلاح‌طلب به‌خوبی می‌داند که پاسخ ثبت‌نام فله‌ای (حضور افراد و اشخاصی فاقد صلاحیت) با رد صلاحیت نیز روبرو خواهد شد و از نگاه این جریان سیاسی این رد صلاحیت نشانه تحدید انتخابات است و آن را رد صلاحیت فله‌ای می‌خوانند! نکته قابل‌توجه اینجاست که طیف اصلاح‌طلب رادیکال هیچ نسبتی با «شایسته‌سالاری» ندارد.

تجربه لیست امید در مجلس دهم و شورای شهر پنجم و اذعان اصلاح‌طلبان به «رانتی بودن لیست امید» و عدم انکار این مسئله توسط افرادی چون عارف، کرباسچی و محمد خاتمی، تنها یک مصداق از بیگانه بودن اصلاح‌طلبان با اصل مهم شایسته‌سالاری است.

پیش ثبت‌نام انتخاباتی آلترناتیو ثبت‌نام‌های فله‌ای است؟

خیلی روشن است که پیش ثبت‌نام انتخاباتی مانعی درترسیم مدل آرایش سیاسی جناح‌های مختلف ایجاد نخواهد کرد و تنها مسیر بررسی صلاحیت‌ها را آسان کرده و بار بروکراسی سنگین از روی شانه شورای نگهبان را برداشته تا بررسی صلاحیت یک نامزد انتخاباتی از همه جهت‌های مختلف مورد ارزیابی قرارگرفته تا حدود عدالت برای همه افراد رعایت گردد، در حالی که هر عقل سلیمی باید از این ابتکار عمل جدید استقبال کرده و آن را در مسیر شایسته‌سالاری ارزیابی کند.

اما لجاجت سیاسی در اصلاح‌طلبان فضایی را تداعی می‌کند که ثبت‌نام انتخاباتی تبدیل به یک کارناوال سیاسی شود، در سال‌هایی اخیر یک پدیده جدید در روزهای منتهی به ثبت‌نام انتخاباتی ایجادشده که در آن برخی افراد که فاقد صلاحیت‌های اولیه هستند به وزارت کشور و فرمانداری‌های مختلف مراجعه کرده تا در برابر دوربین‌های خبری عکس یادگاری بگیرند، پیش ثبت‌نام انتخاباتی این فضای هجو را کنترل خواهد کرد.

از سویی پیش ثبت‌نام انتخاباتی نه‌تنها مانع مشارکت حداکثری نمی‌شود بلکه با ایجاد یک فضای نخبگانی و برنامه محوری باعث می‌شود انتخابات سوگیری پیداکرده و در اتمسفری سیاسی فارغ از هیاهو و فضای غبارآلود مجلس کارآمد در مسیر انتخاب عمومی قرار بگیرد، این احترام به جمهوریت و شایسته‌سالاری مقدمه مردم‌سالاری دینی خواهد بود.

عکس/ پیش‌ ثبت‌نام انتخاباتی مانع از هجو در انتخابات خواهد شد

احتمالات انتخاباتی اصلاح‌طلبان چگونه است؟

البته هراندازه که اصلاح‌طلبان رادیکال نسبت به ‌پیش ثبت‌نام انتخاباتی گارد گرفته‌اند، طیف میانه و سنتی در چپ‌ها با این سازوکار انتخاباتی همراهی دارد؛ حزب کارگزاران، ندای ایرانیان، اعتماد ملی و بخش راست مجمع روحانیون مبارز ازجمله گروه‌هایی هستند که معتقد به حضور همه‌جانبه اصلاح‌طلبان در انتخابات آتی دارند؛ بخشی دیگر از اصلاح‌طلبان منفرد چون بهزاد نبوی نیز معتقدند که نه‌تنها باید جناح چپ با همه امکانات خود در انتخابات حاضر شود، بلکه باید با بخش میانه (روحانی و لاریجانی) و اعتدالیون لیست مشترک دهد.

