فرق ندارد زاهدان باشیم سراوان، زابل، چابهار، ایرانشهر یا خاش آنچه مهم بوده معطلی بیش از سه ساعت در صف‌های طولانی جایگاه‌های سوخت است که روزانه شاهد هستیم برخی دلالان و سودجویان حتی بدون رعایت نوبت خودروی خود را با بین صفوف جا می‌زنند و صدای اعتراض سایر رانندگانی که ساعت‌ها در صف، چشم‌انتظار هستند را بلند کرده و بلافاصله پس از سوختگیری تنها ۲۰ قدم آن‌طرف‌تر از جایگاه، لاستیک خودرو را بر روی جداول و تپه‌های شنی بالا برده و بنزین باک را در گالن‌های ۲۰ لیتری تخلیه می‌کنند.

خودروهایی که صاحبان آن با در دست داشتن چندین کارت سوخت اقدام به پُر کردن گالن‌ها کرده و بدون رعایت حق شهروندی کاری کرده‌اند که سایر شهروندان کابوس رفتن به پمپ بنزین داشته و گاهی اوقات ناچار به خرید بنزین از همان دست فروشانی می‌شوند که گالن‌های ۲۰ لیتری مملو از بنزینشان در حاشیه خیابان و در عرض ۶ متری خیابان‌ها مانند یک بمب متحرک عمل کرده، آن هم با چند برابر نرخ مصوب یعنی هر ۲۰ لیتر حدود سه میلیون ریال می‌شوند.

کابوس رفتن به پمپ بنزین توسط برخی از شهروندان و یا حتی مسافران و گردشگرانی که سیستان و بلوچستان را مقصد سفر خود برگزیده‌اند بدان جهت است که گاهی صف خودروهای متقاضی بنزین در شهرهای این استان دایره‌وار از پمپ بنزین آغاز و به همان جا ختم می‌شود.

مسوولان اما علت این صف‌های کیلومتری را تفاوت قیمت سوخت کشورهای همسایه با قیمت سوخت در ایران که گاهی تا ۱۰ برابر هم می‌رسد اعلام می‌کنند، این اختلاف انگیزه قاچاق سوخت را علاوه بر بنزین در سایر موارد مانند گازوئیل، نفت سفید و سیلندرهای گاز نیز افزایش داده است.

سود قاچاق چنان وسوسه‌انگیز است که صاحبان برخی خودروها و گاهی حتی کارمندان، بازنشستگان و رانندگان ترجیح می‌دهند سهمیه سوخت خود را بفروشند؛ ناگفته نماند که صاحبان خودروهای سنگین مانند تریلرها و کامیون‌ها نیز افرادی که شغلشان ایستادن در صف را استخدام کرده و با ایستادن در صف و سوختگیری درآمد کسب می‌کنند.

بازار داغ فروش بنزین آزاد در کنار جایگاه‌های سوخت گواهی بر این ادعا بوده، بازاری که هیچ قیمت ثابتی برای آن وجود ندارد و هر فروشنده سوخت را به هر بهایی که بخواهد می‌فروشد؛ اگر چه برای رهایی از این معضل راهکار مسوولان شناسایی و باطل کردن کارت‌های سوخت مهاجر و تجهیز جایگاه سوخت به دوربین پایش تصویری آنلاین برای جلوگیری از تخلفات بود؛ اما این وضعیت همچنان ادامه دارد.

با این وجود سیستان و بلوچستان با داشتن یک‌هزار و ۶۳۰ کیلومتر مرز مشترک با ۲ کشور افغانستان و پاکستان و حجم قابل توجه قاچاق سوخت از مرزهای منطقه بلوچستان واقع در جنوب استان به پاکستان یا از طریق مرز میلک در شمال این استان به افغانستان، باعث شده تا این معضل تشدید شود.

محموله‌های قاچاق حمل شده توسط خودروها علاوه بر همه تأثیرات مخربی که بر پیکره اقتصاد کشور دارند، همانند یک بمب متحرک در سطح جاده‌ها در حال حرکت هستند و نه تنها جان خود قاچاقچیان بلکه امنیت هموطنانمان و جان مسافران را در مراکز دپو و مسیر حمل بر روی جاده‌ها تهدید می‌کند.

با این وجود اما در گوشه و کنار سیستان و بلوچستان بویژه شهری که عنوان مرکز استان را با خود به یدک می‌کشد زنان، مردان و حتی نوجوانانی مشاهده می‌شوند که در کنار خیابان‌ها بساط بنزین فروشی برپا کرده‌اند و در حال داد و ستد سوخت‌های سهمیه‌ای هستند.

 بسیاری از جوانانی که به خرید و فروش موادسوختی مشغولند، نبود شغل و درآمد مناسب را مهمترین دلیل این کارشان عنوان می‌کنند.

