علی رغم اجرای سیاست‌های حمایتی از سوی نهادهای مختلف مثل بنیاد مستضعفان و کمیته امداد و … هنوز برخی مناطق در کشور درگیر محرومیت بوده و بعضی شهرستان‌ها همچنان «کمتر توسعه یافته» و «کمتر برخوردار» اطلاق می‌شوند. این محرومیت در بخش‌های مختلفی چون تأمین مسکن، خدمات آموزشی، حمایتی، بهداشت و سلامت، اشتغال و… تعبیر می‌شود و خوشبختانه با ورود فناوری و نوآوری و درگیر کردن نخبگان با فعالیت‌های دانش بنیانی در مناطق محروم کشور، دستاوردهای شاخصی چه از لحاظ تولید محصولات فناورانه و چه در ابعاد مختلف اجتماعی و رفاهی به دست آمده است.

اتصال فناوری و دانش به طرح‌های پیشرفت و آبادانی در نقاط محروم موضوعی است که امروز بیش از هر زمان دیگری مورد توجه حاکمیت و دستگاه‌های ذی ربط قرار گرفته است و سازمان‌ها و بنیادهای حامی مالی برای عقد قرارداد با شرکت‌های خلاق و نوآور فعال در حوزه محرومیت زدایی اعلام آمادگی کرده‌اند. معاونت علمی ریاست جمهوری نیز در راستای حمایت از این شرکت‌ها تسهیلات مختلفی چون حمایت‌های مالی، کمک به سرمایه‌گذاری، ایجاد بستر به اشتراک‌گذاری توانمندی چند شرکت با یکدیگر به طوری که پاسخ‌گوی مسائل و نیازهای یکدیگر باشند، معافیت‌ها و همراهی برای رسیدن به یک فناوری یا نوآوری را وعده داده است.

در همین راستا تعدادی از دانش بنیان‌ها، فرصت‌هایی را در مناطق محروم و کم‌تر برخوردار کشف کرده و فناوری‌هایی را در حوزه مسکن و زیرساخت‌های توسعه روستایی، امنیت غذایی، کشاورزی و دامپروری و … توسعه داده‌اند که از میان آن‌ها ۳۰۰شرکت در نمایشگاه فناوری‌ها و محصولات محرومیت‌زدا که چندی پیش برگزار شد، حضور یافتند و صاحبان صنایع، دستگاه‌ها و نهادهای حمایتی قراردادها و تفاهم نامه‌هایی را با این شرکت‌ها منعقد کردند.

در این گزارش بنا داریم به گوشه‌ای از دستاوردها، محصولات و فناوری‌های دانش بنیان در حوزه محرومیت زدایی بپردازیم که نمونه‌ای از آنها را در زیر می‌خوانید؛

از آنجا که یکی از فعالیت‌های مناطق محروم، کشاورزی است و کاهش هزینه‌های کشت و برداشت همیشه دغدغه کشاورزان بوده است یک شرکت دانش بنیان موفق به ساخت انواع آبپاش‌های آبیاری مثل آبپاش‌های ضربه‌ای، دنده‌ای و عکس‌العملی و آبپاش‌های ثابت شده که جدیدترین محصول این شرکت، هزینه کشت در زمین‌های کوچک مقیاس را برای کشاورزان تا ۴۰ میلیون تومان کاهش می‌دهد.

محمدرضا رحمانی مدیر عامل این شرکت دانش بنیان به خبرنگار مهر می‌گوید: ۵۰ درصد محصولات شرکت، دانش بنیان و مهندسی معکوس شده و ۵۰ درصد طراحی‌های خود شرکت است؛ با توجه به شرایط اقلیم و آب و هوای ایران آبپاش‌های خارجی غالباً برای مناطق اروپایی طراحی شده و قابلیت و راندمان پایین‌تری در ایران دارند.

