به گزارش گروه فرهنگ و هنر پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو، صنعت مد یکی از صنایع فرهنگی و اقتصادی مهم در هر کشوراست که علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، بازتاب‌دهنده هویت فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی آن کشور نیز محسوب می‌شود. صنعت مد در رژیم عبری اسرائیل شامل مجموعه‌ای از برندها و استارتاپ‌هایی است که با استفاده از فناوری‌های نوین و تأثیرپذیری از فرهنگ‌های مختلف مهاجرین، در بازار داخلی و بین‌المللی فعالیت می‌کنند.  

مد در رژیم اسرائیل از گذشته نه چندان دور تاکنون با تأثیرات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متعددی مواجه بوده است. و با ترکیبی از سنت‌ها و نوآوری‌ها سعی دارد جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کند. و طی دهه‌های گذشته از لباس‌های کاربردی و سنتی به سمت طراحی‌های لوکس حرکت کرده است.  

 صنعت مد در رژیم عبری اسرائیل از کجا شروع شد؟ 

صنعت مد در رژیم عبری اسراییل صنعتی باستانی با پیشینه  دهه‌ها و صده‌ها فرهنگ و تاریخ نیست. این صنعت پس از سال ۱۹۴۸ و اشغال سرزمین‌های فلسطین شروع به فعالیت کرده و ترکیبی است از فرهنگ‌های مختلف که توسط مهاجرین از کشورها و فرهنگ‌های گوناگون به سرزمین‌های اشغالی وارد شده است. ایران، روسیه، اتیوپی، اروپا، شمال آفریقا و آمریکا، منابع اصلی مهاجران به رژِم اسرائیل هستند و هر یک از این مهاجرین با سبک و سنت‌های مختلف  تاثیرات و المان‌هایی در مد رژیم اسراییل دارند. مانند پارچه‌ها با طرح‌های مراکشی و عربی و جواهرات و المان‌های به کاررفته در طرح‌ها برگرفته و تحت تاثیر فرهنگ‌های مختلف مهاجرین در سرزمین‌های اشغالی است.  

صنعت مد در ۸۰ سال اخیر در سرزمین‌های اشغالی را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد.  

دهه‌های آغازین (قبل و بعد از ۱۹۴۸) 

در دوران پیش از رژِم عبری اسرائیل، پوشش مردم محلی فلسطین عمدتاً سنتی و کاربردی بود. پس از ۱۹۴۸ مهاجران یهودی از اروپا و خاورمیانه لباس‌ها و سبک‌های پوشش متنوعی را با خود به همراه آورده و تغییراتی در سبک پوشش و لباس‌ها ایجاد کرده و لباس‌های تولیدی بعد از آن رنگ و بویی از فرهنگ‌های مختلف مهاجرین را به خود گرفت.  
اولین برندهای پوشاک که مهم‌ترین آنها برند ATA بود، عمدتاً روی لباس‌های کار و یونیفورم تمرکز داشتند. . ATA در سال ۱۹۳۴ توسط اریش مولر (یهودی چک‌تبار) که ابتدا لباس‌های کارگری و یونیفرم را با الهام از ایدئولوژی صهیونیستی تولید می‌کرد، تاسیس شد. نام “ATA” مخفف عبارت عبری «پارچه‌های تولیدشده در سرزمین ما» بود. این برند با ارائه لباس‌های لباس‌های نظامی و کاری، توانست جایگاه ویژه‌ای در بازار داخلی سرزمین‌های اشغالی پیدا کند. 

توسعه صنعتی دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ 

پس از تأسیس رژیم عبری اسرائیل، و با روند صنعتی شدن، صنایع نساجی و پوشاک نیز توسعه یافتند. کارخانه‌ها و کارگاه‌های پوشاک در تل‌آویو و حیفا شکل گرفتند و تولید لباس‌های روزمره و صنعتی افزایش یافت. در این دوره برند Maskit توسط روت دیان (همسر موشه دایان) در دهه ۱۹۵۰ با هدف حفظ صنایع دستی جوامع یهودی و ایجاد شغل برای مهاجران تاسیس شد. این برند با طراحی‌های فینی لایترسدورف شناخته می‌شد و حتی ژاکلین کندی از مشتریان آن بود .   