این سازوکار معقول اما با کارشکنی اصلاح‌طلبان رادیکال روبرو شده است و برخی از آن‌ها چون اعضای حزب اتحاد با هدایت دبیر کل غیرقانونی آن آذر منصوری به دلیل نگاه سمپاتیک به اغتشاشات تمایل دارند سبد رأی اصلاح‌طلبان را به‌جای انتخابات در آشوب‌ها پر کنند، لیدر فکری این جریان مصطفی تاج‌زاده است که در روزهای اخیر فعال‌شده و از طریق همسرش برای این حلقه افراطی پیام‌هایی با محتوای تحریم انتخابات فرستاده است، به باور تاج‌زاده حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات باعث می‌شود جناح چپ فرصت آنکه بدیل اغتشاشات در ایران باشد را از دست بدهد.

این پیام‌های محرمانه روی تصمیم سازی جبهه اصلاحات اثر گذاشته است، پس از اخراج بهزاد نبوی از این تشکیلات سیاسی هژمونی رادیکال‌ها روی جبهه اصلاحات افزایش یافته است تا جایی که جبهه اصلاحات ایران در آخرین جلسه خود تأکید کرد که استاد انتخاباتی چپ‌ها هیچ توصیه‌ای به کاندیداهای این جریان درباره پیش ثبت‌نام انتخابات مجلس شورای اسلامی ندارد.

این جمله طنز به آن معنا است که سازوکار سیاسی اصلاح‌طلبان که مفهوم و معنای آن وابسته به انتخابات است از اظهارنظر درباره انتخابات سرباز زده است. مصوبه جبهه اصلاحات مبنی بر «توصیه‌ای برای پیش ثبت‌نام نداریم» که خبر آن روز یکشنبه اعلام شد بارأی شکنندهٔ ۱۹ به ۱۶ به تصویب رسیده است که باعث دو پاره شدن این جریان، همراهی بخش میانه‌روی آن‌ها با دیگر میانه‌روها یعنی جریان اعتدالی و اصولگرایان معتدل در انتخابات خواهد شد. از نگاه اصلاح‌طلبان سنتی این راهبرد به معنای انحلال جبهه اصلاحات است زیرا یک محفل انتخاباتی نمی‌تواند درباره مسئله انتخابات بدون اثرگذاری باشد!

در این جلسه که فضای آن سنگین توصیف‌شده است، در رأی‌گیری آخر، پنج پیشنهاد مطرح شد ولی هیچ‌کدام رأی نیاورد و درنهایت پیشنهاد خود هیات رئیسه با میزان شکننده‌ای رأی آورد. در این جلسه پیشنهادی که جریان میانه روی اصلاح‌طلب ارائه داده آن بوده است اصلاح‌طلبان از راهبرد انتخابات حداقلی عبور کرده به‌نوعی حد مشارکت طوری باشد که نیروهای به‌زعم آنان معتدل تبدیل به نیروهای اصلی صحنه انتخابات شده و با حضوری تمام‌عیار در مسیری سخت هم نیروهای عمل‌گرا را وارد صحنه کنند و هم به بهانه افزایش مشارکت فرصتی برای حضور بخشی از هسته سخت جناح چپ در انتخابات آتی را فراهم آورند. از نگاه این جریان لازم نیست که افرادی تابلو دار با قرائتی رادیکالیستی وارد مجلس شوند؛ بلکه می‌توان با چراغ خاموش نیز این طیف را وارد تعاملات انتخاباتی کرد.

نکته جالب توجه آنکه پس از برگزاری این جلسه جبهه اصلاحات یک بیانیه نیز منتشر کرده تا خط افتراق میان رادیکال‌ها و بخش میانی جبهه اصلاحات آشکارتر گردد، تمرکز این اطلاعیه روی خطوطی خاص چون «تقلب» و «تخلف» گواهی بر این ماجراست که جناح رادیکال جبهه اصلاحات با هدایت فکری افرادی چون تاج‌زاده، حجاریان و اعضای حزب اتحاد ملت سودای تکرار فتنه ۸۸ و ماجرای تخلفات روی داده در انتخابات مجلس ششم را دارد!