تولید آب پاش های کشاورزی ارزان قیمت

وی افزود: با اعمال تغییرات فیزیکی در آبپاش‌ها، محصولات جدیدی را تولید کردیم و در حال حاضر ۷۰-۸۰ درصد مصرف داخل را تأمین می‌کنیم و ۳۰ درصد محصولات نیز به کشور عراق، سوریه و افغانستان صادر می‌شود. محصولات این شرکت نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی ۶۰ تا ۷۰ درصد ارزان‌تر است. مثلاً یک آبپاش کشاورزی مدل اتریشی با قیمت ارز کنونی حدود ۴ الی ۵ میلیون تومان هزینه دارد و ما یک محصول ایران را جایگزین آن کرده‌ایم و با یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به کشاورزان عرضه می‌کنیم.

رحمانی ضمن اشاره به اینکه این محصول می‌تواند جایگزینی برای هزینه‌های ثابت کشاورزی‌های جزئی باشد، گفت: اکثر کشاورزانی که در روستاها به زراعت مشغول هستند، مزارعشان کوچک و در حد یکی دو هکتار است و برای این زمین هزینه‌های ثابت بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود ولی با استفاده از این محصول، برای ۳ هکتار با ۴۰ میلیون تومان هزینه می‌شود و می‌توان کشت‌های مختلفی را از قبیل یونجه، ذرت، گندم و جو انجام داد.

یکی دیگر از شرکت‌های دانش بنیان که به عنوان شرکت محرومیت‌زدا انتخاب شده، محصولات صنایع دریایی مثل اسکله شناور و قفس پرورش ماهی را بومی سازی کرده و مدیران این شرکت به دنبال سرمایه گذاری در مناطق محروم و آموزش و اشتغالزایی روستاییان در این حوزه هستند.

محصولات صنایع دریایی بومی سازی شد

تینا تامازیان، قائم مقام مدیر عامل این شرکت دانش بنیان به خبرنگار مهر می‌گوید: ما تنها تولید کننده محصولات خاص «پلی اتیلن» صنایع دریایی مثل پایه قفس پرورش ماهی و انواع اسکله شناور با کاربری‌های تفریحی، ماهیگیری، مسافری و نظامی در ایران هستیم که برای اولین بار محصولات صنایع دریایی را بومی سازی کرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه طراحی و تولید این محصولات را خودمان انجام دادیم و به تولید انبوه نیز رسانده‌ایم، افزود: مزایای کاربردی این محصولات، گسترش بستر صنایع دریایی و بستر شیلاتی کشور است که می‌تواند در صنایع مختلف مثل سدهای خاکی، دریاها، آب بندان‌ها، پشت سد و یا دریاچه‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.

قائم مقام این شرکت دانش بنیان ادامه داد: تمامی پایه قفس‌های تولیدی از جنس پلی اتیلن بوده و در ۵ مدل عرضه می‌شود. این شرکت برای اولین بار در ایران اقدام به تولید این مدل پایه‌ها جهت ساخت قفس‌های پرورش ماهی کرده است که در رنگ‌های مختلف طبق سفارش قابل تولید و عرضه است.

صادرات خدمات و محصولات دریایی به ارمنستان و عراق

تامازیان تاکید کرد: در وهله اول به فکر سرمایه گذاری در مناطق محروم هستیم چرا که بعد از اجرای پروژه در این مناطق می‌توانیم به روستاییان آموزش دهیم و آنها علاوه بر اینکه قسمتی از کار تولید پرورش ماهی را انجام می‌دهند و به درآمدزایی می‌رسند، می‌توانند صادرات محور عمل کنند و ارزآوری را به کشور گسترش دهند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در کشورهای سوریه، عراق و ارمنستان پروژه‌هایی را اجرا کرده و یا در حال اجرا داریم، گفت: در برخی کشورها نیز تجهیزات در اختیارشان گذاشتیم و با کمک متخصصان ایرانی، توانستند فرایند تولید را به سرانجام برسانند.

