صنعت فضایی ایران در دو سال اخیر شتاب فراوانی به خود گرفته به‌گونه‌ای که در دو سال ۱۱ پرتاب موفق فضایی انجام شده است. پرتاب ماهواره‌های ققنوس، خیام، نور ۲ و ۳، ناهید ۱، ماهواره‌بر قائم ۱۰۰، کپسول زیستی و ثریا و مهدا از جمله این پرتاب‌ها است.

به گزارش خبرنگار فضا و نجوم اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری تسنیم، روز ملی فناوری فضایی (۱۴ بهمن)، یکی از مناسبت‌های مرتبط با سازمان فضایی کشورمان ایران است. در ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷، نخستین ماهواره کاملاً ایرانی به نام “امید”، با موفقیت‌ به فضا پرتاب شده و جمهوری اسلامی ایران رسماً به جمع کشور‌های دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست.

این روز با هدف گرامیداشت تلاش‌های علمی دانشمندان در تاریخ کشور ثبت شد و به پاس قدردانی از زحمات‌ اندیشمندان و فعالان عرصه فضایی کشور و به منظور رونمایی از دستاوردهای این حوزه، هر ساله مراسمی با عنوان بزرگداشت روز فناوری فضایی با حضور مقامات عالی کشور، متخصصان، مدیران و کارشناسان حوزه فضایی کشور با تولیگری سازمان فضایی ایران برگزار می‌شود.

بعد از رکود و توقف بی‌سابقه صنعت فضایی ایران در دوران ۸ ساله آقای روحانی و با روی کار آمدن دولت آقای رئیسی، صنعت فضایی کشور جان تازه‌ای به خود گرفت به گونه‌ای که در دو سال اخیر، ایران ۱۱ پرتاب موفق فضایی را انجام داده است. به بهانه روز ملی فناوری فضایی در گزارشی به عملکرد موفق دولت سیزدهم در صنعت فضایی و پرتاب‌های موفق ایران در دو سال اخیر اشاره می‌کنیم:

پرتاب‌های موفق انجام شده در دولت سیزدهم

پرتاب ماهواره ققنوس و ۲ ریزماهواره با ماهواره‌بر سیمرغ (آزمون موفق حمل و جدایش همزمان ۳ ماهواره)

ماهواره‌بر سیمرغ ایران بامداد پنج‌شنبه نهم دی‌ماه ۱۴۰۰ از پایگاه فضایی امام خمینی(ره) در استان سمنان پرتاب شد و با سرعت ۷۳۵۰ متر بر ثانیه، خود را به ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری از سطح زمین رساند. اگرچه پیش از این، ماهواره «نور» توانسته بود با موفقیت در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار بگیرد، اما طبق اعلام سازمان فضایی ایران، حضور ایران در فضا عمدتاً تا مدار ۲۵۰ کیلومتری زمین بوده و به همین دلیل می‌توان رسیدن سیمرغ به مدار ۴۷۰ کیلومتری را یک دستاورد مهم قلمداد کرد.

محققان کشورمان قادر شدند برای نخستین بار، به طور همزمان سه ماهواره را به فضا پرتاب کنند که شامل یک ماهواره تحقیقاتی به نام ققنوس و دو ماهواره مکعبی(کیوب‌ست) است.

تزریق مداری موفق ماهواره نور ۲ با ماهواره‌بر قاصد

نیروی هوافضای سپاه ماهواره نور ۲ را در اسفند ۱۴۰۰ با موفقیت در مدار ۵۰۰کیلومتری قرار داد. همزمان با اعیاد شعبانیه نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با استفاده از ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای قاصد از کویر شاهرود ماهواره نور۲ را در مدار ۵۰۰کیلومتری زمین قرار داد. ماموریت این ماهواره سنجشی و شناسایی است و ماهواره نور۲ با سرعت ۷.۶ کیلومتر بر ثانیه و ۴۸۰ ثانیه پس از پرتاب در مدار ۵۰۰کیلومتری قرار گرفت.

