حمید نوری، شهروند ایرانی که در آبان سال ۱۳۹۸ در فرودگاه استکهلم سوئد بازداشت شد، همچنان در زندان‌های این کشور به سر می‌برد.

دادگاه تجدیدنظر سوئد آبان گذشته در حالی حکم حبس ابد علیه حمید نوری را تایید کرد که این شهروند ایرانی بیش از ۴ سال را در سلول انفرادی در سوئد گذرانده است.

اکنون روزنامه ایتالیایی «ComeDonChisciotte»، با حمید نوری، شهروند ایرانی بازداشت‎ شده در سوئد و هیبت‌الله نژندی‌منش، مشاور حقوقی خانواده حمید نوری، گفت‌وگو کرده که در ادامه این گفت‌وگو را می‎‌خوانید.

*آقای نوری حال شما چطور است؟

حمید نوری: از شما به دلیل این گفت‌‎وگو و از این‎که حاضر شدید به صحبت‌های من گوش دهید تشکر می‌کنم؛ من اینجا در سلول انفرادی هستم؛ اکنون حدود چهار سال و دو ماه است که در سلول انفرادی به سر می‌برم؛ من در یک رژیم بسیار محدود کننده قرار دارم و هر لحظه‌ای که می‌گذرد، برای من به معنای این است که در معرض شکنجه، به ویژه شکنجه روحی هستم؛ منظورم این است که شکنجه سفید علیه من وجود دارد؛ هیچ زخمی روی بدنم نیست، اما روح و روانم نابود شده است.

در سلول، آن‌ها اسناد دفاع من را از بین بردند؛ آن‌ها همه پرونده‌های موجود در تبلت من را حذف کردند، بنابراین، من نتوانستم دفاعیات خود را در مرحله تجدیدنظر ارائه دهم.

آن‌ها من را برهنه می‌کنند، این کار را برای توهین و بی‎احترامی به من انجام می‌دهند؛ به طور خاص، آن‌ها این کار را بعد از هر بازدید انجام می‌دهند؛ حداقل هفته‌ای یکبار؛ من یک مسلمان هستم و از نظر فرهنگ و مذهب من خوب نیست که مرد یا زن برهنه دیده شود.

دنیای من در سلول انفرادی من خلاصه شده است؛ من با دنیای بیرون سلولم ارتباطی ندارم، تلویزیون وجود دارد، اما فقط به زبان سوئدی پخش می‌شود و من نمی‌توانم چیزی متوجه شوم.

من نمی‌توانم با اعضای خانواده‎ام تماس بگیرم؛ آخرین باری که با همسرم صحبت کردم ۱۰ نوامبر ۲۰۲۳ بود و پس از دستگیری من در ۹ نوامبر ۲۰۱۹، این نخستین بار است که یک خبرنگار با من تماس می‌گیرد و از من اطلاعات می‌خواهد.

*آقای نوری حکم صادر شده را چگونه قضاوت می‌کنید؟

حمید نوری: من هنوز حکم را به زبان فارسی دریافت نکرده‎ام؛ من فقط به خلاصه حکم صادره در ۲۸ آذر از سوی قاضی گوش داده‎ام؛ با آن موافق نیستم، این یک حکم با انگیزه سیاسی است.

محاکمه من، چه در دادگاه و چه در دادگاه تجدیدنظر، مضحک بود و برای من واضح بود که آن‌ها قرار است حکم دادگاه را تایید کنند، فرصت دفاع از خود به من داده نشد و دفاع من نمی‌تواند معتبر باشد.

*آقای نوری، می‌توانید خیلی مختصر روایت خود را از اتفاقات برایمان بگویید؟

حمید نوری: من به عنوان گروگان اینجا در بازداشت هستم؛ من در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹ دستگیر شدم؛ دادستان، دستور بازداشت را در ۸ نوامبر صادر کرد، در حالی که من در خاک سوئد نبودم.

به خاطر وقایع ادعایی ایران در سال ۱۹۸۸ متهم شدم؛ تنها بر اساس اظهارات شفاهی و خاطرات شاکیان و شاهدانی که بخشی از پرونده هستند به حبس ابد محکوم شدم و دادستان هیچ تحقیقی در ایران انجام نداد.

دادگاه، من را به دلیل نبود معاضدت قضایی میان ایران و سوئد محکوم کرد؛ دادگاه باید بدون شک و تردید معقول، اتهامات را اثبات کند.

برخی افراد در دهه ۶۰ در ایران دست به اقدامات تروریستی زدند، حدود ۱۷ هزار ایرانی را کشتند، آن‌ها متعلق به گروهی بودند که از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا، انگلیس و سایر کشور‌ها برچسب تروریستی خوردند، برخی از این افراد از سوی دادگاه‌های ذی‎صلاح ایران دستگیر و محاکمه شده‎اند.