برند Gottex  نیز توسط لیا گوتلیب در ۱۹۵۶ تأسیس شد که به تولید لباس‌های شنای لوکس و صادرات آن به بازارهای جهانی پرداخت. Gottex  با طراحی لباس‌های شنای لوکس به شهرت جهانی رسید و سلبریتی‌هایی مانند الیزابت تیلور را جذب خود کرد. 

ورود به بازارهای جهانی( ۱۹۸۰-۱۹۹۰) 

در دهه ۸۰ و ۹۰، رژیم اسرائیل شاهد شکل‌گیری برندهای بزرگ‌تری مانند (۱۹۷۷) Fox و Castro(۱۹۷۳) بود که با تولید لباس‌های روزمره و اسپرت، بازار داخلی را در دست گرفتند و به تدریج وارد بازارهای بین‌المللی شدند. این دوران مصادف بود با رشد اقتصاد و گسترش سبک زندگی مدرن در جامعه عبری اسراییلی. تأثیر مدهای اروپایی و آمریکایی در استایل مردم آشکار شد و طراحان به دنبال تنوع و خلاقیت بیشتر بودند. 

مد لوکس و جهانی شدن (۲۰۰۰ تا امروز) 

در قرن ۲۱، صنعت مد در رژیم اسرائیل با حمایت و سرمایه‌گذاری یهودیان حامی رژِم عبری به سمت تولید لباس‌های لوکس و طراحی‌های خلاقانه حرکت کرد. پس از افول Maskit در ۱۹۹۴، این برند در ۲۰۱۳ با حمایت استف ورتهایمر (میلیاردر اسرائیلی) احیا شد و در هفته مد مسکو شرکت کرد.   

با ظهور  طراحان مطرحی مانند Galia Lahav، Alon Livné (طراح لباس بایونس و لیدی گاگا) و هد ماینر (طراح مردانه با الهام از لباس‌های نظامی و حسییدی) و حضور در هفته‌های مد مهم جهان، طراحان رژیم اسراییل به شهرت جهانی رسیدند.

با وجود کوچکی جغرافیا و بازار محدود داخلی برندهای مد محلی سعی کردند با فروش آنلاین و استفاده از فناوری‌های نوین همچون چاپ سه‌بعدی در طراحی و تولید لباس‌ها و تزئینات، تولید پارچه‌های هوشمند و پایدار که ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر آب، تهویه مناسب و حتی قابلیت تغییر رنگ دارند، و فناوری‌های دیجیتال در بازاریابی، در بازارهای آمریکا، اروپا و آسیا حضور پیدا کنند. در سال‌های اخیر برندهای معروف اسراییلی با لباس عروس و لباس شب لوکس در سطح جهان معروف هستند.  

رویدادهای مهم صنعت مد در اسرائیل 

رژِم اسراییل جهت معرفی صنعت مد خود به برندها و طراحان بین المللی و جهانی کردن صنعت مد رژِم عبری رویدادهای مد محوری را در شهرهای مختلفی چون تلاویو و حیفا برگزار می‌کند.