یکی از همین جوانان که در حال تخلیه سوخت از داخل باک خودرو در نزدیکی یکی از جایگاه‌های عرضه سوخت بود در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، نبود شغل را عامل این کار دانست و بیان کرد: نبود اشتغال مناسب سبب شده به کار خرید و فروش سوخت رو بیاورم و با فروش بنزین خودرو خود و دیگران امرار معاش کنم.

وی که خود را جابر معرفی کرد، مدعی شد که مدرک کارشناسی بانکداری دارد و نداشتن شغل مناسب را عامل سوق پیدا کردنش به خرید و فروش بنزین عنوان کرد.

جابر، سود خوب فروش موادسوختی را عامل مهم گرایش افراد به این کار دانست و بیان کرد: با وجودی که خطرات این کار زیاد و تاکنون افراد زیادی بر اثر حمل و انفجار این مواد جان و زندگی خود را از دست داده‌اند، اما نبود شغل و سود خوب خرید و فروش سوخت بسیاری از جوانان را مجذوب خود کرده است.

جوان دیگری گفت: خرید و فروش سوخت درآمد بسیار خوبی دارد و برخی افراد آن‌چنان گرفتار این کار شده‌اند که اگر شغل مناسبی هم برایشان پیدا شود، دست از این کار بر نمی‌دارند.

وی که خود را عبدالله معرفی کرد، افزود: سواد و مهارت و حرفه خاصی ندارم و بهترین شغل که درآمد خوبی هم دارد، خرید و فروش سوخت است؛ هر چند که خطرات و نگرانی‌ها و زحماتی دارد اما به خطر و زحمتش می‌ارزد.

تکرار مشکلی قدیمی و تداوم صف‌های طولانی بنزین در زاهدان

یکی از شهروندان زاهدانی که برای سوختگیری خودرو به جایگاه مدائن واقع در خیابان پرستار زاهدان مراجعه کرده  است بیان کرد: بیش از یک ساعت است در صف معطل هستیم از این وضعیت خسته شده‌ایم.

وی افزود: با وجود وعده مسوولان اما هر ماه با مشکل صف‌های طولانی سوخت در بیشتر نقاط زاهدان مواجه هستیم در این بین برخی جایگاه‌ها با وجود شلوغی نازل‌ها را خاموش و غیرفعال کرده‌اند یا در داخل ظرف سوخت می‌دهند در صورتی که این کار ممنوع است و باید اقدام به افزایش جایگاه کنید.

یکی دیگر از شهروندان زاهدانی گفت: بسیاری از رانندگانی که برای دریافت بنزین مراجعه می‌کنند چند کارت به همراه خود دارند و وقتی پس از ساعت‌ها انتظار به یک نازل بنزین می‌رسند تا می‌توانند از این موقعیت برای دریافت بنزین استفاده کرده و همین موضوع سبب طولانی شدن صف‌ها می‌شود.

بهزاد نارویی افزود: متأسفانه تعدادی از رانندگان خودروها با بی‌نظمی تمام و به‌زور خود را در صف بنزین جای می‌دهند و بعد از سوخت‌گیری در کنار همان جایگاه اقدام به فروش سوخت خودروی خود می‌کنند و دوباره به صف بازمی‌گردند.

این شهروند با گلایه از اینکه معلوم نیست این افراد چند کارت سوخت دارند، اظهار کرد: متأسفانه هیچ‌گونه برخوردی از سوی متصدیان جایگاه‌های سوخت با این افراد صورت نمی‌گیرد و یکی از دلایل شلوغ بودن صف‌های بنزین وجود همین دلالان سوخت در صف بنزین است.

شرکت پخش به تنهایی مسئول ساماندهی نیست

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان بیان کرد: صف‌های بنزین مربوط به امروز و دیروز نیست بلکه به صورت مقطعی کم و زیاد می‌شود، عواملی در تشکیل این صف‌ها دخیل هستند که اولین آن قطعاً باید نبود یا کمبود سوخت باشد اما تاکنون به این علت هیچ مشکلی در سیستان و بلوچستان برای تامین بنزین رخ نداده و وضعیت بسیار مناسب و مطلوب است.

قربانعلی مردانی  بیان کرد: مردم باید بدانند ناترازی بنزین و نفت گاز در کشور یک امر مهم است و تولید و مصرف ما با یکدیگر همخوانی ندارد، بنابراین مردم باید یاریگر باشند.