چند ماه بعد تعدادی از تصاویر ارسالی آن به نمایش عمومی درآمد و نشان داد که نور-۲ دارای دقت تصویربرداری در حدود ۱۰ تا ۱۵ متر است. این پرتاب نشان داد که ماهواره‌بر ۱۸ متری و ۱۸ تنی قاصد دارای قابلیت اطمینان مناسبی است. قاصد در مرحله اول خود از بخش پیشران موشک‌های قدر استفاده کرده و در مرحله دوم موتور سوخت جامد سلمان مجهز به نازل متحرک و در مرحله سوم هم یک موتور سوخت جامد کروی مجهز به رانشگرهای گازی برای تنظیم دقیق سرعت و زاویه تزریق محموله را به کار می‌گیرد.

تزریق ماهواره خیام با ماهواره‌بر سایوز

صبح سه‌شنبه ۱۸ مرداد ماه ۱۴۰۱ بود که ماهواره «خیام» به‌روی ماهواره‌بر «سایوز» از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب شد. ماهواره خیام یک ماهواره ۶۰۰کیلوگرمی است که در مدار ۵۰۰کیلومتری قرار گرفت تا به‌مدت ۵ سال از داده‌ها و تصاویر ارسالی آن در حوزه‌های کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها و مدیریت حوادث غیرمترقبه استفاده شود.

خیام یک ماهواره سنجش از دور است و تمامی فرامین مربوط به کنترل و بهره‌برداری از این ماهواره از روز اول و بلافاصله پس از پرتاب توسط کارشناسان ایرانی مستقر در پایگاه‌های فضایی متعلق به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خاک جمهوری اسلامی ایران انجام و صادر شد.

پرتاب نمونه کیفی ناهید ۱ با پرتابگر ذوالجناح

نمونه کیفی ماهواره ناهید۱ متعلق به پژوهشکده‌ سامانه‌های ماهواره‌ای زیرمجموعه پژوهشگاه فضایی است که یک ماهواره مخابراتی است که در خردادماه ۱۴۰۱ با ماهواره‌بر ذوالجناح به فضا پرتاب شده است.

تست زیرمداری بلوک انتقال مداری سامان

با تلاش متخصصین پژوهشگاه فضایی ایران و با همکاری سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع، نمونه آزمایشی “بلوک انتقال مداری سامان” که برای جابه‌جایی ماهواره بین مدارهای مختلف زمین استفاده می‌شود، با یک فروند کاوشگر زیرمداری با موفقیت پرتاب شد و مورد آزمون قرار گرفت.

براساس این گزارش، عملکرد زیرسیستم‌های نمونه مهندسی بلوک انتقال‌ مداری سامان در شرایط نزدیک به شرایط فضایی آزمایش شد و داده‌برداری کامل از عملکرد بلوک مذکور انجام شد و عملکرد آن در شرایط عملیاتی در ارتفاع بالا به اثبات رسید.

برابر این بیانیه، به‌همت متخصصین علوم فضایی کشور، در طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری سامان که برای افزایش ارتفاع مداری ماهواره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، از فناوری‌های پیشرفته‌ای استفاده شده است که تنها در انحصار تعداد معدودی از کشورها است و با این پرتاب یک مرحله مهم از توسعه بلوک مذکور تکمیل شد تا در آینده شاهد بهره‌گیری عملیاتی از این فناوری پیشرفته در پرتاب‌های فضایی کشور باشیم.

آزمون موفقیت‌آمیز زیرمداری ماهواره‌بر قائم ۱۰۰

پرتاب زیرمداری ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ نیروی هوافضای سپاه در آذرماه ۱۴۰۱ با موفقیت انجام شد. آزمایش پروازی این ماهواره‌بر با موتور سوخت جامد مرحله اول رافع با موفقیت انجام شده است و قائم ۱۰۰ اولین ماهواره‌بر سه مرحله‌‌ای سوخت جامد ساخت کشور است که توسط دانشمندان نیروی هوافضای سپاه ساخته شده است.