 هفته مد تل‌آویو (Tel Aviv Fashion Week) 

یکی از مهم‌ترین رویدادهای مد در سرزمین‌های اشغالی هفته مد تل‌آویو است که هر سال به مدت چند روز برگزار می‌شود و فرصتی برای طراحان محلی و بین‌المللی فراهم می‌کند تا جدیدترین کالکشن‌های خود را به نمایش بگذارند. این رویداد توجه رسانه‌های جهانی را جلب کرده و باعث معرفی سبک‌های خاص مد رژِیم اسرائیل به بازارهای جهانی می‌شود. از سال ۲۰۱۱، هفته مد تل‌آویو دوباره با میزبانی روبرتو کاوالی راه‌اندازی شد. این رویداد در سال ۲۰۱۵، ۲۴٬۰۰۰ تماشاگر و طراحی‌های ۲۱ طراح اسرائیلی از جمله بار رفائلی را جذب کرد و اکنون تبدیل به سکوی پرتاب طراحان جوان و برندهای محلی شده است. رویداد تلاویو توسط Motti Reif تهیه‌کننده معروف، حمایت شده و تمرکز آن بر تنوع بدنی، سن، نژاد و سبک بوده در جهت جذب سرمایه‌گذار خارجی است. 

جشنواره مد حیفا و رویدادهای مد دیگر 

علاوه بر تل‌آویو، شهرهایی مانند حیفا و بئرشبع نیز میزبان رویدادهای مد کوچکتر اما تخصصی‌تر هستند. که بیشتر روی فرهنگ و سبک‌های محلی تمرکز دارند. این رویدادها فضای مناسبی برای طراحان جوان و مستقل فراهم می‌آورند. یکی از شهرهای صنعتی و فرهنگی اسرائیل که کارگاه‌های طراحی و تولید لباس در آن فعال هستند. حیفا بیشتر در تولید پوشاک کاربردی و صنعتی شناخته شده اما به تدریج وارد مد لوکس نیز شده است. 

در شهرهای کوچکتر، ریشون لتسیون و بئرشبعدر برندهای مستقل و طراحان نوپا حضور دارند. این شهرها معمولاً تمرکز بیشتری بر لباس‌های دست‌ساز، مد پایدار و سبک‌های محلی دارند. 
کشورهای سرمایه‌گذار و تاثیر آنها در صنعت مد رژیم عبری اسرائیل 

ایالات متحده آمریکا، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت مد اسرائیل است. سرمایه‌گذاران آمریکایی با حمایت مالی، ورود تکنولوژی و بازاریابی بین‌المللی به برندهای اسرائیلی کمک می‌کنند تا وارد بازارهای جهانی شوند. بسیاری از طراحان اسرائیلی برای توسعه برند خود دفاتری در نیویورک و لس‌آنجلس دارند. 

گالیا لاهاو (Galia Lahav) ، طراح اسرائیلی، برند لباس عروس و لباس شبش به شدت در آمریکا و بازارهای جهانی محبوب است. در سال‌های اخیر سرمایه‌گذارانی از حوزه مد و سرمایه‌گذاری آمریکا، از جمله شرکت‌های خصوصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خانوادگی یهودی، در رشد برند او نقش داشته‌اند. 

Alon Livne، طراح معروف اسرائیلی، در پروژه‌ها و کالکشن‌های خاص لباس عروس و شب خود با هنرمندان و طراحان یهودی از آمریکا همکاری کرده است. این همکاری‌ها شامل تولید فیلم‌های مد، شوهای فشن و تبلیغات با حضور سلبریتی‌های جهانی است. سرمایه‌گذاران خصوصی آمریکایی در پشت صحنه این برند حضور دارند و به توسعه بین‌المللی آن کمک کرده‌اند. 

Shahar Avnet طراح اسرائیلی-آمریکایی، نیز بخش بزرگی از فعالیت‌های خود را در نیویورک انجام می‌دهد. او با سرمایه‌گذاران و حامیان مالی یهودی آمریکایی همکاری نزدیکی دارد. و لباس‌هایش را در بازارهای آمریکا و اروپا عرضه می‌کند. 

اروپا کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و ایتالیا نیز در حوزه طراحی و تولید پارچه، فناوری‌های نساجی و همکاری‌های مشترک فعال هستند. برندهای رژِم عبری اسرائیلی در نمایشگاه‌های مد اروپا شرکت می‌کنند و برخی از سرمایه‌گذاران اروپایی به عنوان شریک در برندهای عبری اسرائیلی حضور دارند. 