دولت سوئد از تروریست‌ها دفاع می‌کند؛ در حالی که این کشور موظف است تروریست‌ها را پناه ندهد و از آن‌ها حمایت نکند.

همان‎طور که به شما گفتم این افراد نه تنها از سوی ایران، بلکه در آن زمان از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا، انگلیس و دیگران نیز تروریست خوانده شده‎اند.

از شما می‌خواهم تحقیق کنید که آیا در مدتی که کیفرخواست علیه من درج شده است در ایران محاکمه‌ای صورت گرفته است یا خیر.

اکنون من اینجا در سلول انفرادی هستم، زیرا سوئد به یک گروگان نیاز داشت تا دولت ایران را تحت فشار قرار دهد.

*آقای نوری آیا احساس می‌کنید که یک زندانی سیاسی هستید؟

حمید نوری: پرونده من به عنوان یک پرونده سیاسی شروع شد، همچنان یک پرونده سیاسی است و سیاسی باقی خواهد ماند و بخشی از کارزار سیاسی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران است.

متأسفم که بگویم غرب از جمله سوئد، از سیستم قضایی به عنوان سازوکاری برای دستیابی به دستاورد‌های سیاسی استفاده می‌کند.

آن‌ها حتی عدالت را فدای دستاورد‌های سیاسی می‌کنند؛ اگر حکم محاکمه پرونده من را بخوانید، خواهید دید که این پرونده در سال ۲۰۱۰ در آکسفورد، انگلیس کلید خورده است.

*آقای نوری، سیستم قضایی «کشور دموکراتیک» مانند سوئد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حمید نوری: به نظر من سوال اشتباه است؛ من نمی‌توانم سوئد را به عنوان یک دولت آزاد و دموکراتیک توصیف کنم؛ اگر هم است، تنها برای سوئدی‌هاست و نه برای افراد دیگر و می‌توانم بگویم نژادپرستانه است، زمینه نیز این را نشان می‌دهد.

آن‌ها به دموکراسی اعتقادی ندارند، بهترین گواه این ادعا من هستم؛ آن‌ها مرا در بدترین شرایط محاکمه کردند، تنها بر اساس ادعای شاکیان مرا محکوم کردند، آن‌ها به تعهدات مندرج در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر عمل نکرده اند، محاکمه من تنها یک نمایش است.

خودشان کیفرخواست را تهیه کردند، دفاع را تعیین کردند، آن‌ها دعاوی شفاهی و کتبی شاکیان را پذیرفتند، ادعا‌های شاهدان را شنیدند که در اصل شاکی بودند، اما به من اجازه شهادت ندادن و بالاخره مرا محکوم کردند. شما به این چه می‌گویید؟

*آقای نوری زندگی روزمره شما در زندان چگونه است؟

حمید نوری: من در شرایط بسیار بدی هستم، هر روز صبح از خواب بیدار می‌شوم و به این فکر می‌کنم که چگونه روز را بگذرانم، دوباره شب شد و من تا صبح به این فکر می‌کنم که چطور بخوابم.

من از دنیای بیرون جدا شده‎ام، خانواده من در ایران هستند، آمدن به اینجا برای آن‌ها بسیار گران و دشوار است و حتی اگر بیایند، گاهی اوقات اجازه ملاقات با من را ندارند.

در ایران نوه‎ هایم را دارم، مادرم را دارم. دلم برای همه خانواده ام تنگ شده است، آن‌ها قادر به ملاقات من نیستند. من ۶۲ سال دارم، در قبال خانواده‎ام مسئول هستم و وظایفی بود که به من بستگی داشت. اکنون که دارم این‌ها را می‌نویسم برای مادرم گریه می‌کنم.

*آقای نوری می‌دانیم که هم در ایران و هم در سوئد تلاش‌هایی وجود دارد که پرونده شما به گونه‌ای متفاوت برخورد و بررسی شود؛ آیا پیامی برای کسانی که سعی در کمک به شما دارند و پیگیر پرونده شما هستند دارید؟

حمید نوری: از مردم می‌خواهم که برای رسیدگی به روند قانونی ایستادگی کنند؛ اجازه ندهید دولت‎ها، از جمله دولت سوئد، از این روند سوء استفاده کنند.

اتحادیه اروپا باید بر رفتار اعضای خود نظارت کند؛ میخ را در کشور‌های دور می‌بیند، اما کارد را در دست اعضای خود نمی‌بیند.