وی ادامه داد: صف‌های طولانی که مقطعی هست به نبود سوخت ربطی ندارد بلکه یکی از عوامل مهم آن که در کلان کشور است موضوع نرخ بوده، تفاوت فاحش قیمت فرآورده‌ها در ۲ سوی مرز قابل قیاس نیست.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان گفت: عوامل دیگر استانی نیز در تشکیل صف‌های طولانی دخیل هستند که مدیریت کردن مرزها یکی از آن‌ها بوده، وانت‌هایی که مَشک و سوخت حمل کرده اگر مدیریت شوند صف‌ها هم به طور یقین کوتاه‌تر می‌شود، چنان که در مقاطعی که مرز به دلایلی بسته و یا کنترل تشدید می‌شود، هیچ‌گونه صفی در جایگاه‌های سوخت سیستان و بلوچستان رخ نمی‌دهد.

وی اظهار کرد: نوسانات ارزی از دیگر دلایل مهم تشکیل صف‌های طولانی است همه باید کنار هم باشیم تا موضوع صف‌های طولانی سوخت ساماندهی شود اینکه تنها شرکت پخش پای کار باشد راهکار منصفانه نیست و صف‌ها جمع نمی‌شود در این زمینه نیازمند عزم استانی هستیم که لازمه تحقق آن مشارکت و همراهی تمامی دستگاه‌ها و ارگان‌های دخیل است.

مردانی افزود: شرکت پخش به لحاظ قانونی حق برخورد با اشخاص و افراد را ندارد اما گاهی اوقات نیروهای این شرکت برای نظارت حضور یافته در حالی که سایر دستگاه‌ها به لحاظ قانونی اجازه برخورد با افراد و نظارت را دارند.

پشت پرده صف‌های طولانی بنزین در سیستان و بلوچستان

وی ادامه داد: فروش بنزین در کنار پیاده روها که مانند قارچ در حال رشد کردن است هم به لحاظ سوخت ما را دچار چالش کرده و هم صف‌ها را طولانی‌تر؛ از سوی دیگر از لحاظ ایمنی و امنیتی جامعه را در خطر قرار داده به طوری که گاهی مواقع شب‌ها در کنار گالن‌های بنزین منقل آتش افروخته می‌شود، بنابراین افراد مسوول و دخیل در این حیطه باید ورود کنند چرا که در صورت کوچک‌ترین اتفاق فاجعه‌ای دامن همه را می‌گیرد.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان تاکید کرد: اگر اتفاقی پیرامون آتش سوزی به علت حضور دست فروشان بنزین در کنار جایگاه بنزینی رخ دهد آن جایگاه دچار حریق خواهد شد؛ نمونه آن حریق خودروهای شوتی در هفته گذشته در یکی از خیابان‌های زاهدان است.

وی گفت: یک عامل نیز به تعداد جایگاه‌ها برمی‌گردد اگر تعداد جایگاه‌ها افزایش پیدا کند خوب است؛ اما در این شرایط کنونی اگر معضلات فعلی رفع نشود ایجاد جایگاه جدید نیز مشکلاتی را حل نمی‌کند چرا که مصرف غیر متعارف است.

 مردانی افزود: عوامل متعددی در افزایش صف جایگاه‌های سوخت دخیل هستند و یکی از این عوامل، وجود بارنامه‌های صوری است که در استان‌های دیگر صادر شده و به دلیل وجود شرایط قاچاق، توسط کامیون‌های فاقد فعالیت، سوختگیری و روانه مرزهای استان می‌شود.

وی با بیان اقدامات انجام‌شده در راستای برخورد با ناوگان متخلف و صدور بارنامه‌های صوری، ادامه داد: کنترل و نظارت‌های انجام شده از سوی این شرکت در سه ماه گذشته باعث شناسایی ۲۰۰ کامیون پرتردد با تراکنش‌های نامتعارف در جایگاه‌های سوخت شهر زاهدان و معرفی به اداره‌کل راهداری و حمل‌ و نقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان شد که پس از بررسی توسط آن سازمان و مطابقت با سامانه داده‌کاوی اطلاعات پیمایش ناوگان (سامانه داپ)، فقط عملکرد ۱۱ دستگاه از این کامیون‌ها واقعی بوده است.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان اظهار کرد: در همان بازه زمانی تعداد ۱۱۱ دستگاه از این کامیون‌های متخلف مربوط به ناوگان سایر استان‌های کشور بوده که از سوی اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان جهت برخورد با ناوگان متخلف و دفاتر صادرکننده بارنامه‌های صوری و غیرواقعی از طریق کمیسیون‌های مربوطه، با استان‌ها مکاتبه شده است.

وی با اشاره به اینکه کنترل‌های سیستمی درحال انجام است، گفت: تلاش ما بر این است که با همکاری سازمان‌های متولی و نظارتی صف‌های سوخت کاهش یابد و با حذف عوامل متعددی که در شلوغی صف دخیل هستند، توزیع سوخت به مصرف کننده واقعی بدون معطلی صورت پذیرد.

منبع: ایرنا