Dorit Bar Or، بازیگر و طراح اسرائیلی، برند مد خود  Dodo Bar Or را در بازارهای اروپا و آمریکا گسترش داده است. او از شبکه‌های سرمایه‌گذاری یهودیان اروپایی و آمریکایی برای تأمین مالی و بازاریابی استفاده کرده است. نتیجه این پشتیبانی مالی و شبکه‌ای همکاری با فروشگاه‌های آنلاین معتبر جهانی مانند Net-a-Porter و Farfetch، است.

چین و آسیا، با رشد بازارهای آسیایی، سرمایه‌گذاری‌هایی در بخش تولید و فروش آنلاین انجام شده است. چین به عنوان مرکز تولید جهان، فرصت‌هایی برای کاهش هزینه تولید و توسعه برندهای اسرائیلی فراهم کرده است. همچنین رزِم عبری اسراییل جهت مصرف بازار مد داخلی در زمینه لباس‌های روزمره و کاربردی وارداتی از چین هم دارد.

دیدگاه گروه‌های مختلف مذهبی در رژیم عبری اسراییل درباره صنعت مد 

در جامعه یهودی اسرائیل، گروه‌های مختلف مذهبی و سکولار دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به صنعت مد و لباس دارند که بر اساس باورهای دینی و سبک زندگی آن‌ها شکل گرفته است. این تفاوت‌ها در انتخاب پوشش، برندها و مواجهه با مد جهانی کاملاً مشهود است. 

یهودیان حریدی (ارتدوکس‌های تندرو)، به شدت مخالف مد غربی و مدرن هستند و آن را تهدیدی برای ارزش‌های دینی و سنتی خود می‌دانند. آن‌ها معتقدند پوشش باید کاملاً پوشیده، متواضعانه و فاقد هرگونه جلوه‌گری جنسیتی باشد. و استفاده از لباس‌های تنگ، بدن‌نما یا تبلیغ‌کننده “سکس” را حرام تلقی می‌کنند. حریدی‌ها صنعت مد را «ابزار شیطانی» برای ترویج فساد می‌دانند و به پوشش ۲۰۰ ساله پایبندند.   

مردانشان کَت بلند سیاه، شلوار سیاه، پیراهن سفید و کلاه لبه‌دار (شبیه پوشش یهودیان اروپای شرقی قرن ۱۸) و زنانشان، لباس‌های بلند با پوشش کامل آرنج و زانو، جوراب‌های ضخیم، و کلاه‌گیس برای پوشش موی سر پس از ازدواج استفاده می‌کنند. لباس‌های حریدی‌ها توسط برندهای “حلال” (مطابق قوانین هلاخا)، مانند برخی تولیدکنندگان کوچک مانند Kiki Riki (تولیدکننده کلاه‌گیس) یا Holy Dress (لباس‌های مذهبی زنانه) و خیاطان خیابانی، تامین می‌شوند. 

یهودیان سکولار (حیلونی‌ها)، مد را بخشی از زندگی مدرن و بیان فردیت می‌دانند و به طور فعال از برندهای جهانی استقبال می‌کنند. آن‌ها صنعت مد را عامل رشد اقتصادی می‌دانند و بسیاری از صاحبان برندهای معروف از این گروه هستند. سکولارها، مد را نماد پیشرفت دانسته و از برندهای جهانی حمایت می‌کنند.   