اطلاعات زیادی علیه من در سایت‌ها و رسانه‌ها وجود دارد؛ این هژمونی رسانه‌هاست، من از خبرنگاران می‌خواهم به دنبال حقیقت باشند، من قهرمان دادگاه اینجا در سوئد هستم، اما هیچ‎کس از من چیزی نمی‌پرسد، هیچ‎کس به من گوش نمی‌دهد، تنها کسی که نمی‌تواند در برابر این همه تبلیغات از خود دفاع کند حمید نوری است، من قربانی یک محاکمه ناعادلانه در کشوری هستم که یکی از اعضای مهم اتحادیه اروپاست.

*آقای نوری، به نظر می‌رسد که وضعیت شما بسیار به عدم اطلاعات مربوط می‌شود: افراد بسیار زیادی از پرونده شما اطلاعی ندارند. چه می‌خواهید به مردم سوئد و به طور کلی به مردم اروپا بگویید و چرا آن‌ها باید به زندانی مانند شما اهمیت دهند؟

حمید نوری: از آن‌ها می‌خواهم به من گوش دهند، برای قضاوت نکردن من از آن‌ها می‌خواهم که مانند افراد معقول محاکمه من را بررسی کنند، هیچ محاکمه عادلانه‌ای برای من وجود نداشت.

من می‌خواهم از سوئدی‌ها و شهروندان اروپایی بپرسم: آیا برای حمایت از تروریسم مالیات خود را به دولت می‌پردازید؟ برای نقض الزامات دادرسی؟

پیام من این است: من قربانی اتهامات واهی و تبلیغات سیاسی هستم. من مقصرم، به این دلیل که کشور و مردمم را دوست دارم.

انتظار دارم خبرنگار مستقل بیاید و به حرف من گوش دهد. نسبت به من تبعیض قائل نشوید.

*آقای نژندی‌منش به عنوان وکیل حمید نوری و همچنین به عنوان حقوقدان حقوق بین الملل، حکم ۲۸ آذر ۱۴۰۲ علیه حمید نوری را چگونه می‌بینید؟

نژندی‎منش: من هم حکم دادگاه و هم حکم تجدیدنظر را خوانده‎ام؛ آن‌ها تحت تأثیر نقض آشکار قوانین ماهوی و رویه‌ای قرار دارند؛ اولاً، هر دو دادگاه به طور واقعی به مسائل حقوقی رسیدگی نکردند و قضات به نظر من با حقوق بین الملل آشنایی ندارند، بنابراین، آن‌ها صلاحیت عمومی را اشتباه درک کردند.

ثانیا، احکام، استدلال کافی برای اثبات اتهام ندارند.

ثالثاً، دفاع دلایل خوبی برای سوءاستفاده از آیین دادرسی عادلانه مطرح کرد و قضات به این موضوع رسیدگی نکردند.

کسانی‎که شهادت دادند صرفاً خاطرات خود را به دادستان ارائه کردند؛ این بسیار ناعادلانه است که فردی صرفاً بر اساس گفته‌های شاکیان محکوم شود.

دادستان موظف است تحقیقات عینی، کامل و بی‎طرفانه انجام دهد. شاید شما درباره محاکمه یک شهروند رواندا در سوئد شنیده باشید؛ در آن مورد، یک توافقنامه کمک حقوقی متقابل بین دو دولت درگیر وجود داشت.

همچنین دادگاه کیفری بین‌المللی رواندا (ICTR) از سوی شورای امنیت سازمان ملل تأسیس شد، بنابراین، دادگاه جنایات ادعایی او را در رواندا بررسی و پلیس سوئد از یافته‌های ICTR استفاده کرد.

در ایران چطور؟ هیچ موافقتنامه معاضدت قضایی بین ایران و سوئد وجود نداشت، هیچ دادگاه بین‎المللی برای اتهامات گزارش شده در ایران وجود نداشت، دادستان‌ها و دادگاه‌های سوئد اصل بی‎گناهی را نقض کردند.

*آقای نژندی‌منش واقعاً حمید نوری کیست و چرا در زندان سوئد است؟

نژندی‎منش: حمید نوری شهروند ایرانی است؛ او قربانی یک موقعیت سیاسی است و از سوی یکی از بستگانش برای رفتن به سوئد دعوت شد؛ نمی‌دانست که تله‌ای برای او گذاشته شده است.

دادستان سوئد از سوی برخی افراد مورد سوءاستفاده قرار گرفت که تحت تعقیب پلیس ایران به دلیل اقدامات تروریستی هستند.

نوری به اشتباه محاکمه و به حبس ابد محکوم شد.

در طول تاریخ‌های در نظر گرفته شده از سوی دادسرا، دادگاهی وجود نداشت که در آن آقای نوری به دلیل تخلف از قانون محکوم شود.