با توجه به کاهش بارندگی‌ها در کشور و کم آبی در برخی نقاط به ویژه مناطق محروم، موضوع «شیرین سازی آب دریاها» به یکی از گزینه‌های جدی برای تأمین آب شرب تبدیل شده است؛ یک مجموعه دانش بنیان با بیش از ۱۸ سال سابقه در زمینه طراحی، تأمین و ساخت، اجرا، راه اندازی و بهره برداری از سیستم‌های آب شیرین کن و تصفیه آب، با استفاده از نیروی نخبه و متخصص و با اتکا بر دانش بومی، پروژه‌های متعددی را در این حوزه به انجام رسانده است.

دستیابی به فناوری آب شیرین کنِ حرارتی

یکی از فناوران این شرکت درباره جزئیات فعالیت این شرکت به مهر می‌گوید: این شرکت دانش بنیان موفق به دستیابی فناوری آب شیرین کن به روش حرارتی (LED) شده است؛ در این روش ابتدا آب دریا وارد مخزنی می‌شود و بعد در آن مخزن خلأ وارد می‌کنیم و آب در ۷۰ درجه شروع به جوشیدن می‌کند و بخار می‌شود و ناخالصی‌ها از آب خارج می‌شود.

وی افزود: با توجه به اینکه جنوب کشور در بحث دسترسی به آب با مشکل مواجه هستند، بیشترین پروژه‌های ما در بحث آب شیرین کن مشارکت در جنوب کشور بوده است. به طور مثال طراحی مهندسی و مشارکت در اجرای پروژه احداث دو واحد آب شیرین کن حرارتی از نوع MED-TVC جمعاً به ظرفیت ۸۰۰۰ مترمکعب در روز در جزیره قشم – نیروگاه قشم پاسارگاد (۱۳۹۷ تا کنون) و خدمات مشاوره مهندسی پروژه آب شیرین کن حرارتی پالایشگاه ۲۲-۲۴ پارس جنوبی به ظرفیت ۱۸۰۰۰ متر مکعب در روز از جمله این پروژه‌ها به شمار می‌رود.

یک واحد فناور در پارک علم و فناوری کرمانشاه نیز که در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت دارد و موفق به ساخت تجهیزات هوشمند از جمله طراحی پلتفرم نرم افزاری و تجهیزات سخت افزاری حوزه کشاورزی شده است. به کمک پلتفرم و تجهیزات این شرکت، امکان مانیتورینگ زمین کشاورزی برای کشاورزان از راه دور فراهم می‌شود. همچنین این دستاورد امکان پایش وضعیت زمین، آب و هوا و محصولات را به همراه قابلیت کنترل آبیاری در زمان مناسب با حجم مورد نیاز به کاربر می‌دهد.

همچنین از پلتفرم‌های نرم افزاری و تجهیزات سخت افزاری این شرکت می‌توان برای آبیاری باغات در حجم مناسب و کودآبیاری استفاده کرد که افزایش حجم محصولات تولیدی با کیفیت و نیاز کمتر به نیروی انسانی را به دنبال دارد

ساخت پهپاد ویژه برای پایش آنلاین کشاورزی / صرفه جویی ۹۰ درصدی در مصرف آب

حسین خانی مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ساخت پهپادهای ویژه برای پایش آنلاین مزارع کشاورزی و آتش نشانی و اطفا حریق گفت: این پهپاد پس از پرواز بر روی مزارع کشاورزی به صورت آنلاین تصاویری را ارائه می‌دهد و به واسطه این تصاویر کشاورز، نیروی انسانی و حتی تجهیزاتی که در حال فعالیت است را مدیریت و رصد می‌کند. همچنین کشاورزان با تلفن همراه خود و نرم‌افزارهای موجود می‌توانند از راه دور با پهپاد، مزارع کشاورزی را پایش کنند.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان ضمن اشاره به اینکه این پهپاد اطلاعاتی نظیر کم آبی محصولات، آلودگی‌ها و آفات محصولات، تراکم و روند رشد محصولات را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد، گفت: این نوع پهپاد نمونه مشابه ندارد و برای اولین بار در استان‌های همدان و قم به صورت پایلوت اجرایی شد.

