وی ادامه داد: اکنون، در نشست اخیر، اعلامیه‌ای تنظیم شد که بیشتر منافع ارمنستان را تأمین کند. رویکرد ارمنستان به این صورت بود که اگر قرار است مسیر زنگزور باز شود، باید طی یک اقدام متقابل، آذربایجان نیز مسیر ارمنستان به ایران را از غرب و شرق باز نماید. در اعلامیه نشست واشنگتن بر این مسئله تصریح شده است؛ یعنی هم تمامیت ارضی و حاکمیت ملی ارمنستان مورد تأیید قرار گرفته و هم ذکر شده که در اجرای عمل متقابل، هر دو طرف راه‌های مواصلاتی یکدیگر را باز کنند. اینکه آذربایجان پس از این نشست تا چه حد به این تعهد عمل خواهد کرد، یعنی به این بند از اعلامیه واشنگتن پایبند خواهد بود، موضوعی است که باید منتظر ماند و دید چه اتفاقی رخ خواهد داد. اما اگر آذربایجان به این تعهد عمل کند و این اقدام انجام شود، دستیابی ارمنستان به خارج از مرز‌ها و به سمت ایران، بسیار بهبود می‌یابد و در واقع ارمنستان از این حصر ژئوپلیتیکی خارج می‌شود. البته همان‌طور که عرض کردم، آذربایجان تاکنون موافقت نکرده و باید دید که در روز‌های آینده چه موضعی اتخاذ خواهد کرد.

پاک آئین افزود: نکته‌ای که از نظر ما مورد نگرانی است، این است که آمریکا اعلام کرده قصد دارد شرکت‌های خصوصی خود را اعزام کند تا در ارمنستان، از جمله در مسیر زنگزور، فعالیت داشته باشند و این مسیر را، چه در بخش راه‌آهن و چه در بخش جاده‌ای، احداث کنند. ما حضور آمریکا در این منطقه را مغایر با امنیت قفقاز می‌دانیم و معتقدیم که کشور‌های قفقاز، به خصوص ارمنستان و آذربایجان، اگر قصد دارند این خطوط مواصلاتی دارای امنیت بوده و به صورت امن مورد استفاده قرار گیرد، نباید پای کشور‌های فرامنطقه‌ای، از جمله آمریکا، را به این منطقه باز کنند.

ایران نمی‌تواند نسبت به ناامن شدن مرز خود با ارمنستان بی‌تفاوت باشد

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران نیز اگرچه تمامیت ارضی ارمنستان را به رسمیت می‌شناسد و زنگزور را در قلمرو این کشور می‌داند، اما زنگزور مرز مشترک با ایران نیز هست؛ لذا ایران نمی‌تواند نسبت به ناامن شدن مرز خود با ارمنستان بی‌تفاوت باشد. بنا بر این، ما قویاً مخالف حضور آمریکا و شرکت‌های این کشور در منطقه زنگزور هستیم و مراتب نگرانی خود را به دولت ارمنستان اعلام کرده‌ایم. آقای پزشکیان طی یک تماس تلفنی با آقای پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، گفت‌و‌گو کرد و نخست‌وزیر ارمنستان قول داد که در هر شرایطی، منافع جمهوری اسلامی ایران قطعاً حفظ خواهد شد. از طرفی، معاون وزیر خارجه ارمنستان نیز به ایران آمد و در این رابطه گفت‌و‌گو با ایشان انجام شد که این گفت‌و‌گو‌ها نیز ادامه خواهد داشت. ما قویاً اعتقاد داریم که حضور آمریکا در این منطقه با هدف انزوای روسیه، موجب خواهد شد که رقابت این دو قدرت در منطقه قفقاز، مناقشه دیگری را دامن بزند و ناامنی مجدداً به این منطقه بازگردد؛ لذا قویاً با حضور آمریکایی‌ها در اینجا مخالف هستیم.

