یک ماه و نیم از غیبت رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران می‌گذرد و پرونده او کماکان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. دولت بایدن که حاضر نیست اطلاعاتی را از تعلیق او منتشر کند، دست نظریه پردازان را در مورد مرخصی اجباری مالی را باز گذاشته است. در عین حال با خروج مالی از تیم وزارت خارجه آمریکا، گفتگوهای با واسطه میان تهران و واشینگتن هم به حاشیه رفته است. این در حالیست که در ماه‌های گذشته، بارقه‌هایی از رفع برخی مشکلات مانند احتمال آزادی زندانیان دیده می‌شد.

افشای فایل صوتی و ده‌ها سؤال بی جواب

پای رابرت مالی در پرونده‌ای مرتبط با افشای اطلاعات طبقه‌بندی شده باز شده است. دولت بایدن حاضر نشده رسما اتهامی را علیه این دیپلمات کهنه‌کار مطرح کند و با این حال اف‌بی‌آی را مسئول تحقیقات در این زمینه قرار داده. کنگره امریکا و به‌ویژه جمهوری خواهان آن در صدد هستند تا هرطور شده از اوضاع سر در بیاورند. تهران تایمز نشریه انگلیسی زبان ایرانی اخیرا فایل صوتی را منتشر کرده است که به بحث‌ها دامن زده. رابرت مالی در این فایل صوتی که ظاهرا از دست رسانه‌های آمریکایی در رفته و مشخص نیست چطور به تهران رسیده می‌گوید تهران‌تایمز در کنار گزارش خود فایل صوتی را که مدعی است محرمانه است از رابرت مالی منتشر کرده است.

رابرت مالی در این فایل صوتی می‌گوید: «حتی اگر به توافق برگردیم، این تازه اولین گام است. اما همانطور که رئیس‌جمهور گفت ما به‌دنبال یک توافق طولانی‌تر، قوی‌تر و گسترده‌تر هستیم. این نتیجه‌گیری ما با حمایت جامعه اطلاعاتی و اروپایی‌ها بود که اگر به‌دنبال توافق قوی‌تری هستیم، نمی‌توانیم از روی برجام بپریم. آنها این [توافق گسترده‌تر] را رد می‌کنند و به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که در چند سال گذشته عمل کرده‌اند، بنابراین برنامه هسته‌ای و جنگ‌طلبی خود را در منطقه برای تحت فشار قرار دادن ما تسریع می‌کنند. زمانی که به برجام بازگشتیم، قصد داریم از ابزارهای مختلف برای حفظ فشار بر ایران برای سایر اشکال رفتارش، چه حمایت از گروه‌های نیابتی، برنامه موشک‌های بالستیک، حملات سایبری، مداخله در انتخابات و نقض حقوق بشر، استفاده کنیم. بنابراین، ما در حال حفظ توانایی خود برای اعمال فشار، تحریم و موارد دیگر در مورد آن مسائل هستیم.»

انتشار این فایل صوتی دو واکنش را در ایران و امریکا داشته است. در تهران مخالفان هرگونه گفتگو با غرب، جملات انتهایی این فایل را هدف قرار داده و می‌گویند آمریکا قصد داشته تهران را بابت رسیدن به توافق فریب دهد و از این راه، فرصتی برای فشار بیشتر بر ایران فراهم کند. در ایالات متحده هم خشم زیادی در مورد اینکه چرا فایل صوتی دیپلمات آمریکایی در دست رسانه‌های ایران است وجود دارد و اوضاع را برای دفاع دولت بایدن از رابرت مالی و اقداماتش سخت کرده است. انتشار این فایل صوتی در شرایطی که پرونده راب مالی زیر دست اف‌بی‌آی است می‌تواند وضعیت نماینده امریکا در امور ایران را بدتر از قبل کند و او را برای همیشه از پرونده مذاکرات ایران و غرب کنار بگذارد. این در حالی است که مالی سال‌ها از سوی طرفداران رژیم صهیونیستی، مخالفان برجام و جمهوری خواهان تندرو به عنوان دیپلماتی شناخته می‌شد که بیش از اندازه به دنبال منافع ایران در گفتگوهای هسته ای است.