وی نگهبانی مزارع، نگهبانی دام‌ها و پایش سیستم آبیاری را از دیگر ویژگی‌ها و کاربردهای این پهپاد برشمرد و گفت: این پهپادها همچنین در مصارف دیگر چون سمپاشی مورد استفاده قرار می‌گیرند و موجب صرفه‌جویی ۶۰ درصدی در مصرف سم و ۹۰ درصدی در مصرف آب شده است؛ استفاده از این نوع پهپادها مانع از بین رفتن محصولات کشاورزی توسط تراکتور می‌شود و ضایعات را کاهش می‌دهد و از آلودگی‌های محیطی جلوگیری می‌کند.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان به مدل دیگری از این نوع پهپادها در آتش نشانی اشاره کرد و گفت: این نوع پهپاد هم برای اولین بار در این شرکت دانش بنیان طراحی و ساخته شده است و مداومت پروازی ۸ ساعته و قابلیت حمل شلنگ آتش نشانی را به ارتفاع خیلی زیاد دارد. با استفاده از این پهپاد، نیروی انسانی و نردبان حذف می‌شود و می‌توان با هزینه بسیار کم و بدون محدودیت از آن استفاده کرد.

یک واحد فناور موفق به تولید چرخ ریسندگی دیجیتالی+ دولاتاب پشم و الیاف (فرش؛ گلیم، گبه و…) شده است که این دستگاه نسبت به روش سنتی، تولید ۴ تا ۸ برابری دارد و قیمت آن نسبت به نمونه خارجی ۱۸ برابر کمتر است.

مصرف کم انرژی برق (۷۰ وات)، توانایی کار توسط افراد با سنین مختلف، قابلیت کنترل دیجیتالی سرعت، قابلیت تنظیم میزان تاب و ضخامت نخ توسط ریسنده، قابلیت ریس انواع الیاف همچون پشم گوسفند؛ موی بز؛ پشم شتر؛ ابریشم و سایر الیاف از مزیت‌های این محصول به شمار می‌رود که برای ساکنین روستاها و بسیاری از مناطق محروم کشور کاربرد زیادی می‌تواند داشته باشد.

ساخت خانه در ۱۸ روز!

با توجه به رشد روزافزون قیمت مسکن و همینطور افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها، تأمین مسکن مناسب به خصوص متناسب با درآمد اقشار کم‌درآمد جامعه از مهم‌ترین دغدغه‌های این روزها برای فعالان عرصه ساخت محسوب می‌شود. یک شرکت دانش بنیان فعال در حوزه ساخت و ساز، از ساخت یک واحد مسکونی ظرف ۱۸ روز با فناوری نوین در تولید بلوک ساختمانی با قیمت نازل خبر داده است.

این شرکت با هدف آفرینش رویکردی متفاوت به صنعت ساخت و ساز واحدهای مسکونی و به منظور هموارسازی مسیر جهت خانه دار شدن اقشار آسیب دیده در حوادث طبیعی و همچنین خانوارهای کم درآمد، محروم و نیازمند مسکن با استفاده از روش‌های نوین و یک نوع بلوک ساختمانی خاص، توان تأمین مسکن سریع، ارزان و مقاوم در برابر زلزله و آتش سوزی را ارتقا داده است.

این شرکت اعلام کرده است می‌تواند یک طبقه واحد مسکونی را در ۱۸ روز به مشتریان جامعه هدف تحویل دهد.

از آنجا که ایران کشوری لرزه خیز محسوب می‌شود، همین مساله باعث شده که در ساخت و سازهای ساختمانی، روش‌های نوین جایگزین شود که تخریب ساختمان‌ها را بالاخص در نقاط محروم کشور کاهش و یا به صفر برساند.

در همین رابطه یک شرکت دانش بنیان که در فهرست شرکت‌های محرومیت زدا قرار دارد، خدمات مقاوم سازی و بهینه سازی ساختمان‌های مسکونی، تجاری، صنعتی و بیمارستانی و … ارائه می‌دهد و موفق به ساخت پانل والکریت با ابعاد مختلف (دیوار سبک و محکم) با ویژگی‌های خاص شده است.