پاک آئین درباره احتمال حضور ناتو بیان کرد: ناتو برنامه‌ای برای ورود به اینجا ندارد. در برنامه‌ها و دستور کار ناتو، قفقاز دارای اولویت نیست. ناتو یک سازمان نظامی است و برای باز کردن یک مسیر ۳۵ کیلومتری به این منطقه نخواهد آمد. ضمن اینکه میان خود اعضای ناتو بر سر مسائل مختلف اختلاف نظر وجود دارد و اکنون نیز در باتلاق اوکراین گرفتار شده‌اند. احتمال اینکه ناتو بخواهد به این منطقه بیاید، تقریباً صفر است.

می‌خواهند قفقاز را به محل رقابت آمریکا و روسیه تبدیل کنند

سفیر پیشین کشورمان با اشاره به واکنش ایران نیز بیان کرد: واکنش ما به طور طبیعی، اعلام مواضعی بود که از سوی آقای پزشکیان، آقای عراقچی و سخنگوی وزارت امور خارجه صورت گرفت. ما در عین حال که اعلام کردیم از باز شدن خطوط مواصلاتی و توسعه همکاری‌های اقتصادی میان کشور‌های منطقه، از جمله آذربایجان و ارمنستان، حمایت می‌کنیم، اما مخالفت قوی خود را با حضور آمریکایی‌ها نیز اعلام کردیم. در همین راستا، رایزنی‌های خود را با ارمنستان آغاز کرده‌ایم که احتمالاً با روسیه و آذربایجان نیز ادامه خواهد یافت. ما سعی می‌کنیم از توانمندی دیپلماسی خود استفاده کرده و این دو کشور، به خصوص ارمنستان را که متولی این امر است، متقاعد کنیم که از حضور شرکت‌های خارجی، به ویژه آمریکایی، در این منطقه جلوگیری نماید.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود اختلافات آذربایجان و ارمنستان برای بازگشایی این مسیر به زودی حل نشود، آذربایجان برای دستیابی سریع‌تر به نخجوان، با موافقت ایران در حال احداث یک مسیر راه‌آهن از خاک ایران به نخجوان است. بخشی از این پروژه به اتمام رسیده و سرعت کار نیز مطلوب است و احتمالاً تا یک سال دیگر تکمیل خواهد شد. این مسیر از مناطق آزاد شده آذربایجان  و از منطقه آغبند، با یک پل به آن سوی رود ارس، یعنی به خاک ایران، متصل می‌شود. سپس از مسیر ریلی ایران ادامه یافته و به منطقه‌ای به نام کلاله می‌رسد و از آنجا با پل دیگری به نخجوان متصل می‌گردد. به این ترتیب، آذربایجان ضمن استفاده از جاده ایران، یک خط ریلی نیز به موازات آن احداث خواهد کرد. به نظر ما این مسیر به آذربایجان کمک می‌کند تا سریع‌تر به نخجوان دسترسی یابد.

پاک آئین خاطر نشان کرد: پای ایران از آن منطقه قطع نمی‌شود؛ ما در آنجا تسلط داریم. هدف اصلی آمریکایی‌ها از حضور در این منطقه، نفوذ در قفقاز برای انزوای روسیه است. آنها می‌خواهند قفقاز را به محل رقابت آمریکا و روسیه تبدیل کنند و به تدریج با جذب ارمنستان و آذربایجان، که اکنون روابط خوبی با روسیه ندارند، در این منطقه نفوذ خود را گسترش دهند. این هدف اصلی آنها در چارچوب رقابت‌هایشان با روسیه است. در عین حال، اگر آنها حتی در قالب شرکت‌های فنی-مهندسی در کنار مرز ما مستقر شوند، این نگرانی وجود دارد که این شرکت‌ها اهداف دیگری، از جمله اهداف اطلاعاتی و امنیتی، داشته باشند و امنیت ایران را تهدید کنند. ما در این مورد بسیار جدی هستیم و ان‌شاءالله اجازه نخواهیم داد چنین اتفاقی رخ دهد.