برکناری مالی به نفع چه کسانی تمام می‌شود؟

با اتفاقی که برای رابرت مالی در آمریکا افتاده، گفتگوهای هسته ای با ایران در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و بعید است که در زمانی نزدیک، یک بار دیگر میز گفتگویی برپا شود. مالی در حالی تعلیق شد که برخی گفتگوها در کشورهای عربی با هدف ازادی زندانیان دو تابعیتی و مسائل مرتبط با تحریم ها علیه ایران برگزار می‌شد. از همان زمان تاکنون راب مالی خانه نشین شده است و دیگر نقشی در گفتگوها با ایران بازی نمی‌کند. مخالفان برجام به راب مالی به عنوان یک تسهیل‌گر با سابقه نگاه می‌کرده اند و حالا با خروج او از تیم وزارت خارجه آمریکا اوضاع به نفع گفتگوها پیش نمی‌رود. یکی از شائبه‌هایی که این روزها در مورد پرونده راب مالی وجود دارد، نقش احتمالی روس ها در این پرونده است. مواضع اخیر دیپلمات‌های روس هم به این گمانه‌زنی‌ها دامن زده است.

برخی از کارشناسان معتقدند تنش زدایی و یا هر گونه توافق حداقلی بین ایران و ایالات متحده در شرایطی که مسکو درگیر جنگ و تحریم است، به سود روس‌ها تمام نمی‌شود. در ماه‌های اخیر دیپلمات های روسیه از برجام و توافق هسته‌ای با نام تمام شده نام برده‌اند. مثلا در هفته اخر تیرماه لاوروف وزیرخارجه روسیه گفت: برجام به سادگی توسط ایالات متحده نابود شد. وزیر خارجه روسیه در یک کنفرانس مطبوعاتی در حاشیه نشست وزیران اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) در جاکارتا گفت: «خروج از توافق حاصل شده. بنابراین من به احتمال از سرگیری برجام خیلی خوشبین نیستم.» اولیانوف هم در گفتگویی با یک روزنامه روسی در مورد گفتگوهای ایران و غرب گفته لحظه مطلوب و مناسب دیگر از دست رفته و مطلقاً در طول یک سال و نیم گذشته هیچ اتفاقی رخ نداده است. این موضع گیری ها از سوی برخی ناظران، پیشواز روسیه به شکست هر گونه گفتگو با ایران برداشت شده است. گمانه زنی که به دنبال آن نقش روس‌ها را در آنچه بر سر راب مالی آمده محتمل می‌داند. اما این اتفاق در وضعیتی رخ داد که تهران و واشنگتن در مسیر مدیریت تنش ها با گفتگوهای غیرمستقیم بودند که موضوع تبادل زندانیان محوریت مهمی در آن داشت و به نظر می رسید این مسیر به یک توافق حداقلی و یا آنچه که از آن به عنوان پلن C یاد می شود منتهی شود. ترکیب مواضع مرموز روس ها در قطع امید از احیای برجام و احتمالا پاس گل تندروها و کاسبان تحریم به طرف مقابل مذاکره نمی تواند خبر خوبی برای ادامه مذاکرات باشد و به نظر می رسد این رشته همچنان سر درازی دارد! یکی از پیامدهای این اتفاق می تواند دلسردی طرف ها نسبت به از سرگیری مذاکرات باشد به خصوص در وضعیتی که می تواند پیشرفت های حاصل شده تا به اینجا را نیز تحت الشعاع قرار دهد و در صورت آغاز گفتگوها طرف ها بار دیگر به نقطه صفر بازگردند و بار دیگر با مسیر پر پیچ و خم برای حصول یک توافق جامع و یا دستکم حداقلی روبرو شوند.