ماهواره‌بر سوخت جامد قائم ۱۰۰، ماهواره‌ای است که با سه مرحله سوخت جام د قادر خواهد بود ماهواره‌های با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار دهد. در آزمایش امروز موتور مرحله اول ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ که همان موتور سوخت جامد رافع است و در دی‌ماه ۱۴۰۰ آزمایش زمینی خود را با موفقیت پشت سر گذاشته بوده، مورد آزمایش پروازی زیر مداری قرار گرفت.

پرتاب تحقیقاتی فروند دوم ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ در اسفندماه ۱۴۰۱

پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره نور ۳

سومین ماهواره بومی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نام “نور ۳” توسط ماهواره‌بر ترکیبی سه مرحله‌ای قاصد به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار ۴۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت. با عملی شدن پرتاب ماهواره نور ۳ نیروی هوافضای سپاه پاسداران ایران توانست سومین ماهواره «سنجشی و شناسایی» خود را با موفقیت به مدار زمین بفرستد

پرتاب کپسول زیستی ایران با پرتابگر بومی سلمان

کپسول زیستی ایران ساعاتی پیش با پرتابگر بومی سلمان با موفقیت پرتاب شد. این کپسول زیستی محموله علمی، پژوهشی و فناورانه در راستای تحقق نقشه‌راه طرح اعزام انسان به فضا بود که به‌منظور توسعه و اکتساب فناوری‌های موردنیاز در این راستا، به ارتفاع ۱۳۰کیلومتری از سطح زمین پرتاب شد.

با پرتاب موفق این کپسول ۵۰۰کیلوگرمی که به‌سفارش سازمان فضایی ایران و توسط پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ساخته شده است، توسعه فناوری‌های مختلف طرح اعزام به فضا شامل پرتاب، بازیابی، سامانه‌های کنترل سرعت و سپر ضربه‌گیر، طرح آیرودینامیک کپسول و چتر، سامانه‌های مربوط به کنترل و پایش شرایط زیستی و… مورد آزمایش قرار گرفت.

پرتابگر این کپسول که سلمان نام دارد هم اولین نسخه از این کلاس پرتابگرهاست که قابلیت پرتاب کپسول‌های زیستی با وزن نیم تن را داراست و ویژگی‌هایی متعدد و پیشرفته در حوزه پیشران، ایرودینامیکی و کنترل دارد و توسط سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع ساخته شده و تماماً بومی است.

پرتاب ماهواره «ثریا» به مدار ۷۵۰کیلومتری با ماهواره‌‌بر «قائم۱۰۰»

ماهواره «ثریا» سازمان فضایی توسط ماهواره‌بر سوخت جامد سه‌مرحله‌ای «قائم۱۰۰» نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با موفقیت به فضا پرتاب شد. این ماهواره با موفقیت در مدار ۷۵۰کیلومتری قرار گرفته و رکورد جدید را ثبت کرده است.

این پرتاب با حضور سردار سرلشکر حسین سلامی؛ فرمانده‌کل سپاه، حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی، سردار امیرعلی حاجی‌زاده؛ فرمانده نیروی هوافضای سپاه و جمعی از مقامات و مسئولین کشوری و لشکری صورت گرفت.

ماهواره تحقیقاتی ثریا جرم تقریبی ۵۰ کیلوگرم دارد. ماهواره ثریا با ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ طی ۱۱ دقیقه با سرعت ۷۴۷۸ متر بر ثانیه بر مدار ۷۵۰کیلومتری زمین نشست.

پرتاب “ماهواره ایرانی مهدا” به همراه کیهان و هاتف

یکشنبه هشتم بهمن ماه، ماهواره‌بر سیمرغ که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده است، ماهواره مهدا و دو محموله تحقیقاتی را از پایگاه امام خمینی(ره) با موفقیت در مدار بیضوی با ارتفاع کمینه ۴۵۰ کیلومتر و ارتفاع بیشینه ۱۱۰۰ کیلومتری زمین تزریق کرد.

ماهواره مهدا ماهواره‌ای تحقیقاتی است که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده است.