یهودیان ماسورتی (سنتی‌ها/محافظه‌کاران)، این گروه تعادل بین سنت و مدرنیته را ترجیح می‌دهند. از یک سو به رعایت پوشش محتاطانه (پوشش مو یا بدن) پایبندند، ولی از سوی دیگر از مد روز استقبال می‌کنند. برای مثال، لباس‌های Ralph Lauren یا Diesel را می‌پوشند، به شرطی که «متناسب با شئونات دینی» باشد . آن‌ها منتقد افراط‌گرایی حریدی‌ها هستند، اما برندهایی مانند D&G را به دلیل حمایت از همجنس‌گرایی تحریم می‌کنند. 

ماسورتی‌ها، به دنبال ترکیب «مد روز» با «پوشش محترمانه» هستند.   

اقتصاد صنعت مد در رژیم اسرائیل 

صنعت مد اسرائیل با وجود جایگاه حاشیه‌ای در اقتصاد ملی، به‌واسطه نوآوری‌های فناورانه و رشد تجارت الکترونیک، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نقش مهم‌تری در حوزه اقتصاد داخلی ایفا کرده است.  

در سال ۲۰۲۴، ارزش بازار داخلی صنعت مد در اسرائیل بالغ بر ۴.۲ میلیارد دلار برآورد شده است که شامل خرده‌فروشی پوشاک و کفش می‌شود. با در نظر گرفتن GDP سال ۲۰۲۳ که معادل ۵۲۱ میلیارد دلار اعلام شده، این رقم کمتر از ۰.۸ درصد تولید ناخالص داخلی رژیم اسراییل را تشکیل می‌دهد. بر اساس پیش‌بینی‌های موجود، درآمد حاصل از صنعت مد تا سال ۲۰۲۵ به ۱.۵۳ میلیارد دلار خواهد رسید و با نرخ رشد سالانه ۸.۳۰ درصد، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۹ حجم بازار این بخش به ۲.۱۰ میلیارد دلار افزایش یابد.  

تاثیر واردات و صادرات در اقتصاد صنعت مد 

در سال ۲۰۲۳، صنعت مد رژِیم اسرائیل با وارداتی بیش از ۳.۵ میلیارد دلار، وابستگی بالایی به تأمین‌کنندگان خارجی داشت. در لیست بزرگترین صادرکنندگان پوشاک و منسوجات به رژِم عبری اسرائیل، کشورهای چین با سهم ۴۵ درصدی، ترکیه ۱۸ درصد، بنگلادش ۱۲ درصد و ایتالیا با ۸ درصد (در بخش کالاهای لوکس) قرار گرفته‌اند. این واردات شامل پوشاک آماده، پارچه‌های صنعتی، نخ، چرم و اکسسوری بوده که در مجموع ۸۵ درصد از نیاز داخلی صنعت مد را تأمین کرده‌اند. 

در مقابل، صادرات صنعت مد رژِم عبری اسراییل در همان سال به حدود ۷۵۰ میلیون دلار رسید. محصولات صادراتی عمدتاً شامل فناوری‌های پوشیدنی پزشکی و طراحی‌های لوکس برندهای معروف رژِیم اسراییل هستند. اتحادیه اروپا با سهم ۵۰ درصدی، به‌ویژه کشورهای آلمان و هلند، اصلی‌ترین مقصد صادراتی محسوب شده و ایالات متحده با ۳۰ درصد و کشورهای آسیایی با ۱۵ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. 

این آمار نشان‌دهنده کسری تجاری قابل‌توجه در بخش مد رژیم اسرائیل، به‌ویژه با توجه به وابستگی ساختاری به واردات و سهم محدود صادرات در بازار جهانی است. 

تأثیر جنگ غزه ۲۰۲۳ و کمپین‌های بایکوت بر صنعت مد رژیم اسرائیل

در پی وقوع عملیات «طوفان الاقصی» در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و جنگ رژِم عبری در نوار غزه، صنعت مد اسرائیل با بحران‌های بی‌سابقه‌ای مواجه شده است که ابعاد مختلفی از تولید تا جایگاه جهانی این صنعت را تحت تأثیر قرار داده است. اگرچه فعالیت‌های این بخش به‌طور کامل متوقف نشده، اما نشانه‌های قابل توجهی از اختلال، رکود و کاهش نوآوری دیده می‌شود.