آقای نوری اظهار کرد که از سال ۱۳۶۰ تاکنون اقدامات تروریستی علیه مردم ایران صورت گرفته است که بیشتر این تروریست‌ها دستگیر و در محاکم صالحه محاکمه شده‎اند. از ابتدا کمیته‌های عفو تشکیل شد. مأموریت آن‌ها این بود که از افراد محکوم، از جمله کسانی که به مجازات اعدام محکوم شده بودند، بپرسند که آیا از گذشته خود پشیمان شده و اقدامات و گروه‌های تروریستی را محکوم می‌کنند یا خیر. اگر آن‌ها موافق باشند که شهروندان خوبی باشند و تروریسم را محکوم کنند، حتی اگر به مجازات اعدام محکوم شوند، عفو خواهند شد.

دفاعیات آقای نوری احکام افرادی را ارائه کرد که به اعدام محکوم شده بودند، اما بعداً مورد عفو قرار گرفتند، آن‌ها دیگر در ایران نیستند بلکه در خارج از ایران زندگی می‌کنند، برخی از آن‌ها نیز جزو شاهدان دادگاه بودند. در آن زمان آقای نوری در زندان کار می‌کرد. شاکیان داستانی را ساختند که دادستان به آن رسیدگی نکرد، دادگاه‌ها همچنین فرض کردند که آقای نوری مجرم است؛ و حالا باید ثابت کند که بی گناه است.

*آقای نژندی‌منش، موضوع سیاسی دشمنی غرب با ایران و جهان اسلام در پرونده نوری چه وزنی دارد؟

نژندی‎منش: به نظر من، این پرونده عمدتاً انگیزه سیاسی دارد؛ موضوع پرونده و ادعا‌ها ماهیت سیاسی دارند.

*آقای نژندی‌منش به عنوان حقوق‎دان ارزیابی شما از سیستم قضایی و کیفری سوئد چیست؟

نژندی‎منش: با توجه به پرونده مورد بحث که من درگیر آن بودم، می‌توانم بگویم که در سیستم قضایی و کیفری سوئد کمبود‌های زیادی وجود دارد، من فکر می‌کنم در این نظام موضع ضعیفی برای اصل برائت وجود دارد.

رای تنظیم کیفرخواست، آقای نوری را بیش از یک سال در بازداشت نگه داشتند؛ اگر پلیس افراد را در بازداشت نگه دارد و سپس سعی کند به اصطلاح علیه آن‌ها مدارک جمع آوری کند، خطرناک است. نقص دیگر این است که سیستم عمل دفاع از متهم یا حتی دفاع از او را در نظر نمی‌گیرد.

فرد بازداشت ‎شده با خانواده اش ارتباطی ندارد، مقامات در مورد او استاندارد‌های رفتار با زندانیان را رعایت نمی‌کنند.

با مقایسه رفتار سیستم قضایی سوئد با استاندارد‌های تصویب شده در قوانین حقوق بشر، من معتقدم که در این مورد، این استاندارد‌ها تنها علیه زندانیان استفاده می‌شود.

به نظر من این معیار‌ها تنها علیه کشور‌های غیر غربی به عنوان ابزاری برای ترویج سیاست آن‌ها استفاده می‌شود و ما وکلا باید نگران استاندارد‌ها باشیم.

*حرکت‌های قانونی بعدی شما چیست؟

نژندی‎منش: یک راه حل داخلی وجود دارد و آن دیوان عالی سوئد است؛ آقای نوری درخواست فرجام‎خواهی خواهد کرد. تصمیم‎گیری در مورد اعطای مجوز تجدیدنظر به عهده دادگاه است.

یک راه حل منطقه‌ای نیز وجود دارد؛ دادگاه اروپایی حقوق بشر؛ اما این دادگاه تنها به تخلف ادعایی از رویه قضایی رسیدگی می‌کند.

*آقای نژندی‌منش به طور خلاصه چرا یک شهروند سوئدی و اروپایی باید به پرونده حمید نوری اهمیت بدهد؟

نژندی‎منش: برای همه اهمیت‎دادن به عدالت بسیار مهم است، اما این نباید بهانه‌ای برای نقض حقوق بشر باشد. همه ما از حق دفاع از هر کسی که ادعا می‌کند قربانی نقض حقوق بشر است حمایت می‌کنیم.

ما باید طبق موازین حقوق بشر به آن احترام بگذاریم. شهروندان سوئدی و اروپایی باید مراقب ارزش‌ها و استاندارد‌های پذیرفته شده در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و سایر استاندارد‌ها باشند، اگر آن‌ها بر این ارزش‌ها نظارت و پاسداری نکنند، خود قربانیان بعدی خواهند بود.

آقای نوری قربانی سوءاستفاده از آیین دادرسی است.