محمدی مدیر فروش این شرکت فعال در صنعت ساختمانی در این باره به خبرنگار مهر توضیح داد و گفت: در شرکت ما دیوار سبک بتنی در ابعاد یک و بیست در ۶۰ تولید و در ضخامت ۳ و نیم ،۶، ۸، ۱۰ و ۱۲ عرضه می‌شود.

ساخت خانه‌های مقاوم به زلزله با استفاده از پنل‌های خاص

وی افزود: پانل های والکریت ترکیبی از سیمان پرتلند، ریزدانه‌های پلی استایرن، سنگدانه‌های معدنی و مواد افزودنی است که به علت عدم استفاده از افزودنی‌های غیرآلی در فرآیند تولید، این صفحات کاملاً در برابر آبریزش، رطوبت و شرایط متنوع جوی و اقلیمی مقاوم بوده، امکان رشد میکروارگانیزم هایی مانند قارچ یا کپک در آنها وجود نداشته و مشکلاتی نظیر تورم، گسیختگی، افزایش ابعاد و … در آنها رخ نمی‌دهد.

محمدی ضمن اشاره به اینکه این محصول نمونه مشابه داخلی ندارد، بیان کرد: پانل والکریت، استاندار از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی را دارد و تنها دیواری است که در میز لرزه مرکز تحقیقات، تست لرزه‌ای بر روی آن انجام شده و در مقابل نیروی زلزله حتی ترک هم برنداشته است.

مدیر فروش این شرکت فعال در صنعت ساختمانی با اشاره به اینکه سرعت اجرای پنل‌های ما نسبت به متریال‌های سنتی که در حال حاضر برای ساخت دیوارها استفاده می‌شود، بالاتر است، گفت: مساله دوم این است که این محصول کاملاً بدون آوار است به این معنا که در صورت وقوع زلزله بسیار مقاوم هستند؛ این دیوارها می‌تواند در مناطق محروم جایگزین متریال‌های حال حاضر شود و خسارت‌های زلزله‌ای را به صفر برساند.

وی همچنین درباره قیمت این محصول نیز توضیح داد و گفت: قیمت این محصول نسبت به متریال‌های سنتی در بازار ۱۰-۱۵ درصد ارزان‌تر است چرا که با استفاده از این محصول، ماسه و سیمان و هزینه‌های آن نیز حذف می‌شود.

ساخت پانل بازیافتی بتنی برای استفاده در اسکان بعد از سانحه

یک شرکت دانش بنیان مهندسی و صنعتی، موفق به ساخت پنل بازیافتی بتنی شده و در لیست شرکت‌های محرومیت زدا قرار گرفته است؛ این پنلِ بازیافتی جهت استفاده در اسکان پس از سانحه طراحی شده و الگوی بهینه مسکنِ خودانطباق پذیر روستایی و مسکن ارزان قیمت به شمار می‌رود.

در طراحی این محصول استفاده از نخاله‌های ساختمانی به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده در طرح اختلاط در نظر گرفته شده است به صورتی که با خرد کردن نخاله‌ها و رسیدن به ابعاد قابل استفاده در طرح اختلاط با توجه به نیازهای پروژه و شرایط منطقه پانل بازیافتی تولید می‌شود.

فرایند تخریب و بازسازی ساختمان حاصل از سوانح طبیعی و غیر طبیعی یکی از چالش‌های مهم امروز در ایران و سایر کشورها به حساب می‌آید.

با توجه به مصرف انرژی و آب برای استخراج و استفاده از مواد اولیه و همچنین منابع محدود، استفاده مجدد از مواد به صورت مصالح بازیافتی می‌تواند پاسخ مناسبی به چند چالش و مسئله مرتبط باشد.