اختلال در تولید و زنجیره تأمین  

اعتصابات گسترده کارگری ناشی از اعتراض‌های داخلی علیه دولت بنیامین نتانیاهو و کشف اجساد اسرای اسرائیلی در غزه، به تعطیلی چندروزه خطوط تولید پوشاک انجامید. پیش از جنگ، بخش عمده‌ای از تولید پوشاک اسرائیل به کشورهای همسایه از جمله اردن، ترکیه و فلسطین منتقل شده بود. اما پس از۷ اکتبر، اختلال در حمل‌ونقل و تشدید بی‌ثباتی منطقه‌ای موجب تسریع روند انتقال تولید و کاهش استقلال صنعتی رژِیم اسرائیل در حوزه مد شد. 

افت سرمایه‌گذاری و کاهش درآمد 

از سوی دیگر، دولت اسرائیل با تغییر اولویت‌های اقتصادی خود، بودجه عمومی را به سمت تأمین هزینه‌های نظامی سوق داد. در سال ۲۰۲۴، بودجه دفاعی این کشور با افزایش ۲۵ درصدی روبه‌رو شد که به کاهش چشمگیر منابع مالی بخش‌های غیرنظامی، از جمله صنعت مد، انجامید. این کاهش بودجه مستقیماً بر درآمد طراحان و شرکت‌های فعال در صنعت مد اثرگذار بود؛ به‌طوری‌که میانگین درآمد طراحان بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش یافت. 

تشدید فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها 

در سطح بین‌المللی نیز فشارهای سیاسی و اجتماعی علیه برندهای اسرائیلی افزایش یافت. جنبش جهانی BDS (تحریم، عدم سرمایه‌گذاری و بایکوت) تمرکز ویژه‌ای بر برندهای مرتبط با اسرائیل داشته است. و تمرکز خود را بر شرکت‌هایی مانند Delta Galil  (به‌دلیل همکاری با ارتش اسرائیل) و  Maskit (برخی خریداران این برند را به حمایت مالی از دولت اسرائیل متهم کردند) معطوف کرد. همین امر سبب لغو یا کاهش مشارکت طراحان اسرائیلی در رویدادهای معتبر جهانی همچون هفته‌های مد پاریس و میلان گردید، چراکه حضور آنها با اعتراض‌های فعالان فلسطینی همراه بود. 

توقف پروژه‌های نوآورانه و پایدار ‌محور 

روند نوآوری و توسعه پروژه‌های پایدار در این صنعت با کاهش شدید بودجه‌های پژوهشی متوقف شد. پروژه‌های مرتبط با پارچه‌های هوشمند و بازیافتی، که پیش‌تر موجب ارتقاء جایگاه جهانی مد رژیم اسرائیل شده بودند، به دلیل بحران مالی و اولویت‌بخشی به بودجه دفاعی، متوقف گردیدند. این تغییر روند، منجر به سقوط رتبه رژِم اسرائیل در شاخص‌های نوآوری جهانی از جایگاه پنجم به دوازدهم در سال ۲۰۲۴ شد. 

مد در رژیم اسرائیل، بیش از آن‌که صرفاً پوشاک باشد، بازتابی از تاریخ مهاجرت، سیاست‌های اشغال‌گرانه و تلاش برای ساختن هویتی جدید است. آن‌ها می‌خواهند با پشتوانه سرمایه‌گذاران غربی و بهره‌گیری از فرهنگ‌های مهاجر، چهره‌ای مدرن و جهانی از خود بسازند. اما در جهانی که لباس هم می‌تواند حامل معنا و اعتراض باشد، در سایه جنگ، اشغال و تحریم، این چهره ترک برداشته و نشان داده که مد نیز نمی‌تواند از سیاست جدا باشد.