در بخشی از این بیانیه که شباهت فراوانی به بیانیه‌های کمیته آمریکایی صیانت از آراء موسوی داشته و توسط همان تیم نگارش شده آمده است:

اصلاحیه اخیر قانون انتخابات که موجب تشدید اقداماتی نظیر تقویت و گسترش دامنه اختیارات شورای نگهبان، افزایش نقش نهادهای امنیتی، تقلیل جایگاه قانونی وزارت کشور و افزایش زمینه های تخلف و تقلب است و نیز اعلام پیش ثبت نام کاندیداها را باید گامی در تکمیل فرایند مهندسی زودهنگام انتخابات پیش رو تحلیل کرد. جبهه اصلاحات ایران تصویب اصلاحیه اخیر قانون انتخابات را در چارچوب مجموعه اقدامات سازمان یافته و گامی به منظور نادیده گرفتن حق حاکمیت ملی و تبدیل جمهوریت به ناجمهوریت ارزیابی می‌کند و معتقد است این گونه اقدامات به ویژه پس از حوادث خونبار آبان ۱۳۹۸ و پاییز ۱۴۰۱ که اهمیت تلاش برای التیام زخم‌های برجای مانده بر پیکره جامعه و کاهش خشم و نارضایتی و اعتراضات مردمی را صد چندان کرده است، مصداق بارز افزودن نارضایتی‌ها و ناامیدی‌ها و درنتیجه خودتحریمی و خودبراندازی است.

عکس/ دستاوردهای بهزاد نبوی در جبهه اصلاحات تقریبا هیچ بود!

درباره تعارضات درونی جبهه اصلاحات می‌توان سه احتمال انتخاباتی را مورد ارزیابی قرارداد:

۱- تأکید جبهه اصلاحات مبنی بر اینکه گر شخصی برای خودش، تصمیمی می‌گیرد، متوجه جبهه اصلاحات نیست بیانگر آن است که اصلاح‌طلبان به‌منظور عدم آشکار شدن تصمیم نهایی خود برای حضور در انتخابات از سویی و بی‌اعتبار سازی سازوکارهای انتخاباتی بر اساس اصلاح قانون انتخابات در ظاهر توصیه انتخاباتی نداشته است اما در پنهان، دستور حقیقی آنان مبتنی بر پیش ثبت‌نام کاندیداهای اصلاح‌طلب می‌باشد.

۲- جبهه اصلاحات و طیف اصلاح طلبان ساختاری در مرحله کنونی پیش ثبت‌نام فله‌ای را به‌صورت غیررسمی در دستور کار خود قرار داده‌اند اما طی روزهای آتی و به‌صورت آشکار آرایشی تهاجمی علیه انتخابات و برجسته‌سازی برخی اعتراضات احتمالی خواهند پرداخت.

این رویه از دیگر سو به معنای ذخیره‌سازی پیش‌فرض گزینه «حذف اصلاح‌طلبان» در انتخابات بوده و در صورت عدم تحقق شرایط انتخاباتی این جریان به‌صورت مستمر مورد تأکید قرار خواهد گرفت.

۳- اصلاح‌طلبان ساختاری در فاز دوم که قرین و هم‌نشین با اطلاعیه خاتمی در خصوص حجاب اجباری می‌باشد به دنبال بهره‌گیری از فضای سالگرد اعتراضات سال گذشته و تولید فشار به‌نظام خواهند بود که تا در گام بعدی مانع از رد صلاحیت‌ها شود.

شدت گرفتن هجمه‌های رسانه‌ای – سیاسی علیه حاکمیت، بیان انتقادات رادیکال، برجسته‌سازی تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی، بی‌اعتبار سازی سیاست خارجی جمهوری اسلامی، برجسته‌سازی اعتراضات، تشدید شکاف‌های اجتماعی، دولت- ملت، ملت- ملت و…بخشی از برنامه‌های رادیکال در بازه زمانی شش‌ماهه دوم سال می‌باشد.

رادیکال‌های جریان اصلاحات طی شش‌ماهه آینده تصمیماتشان خارج از راهبردهای زیر نخواهد بود یا آنکه عدم مشارکت در انتخابات را پیش خواهند برد و یا آنکه مجبور هستند به یک ائتلاف انتخاباتی تن بدهند، تفکیک میان جریان اصلاحات و برنامه‌ریزی برای حضور در انتخابات برخی گروه‌ها و عدم حضور لایه‌های دیگر اصلاح‌طلبان در انتخاباتبه‌منظور تولید فشار و فضاسازی برای این لایه اول خواهد بود.