برداشت از تأسیسات گاز مایع ری جاری است
۰۶/۱۱/۱۴۰۳
تکذیب ادعاهای مطرح‌شده درباره ترور شهیدان رازینی و مقیسه
۰۶/۱۱/۱۴۰۳کتاب «بنیادهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی» اثر دکتر سیدمصطفی ابطحی منتشر شد
یعقوب حیدری – دانشجوی دکتری علوم سیاسی: درست زمانی‌که متفکران بزرگ جهان، آغاز گذار از موج دوم تمدن به «عصر اطلاعات» در جهان توسعه‌یافته و گسترش مناسبات عقلانی در جهان در حال توسعه را نوید می‌دادند و پایان «عصر ایدئولوژی» را در دهکده جهانی، به‌عنوان رویکرد جدید جهان، اعلام می‌کردند به‌ناگاه انقلابی به‌وقوع پیوست که نه‌تنها ریشه در اعتقادات دینی داشت بلکه محرک و هدف خود را در دین جست‌جو می‌کرد و آن انقلاب اسلامی در ایران بود.
تاکنون علل وقوع انقلاب اسلامی در ایران از منظرهای گوناگون توسط پژوهشگران، جامعه‌شناسان، تاریخ‌نگاران و اندیشمندان سیاسی بررسی شده است. از جمله پژوهشگران بنام در این حوزه «تئودور اسکات» بوده است. او در کتاب «دولت‌ها و انقلاب‌های اجتماعی»، وقوع انقلاب اسلامی ایران را با تأکید بر ضعف دولت پهلوی در مقابل بحران‌های اجتماعی و اقتصادی بررسی می‌کند. متفکر دیگر فرانسوی «میشل فوکو» نیز در باره انقلاب اسلامی در ایران گفته است که این انقلاب فراتر از مفاهیم صرفاً اقتصادی یا طبقاتی بود و یک نیروی معنوی و فرهنگی عمیق در آن وجود داشت که از بطن جامعه برخاست.
«حسین بشیریه» اندیشمند ایرانی هم در آثارش علل وقوع انقلاب اسلامی را در چارچوب تضاد میان مشروعیت سنتی و مدرنیزاسیون اجباری تحلیل می‌کند و می‌گوید رژیم پهلوی، با تلاش برای نوسازی سریع و تحمیل آن بر جامعه‌ای که هنوز ساختارهای سنتی خود را حفظ کرده بود، زمینه اعتراضات گسترده را فراهم کرد.
«جان فوران» از اندیشمندان بنام غربی نیز در کتاب «انقلاب‌های جهان سوم» به این موضوع می‌پردازد که انقلاب ایران نتیجه تعامل میان عوامل اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بود. او تأکید دارد که نقش اسلام به‌عنوان یک ایدئولوژی بسیج‌کننده، در کنار بحران‌های اقتصادی ناشی از وابستگی به درآمدهای نفتی و سرکوب سیاسی، از عوامل کلیدی این انقلاب بودند.
«همایون کاتوزیان»، دیگر متفکر ایرانی هم بر این باور است که نهادینه نشدن آزادی و قانون‌مداری در طول تاریخ ایران، زمینه‌ساز تکرار چرخه انقلاب‌ها و تغییرات ناگهانی قدرت شده است.
«محمود سریع‌القلم» از اساتید و نویسندگان علوم سیاسی نیز در تحلیل خود از انقلاب اسلامی، به نابرابری‌های اجتماعی، شکاف میان مدرنیته و سنت، و ضعف ارتباط میان حکومت و جامعه مدنی اشاره می‌کند. او معتقد است که سیاست‌های حکومت پهلوی در نوسازی جامعه، بدون توجه به بسترهای فرهنگی، به نوعی از «شکاف هویتی» منجر شد که نقش تعیین‌کننده‌ای در وقوع انقلاب داشت.
آنچه گفته شد تنها برشی از نظریات متنوع درباره علل و ریشه‌های وقوع انقلاب اسلامی در ایران است و نمی‌توان علت انقلاب ۵۷ در ایران را به یک عامل خاص تقلیل داد و همچنان متفکران و پژوهشگران حوزه انقلاب‌ها در این باره دیدگاه‌های تازه‌ای برای نشر دارند.
یکی از آخرین و تازه‌ترین پژوهش‌ها که درباره ریشه‌یابی وقوع انقلاب اسلامی در ایران و بنیادهای آن صورت گرفته، کتاب قابل تامل و ارزشمند دکتر سیدمصطفی ابطحی، از اساتید بنام علوم سیاسی و صاحب‌نظر در مسائل ایران به نام «بنیادهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی» است که به تازگی از سوی نشر قومس به قیمت ۲۹۰هزار تومان منتشر شده است.
کتاب تازه دکتر سیدمصطفی ابطحی، دریچه‌ای نو پیش روی علاقه‌مندان مباحث انقلاب اسلامی گشوده و برای کشف علل وقوع انقلاب ۵۷ به بررسی بنیادهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی پرداخته است. این استاد علوم سیاسی برای فهم انقلاب اسلامی ۵۷ به کشف و شرح بنیادهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلایم پرداخته و در این راه پیشینه تشیع و تاریخ اندیشه سیاسی شیعه را مورد واکاوی علمی قرار داده است.
دکتر ابطحی، ضمن این کتاب، مناسبات روحانیت و حاکمیت سیاسی قاجار را بررسی کرده و رابطه دین و دولت را در عصر پهلوی مورد کاوش قرار داده است. او همچنین تقابل رابطه دین و دولت در عصر محمدرضا پهلوی را به تصویر کشیده و چرایی و چگونگی حضور روحانیت در عرصه تئوری‌پردازی و ساحت اجتماعی را شرح داده است.
نویسنده در فصل ششم کتاب «بنیادهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی» را به تفصیل شرح داده و به شیوایی به شرح برداشت دکتر علی شریعتی از ایدئولوژی پرداخته و توضیح داده که چگونه او اندیشه شیعی را به سمت جریانی انقلابی، پویا و محرک سوق داد.
سیدمصطفی ابطحی در فصل هفتم کتاب از تاثیر فلسفه صدرایی بر شکل‌گیری شخصیت و اجتهاد امام خمینی به تفصیل سخن به‌میان آورده و شرح داده که چگونه بنیانگذار انقلاب اسلامی از شخصیتی نصیحت‌گر به مجتهدی انقلابی و مبارز تبدیل شد.
ما با مطالعه کتاب «بنیادهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی» درمی‌یابیم که چگونه امام خمینی با کمک مفاهیمی مانند عاشورا، کربلا، شهادت و انتظار و بازتعریف انقلابی آن‌ها حرکتی انقلابی ایجاد کرد و آن را به ثمر نشاند.
