کتاب «روحانیت و جمهوری‌خواهی» تالیف یعقوب حیدری از سوی نشر «نیشتمان» منتشر شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی؛ حیدری دانش‌آموخته فلسفه و علوم سیاسی است و پیش از این دو کتاب در حوزه شعر فارسی منتشر کرده است. کتاب «روحانیت و جمهوری‌خواهی» در سه فصل تنظیم شده است. نویسنده در فصل اول نگاهی کلی به موضوع جمهوری‌خواهی در ایران داشته و در فصل دوم دیدگاه‌های سیاسی روحانیون عصر مشروطه از جمله آخوند خراسانی، آیت‌الله نایینی، شیخ فضل الله نوری، شیخ عبدالکریم حائری یزدی و سیدابوالحسن اصفهانی را مورد بررسی قرار داده‌است. در فصل سوم نیز مواضع این روحانیون برجسته در مورد جمهوری‌خواهی رضاخان واکاوی شده و چرایی اتخاذ رویکرد آنان شرح داده شده است.

در مقدمه کتاب «روحانیت و جمهوری‌خواهی» آمده است؛ نقش و حضور روحانیت در عرصه تحولات سیاسی ایران معاصر، در دو دوره، مهم و تاثیرگذار است؛ یکی دوره نهضت مشروطیت و دیگری دوره‌ای که از نهضت پانزدهم خرداد، آغاز و در انقلاب اسلامی به نقطه اوج رسید. دوره میانی این دو مرحله، اگرچه از لحاظ نقش و تاثیر حضور سیاسی روحانیت به اهمیت ادوار قبل و بعد آن نیست، ولی شناخت آن به‌عنوان حلقه واسط این دو مرحله، در خور اهمیت بسیار است. یکی از جریان‌های مهم این مقطع «جمهوری‌خواهی» بود.
جمهوری‌خواهی جریانی بود که در بهمن ۱۳۰۲ در ایران به یک رویداد مهم تبدیل شد و در فروردین ۱۳۰۳ قرار بود مجلس آن را تصویب کند و سردار سپه، رضاخان پهلوی، به‌عنون اولین رئیس‌جمهور کشور سوگند یاد کند، اما چنین نشد و مدتی بعد سردار سپه، پادشاه بلامنازع ایران شد. در این دوره روحانیون موضع واحدی در برابر جریان قدرت‌گیری رضاخان نداشته‌اند و ما شاهد رفتارهای سیاسی متفاوت و گاه متضادی از سوی آنان هستیم.
این پژوهش به علت تطور اندیشه سیاسی شیعه در دوره مشروطه، ضمن بررسی دیدگاه سیاسی برخی روحانیون طراز اول دوره مشروطیت، برای درک و شناخت اندیشه ‌سیاسی، موضع‌گیری‌ها و عملکرد روحانیون دوران جمهوری‌خواهی رضاشاه، به طرح اندیشه و رفتار سیاسی چهار روحانی مطرح معاصر با جنبش جمهوری‌خواهی پرداخته است. چرا که مطالعه موردی یکی از روحانیون به‌تنهایی نمی‌تواند درک درستی از دیدگاه کلی روحانیون و مرجعیت شیعه نسبت به آن جریان مهم را به مخاطب ارائه دهد.
در کتاب «روحانیت و جمهوری‌‌خواهی» دیدگاه‌های سیاسی روحانیون مطرحی از جمله میرزا محمدحسین نائینی، آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری‌یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی و در آخر سرسخت‌ترین روحانی مخالف رضاشاه یعنی سیدحسن مدرس مورد بررسی قرار گرفته است.
حیدری نویسنده این کتاب به دنبال فهم این پرسش بوده که روحانیون پس از طرح جمهوری‌خواهی از سوی رضاخان چه موضعی گرفتند و علل موضع‌گیری‌ علما و مخالفت یا موافقت آنان با جمهوری‌خواهی و پادشاهی رضاشاه چه بوده است؟
وضعیت حاکم بر علمای شیعه در کشور عراق، شرایط داخلی ایران و فقدان حکومت مرکزی قوی در کشور و ویژگی‌های شخصی رضاشاه از جمله استبداد و قدرت‌طلبی او از جمله شاخص‌های مورد مطالعه در این تحقیق را تشکیل می‌دهند که در موضع‌گیری روحانیون آن مقطع تاثیرگذار بوده است.
اهمیت تحقیق حاضر در این است که نمای کاملی از موضع‌گیری، رفتار و عملکرد سیاسی مطرح‌ترین روحانیون شیعه نسبت به یکی از مهمترین اتفاقات تاریخ معاصر ایران را در معرض مخاطبان قرار می‌دهد و از گزینش رویکرد سیاسی یک روحانی در قبال جمهوری‌خواهی رضاشاهی و تعمیم آن به جامعه روحانیت به‌شدت می‌پرهیزد. این پژوهش بدون جانب‌داری از اندیشه خاصی سعی دارد روایتی بی‌طرفانه‌ و مستقل را از موضوع ارائه دهد تا خواننده بتواند قضاوت منصفانه‌ای نسبت به مهمترین اتفاق تاریخ معاصر ایران، قبل از انقلاب اسلامی داشته باشد.