خشک کن خورشیدی هیبریدی ساخته شد

یک واحد فناور در دانشگاه اراک، با بهره گیری از نیروی متخصص و اساتید دانشگاهی در حوزه بهره وری انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر و تأسیسات مکانیکی فعالیت می‌کند و مشاوره، طراحی، ساخت، اجرا، تأمین تجهیز و خدمات پس از فروش در زمینه تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی، صنعتی و خانگی در زمینه مدیریت، ممیزی و بهره وری انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر بخصوص انرژی خورشیدی، تأسیسات مکانیکی و تجهیزات تهویه مطبوع گرمایشی و سرمایشی از اصلی ترین فعالیت‌های این شرکت پلاسما به شمار می‌رود.

این شرکت موفق به ساخت خشک کن خورشیدی هیبریدی شده که امکان خشک کردن میوه‌ها، سبزیجات و گیاهان دارویی را دارد. استفاده از انرژِی رایگان و پاک، عدم استفاده از برق و گاز، کاهش زمان خشک کردن محصول، امکان اتصال به پکیج گرمایشی منازل، امکان خشک کردن میوه‌های له شده و نارس، جلوگیری حداکثری از دور ریختن میوه‌ها از ویژگی‌های این خشک کن به شمار می‌رود.

این محصول دارای ظرفیت‌های مختلف ۱ تا ۲۰ کیلوگرم محصول را داراست.

تولید نوعی خوراک دام از پسماندهای کشاورزی و صنایع غذایی

یک شرکت دانش بنیان دیگر نیز موفق به تولید نوعی خوراک دام بر پایه پسماندهای کشاورزی و صنایع غذایی شده و در فهرست شرکت‌های محرومیت زدا در مناطق کمتر توسعه یافته قرار گرفته است. دکتر علی پور یکی از بنیانگذاران این شرکت درباره این محصول دامی به خبرنگار مهر می‌گوید: جامعه هدف محصولات ما، دامداران روستایی و عشایری است. یکی از خوراک های دامی شرکت از ضایعات خرما و دیگری از تفاله گوجه فرنگی است. قیمت این محصولات ارزان‌تر است و در مقایسه با خوراک های معمولی تنوع بیشتری دارد و تأثیرات بیشتری بر سلامت دام می‌گذارد.

این فعال فناور درباره مزیت‌های این محصول گفت: تولید این محصول و استفاده از پسماندهای کشاورزی و صنایع غذایی به لحاظ محیط زیستی فواید بسیاری دارد؛ چرا که عدم استفاده از این پسماندها و دپوی آنها آلایندگی زیست محیطی در پی دارد. همچنین دام‌هایی که در روستا و عشایر پرورش داده می‌شوند معمولاً کمبود مواد مغذی دارند و به علت وزن پایین دام، تلفات زیادی دارند و یا دامداران با مشکل تولید کم دام مواجه هستند که استفاده از این محصول، چنین مشکلاتی را مرتفع می‌کند.

بنیانگذار این شرکت دانش بنیان افزود: محصول دیگر ما که قابلیت صادرات هم دارد، «بلوک ملاس خشک» نام دارد که فقط در دنیا در انحصار دو یا سه شرکت است و برای مواقعی که با کمبود محصولات دامی مواجه می‌شویم، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بلوک، مواد انرژی زا و پروتئین یا نیتروژن برای میکروارگانیسم ها فراهم می‌کند و باعث افزایش هضم غذا می‌شود.

به گزارش مهر، محصولات و خدمات نام برده در این گزارش تنها بخشی از دستاوردهای شرکت‌های دانش بنیان و خلاق در حوزه محرومیت زدایی به شمار می‌رود. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای توسعه بازار شرکت‌های دانش بنیان و در راستای آبادانی و پیشرفت هرچه بیشتر مناطق محروم این شرکت‌ها را به بازار پروژه‌های محرومیت زدایی متصل و در همین رابطه سامانه‌ای تحت عنوان سامانه تأمین منابع مالی پروژه‌ها و محصولات محرومیت زدا را رونمایی کرد. قرار است پروژه‌های متعددی در این سامانه ثبت و تأمین مالی مورد نیاز آن انجام شود.

منبع:مهر