باشگاه خبرنگاران جوان؛ مینا عظیمی – جنبش حماس بامداد روز جمعه ۱۸ اکتبر ۲۰۲۴ در بیانیه‌ای رسمی از شهادت یحیی سنوار ۶۱ ساله رئیس دفتر سیاسی خود در جریان درگیری مسلحانه با نیرو‌های اشغالگر اسرائیل در غزه خبر داد. جنبش او را فرمانده نبرد طوفان الاقصی توصیف و تاکید کرد که شهادت او مقاومت را از ادامه مبارزه باز نمی‌دارد، بلکه عزم و پایبندی آن به آرمان خود را به خاطر فلسطین و مردمش افزایش می‌دهد.

در همان روز، موسسه مطالعات جنگ در آمریکا تحلیلی را منتشر کرد که نشان می‌داد فرماندهان نظامی شایسته در نوار غزه و رهبران سیاسی به همان اندازه شایسته در خارج از آن جایگزین سنوار خواهند شد و اگر عقب نشینی کامل نیرو‌های اشغالگر اسرائیل انجام شود، به معنای تسلیم شدن اسرائیل در این جنگ خواهد بود و به جانشینان شایسته سنوار این امکان را می‌دهد که در دهه آینده سیستم نظامی حماس را بازسازی کنند تا دوباره اسرائیل را تهدید کند. در این گزارش نام «محمد سنوار» به دفعات ذکر شد.

به موازات آن، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال گزارشی را ارائه داد که مقاومت یک سنوار دیگر به نام محمد دارد و این روزنامه او را رهبر جدید حماس در غزه توصیف کرد که با جذب نیروی جدید در این منطقه در حال بازسازی جنبش است و این کار رژیم تروریستی اسرائیل را به سمت جنگ فرسایشی سوق می‌دهد.

محمد سنوار کیست؟

روزنامه جروزالم پست به نقل از یکی از مقامات امنیتی سابق پس از شهادت یحیی سنوار نوشت: واقعیت غزه به ما می‌آموزد که هر فردی در مقاومت می‌تواند جایگزین شود و برای اسرائیل کمتر از سلف خود خطرناک نیست. چندین گزارش فاش شده حاکی از آن هستند که برادر یحیی سنوار محتمل‌ترین نامزدی است که رسما شاخه نظامی این گروه را به دست گرفته و بازسازی مقاومت را هدایت می‌کند.

تولد و تربیت

محمد سنوار در ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۵ در اردوگاه آوارگان در شهر خان یونس در جنوب نوار غزه به دنیا آمد تا از کودکی شاهد رنج و عذاب آوارگان فلسطینی باشد. خانواده او پس از آواره شدن اجباری از شهر اصلی خود «مجدل عسقلان» در جریان نکبت ۱۹۴۸ به خان یونس مهاجرت کردند. محمد در محیطی بزرگ شد که واقعیت پناهندگی و اشغالگری را لمس می‌کرد و تحصیلات اولیه خود را در مدارس آنروا (سازمان امداد و کمک‌رسانی پناهندگان فلسطینی) به پایان رساند.

پیوستن به مقاومت

در سال ۱۹۸۹، محمد که تنها ۱۴ سال داشت، شاهد دستگیری و محکومیت برادر بزرگترش یعنی یحیی سنوار به حبس ابد بود. محمد سپس بخشی از جنبش مقاومت شد و خیلی زود به جنبش پیوست. او تحت تأثیر شخصیت یحیی به عنوان رهبر جنبش حماس قرار گرفت و از همان ابتدا ویژگی‌های رهبری از خود نشان داد و به عنوان یکی از فعالان برجسته در اولین انتفاضه فلسطین (۱۹۸۷-۱۹۹۳) ظاهر شد.

محمد برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط ارتش اشغالگر اسرائیل اسیر شد و به مدت ۹ ماه در زندان کاتزیوت زندانی بود. او از دستگیری‌های مکرر توسط سرویس‌های امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین که تحت فشار اسرائیل بود نیز در امان نماند و در مجموع سه سال را در بازداشت گذراند.

پس از وقوع انتفاضه الاقصی در سال ۲۰۰۰، محمد سنوار به همراه افراد دیگری که موفق به فرار از بازداشتگاه‌های رام الله شدند و در بازسازی و سازماندهی گردان‌های القسام که در سال‌های پیش به دلیل سیاسی و فشار‌های امنیتی متلاشی شده بودند، مشارکت کردند.

بر اساس گزارش ها، محمد توانایی رهبری خود را به گونه‌ای نشان داد که این قابلیت‌ها او را به فرماندهان میدانی کلیدی مانند محمد الضیف و سعد العربید نزدیک کرد و محمد به یک عنصر اساسی در توسعه قابلیت‌های نظامی حماس تبدیل شد.

محمد سنوار زیر نظر شخصیت‌های تاریخی مانند یحیی عیاش و صلاح شحاده بزرگ شد که به او کمک کرد تجربیات عمیقی در مقابله با اشغالگران صهیونیست کسب کند. به گفته مقامات سابق رژیم تروریستی اسرائیل، هیچ رویداد مهمی در ظرفیت سازی نظامی حماس در ۲۵ سال گذشته که محمد نقش محوری در آن نداشته باشد، وجود ندارد.

بر اساس گزارشی که روزنامه جروزالم پست منتشر کرد، محمد در گردان‌های القسام درجات بالاتری را طی کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۵ فرمانده تیپ خان یونس و به عنوان یکی از اعضای برجسته نظامی جنبش ظاهر شد.

بر اساس این گزارش، محمد سنوار به نمایندگی از محمد الضیف در زمین حضور داشت و زمانی که الضیف قادر به حضور نبود، با رزمندگان، فرماندهان تیپ‌ها و فرماندهان گردان‌ها صحبت می‌کرد. از طرفی به شدت به الضیف وفادار بود و همه می‌دانستند که هر تصمیمی که بگیرد از حمایت او برخوردار است. گزارش‌ها همچنین حاکی از آن است که محمد سنوار یکی از مهندسان تونل‌های غزه و ناظر بزرگترین پروژه‌های ساخت شبکه تونل‌های زیرزمینی است.

محمد سنوار به دلیل نقش محوری خود در صدر فهرست ترور رژیم تروریستی اسرائیل قرار گرفته است. اسرائیل ۳۰۰ هزار شیکل برای دستگیری او، چه مرده و چه زنده، در نظر گرفته است. 

تجربه نظامی

محمد سنوار زندگی خارق‌العاده‌ای دارد، زندگی او آنقدر محرمانه است که اکثریت ساکنان نوار غزه به سختی خصوصیات او را می‌دانند. تقلای صهیونیست‌ها برای ترور او نیز متوقف نشده و در طول دو دهه گذشته او مورد شش سوء قصد قرار گرفت، اما موفق شد از همه آنها جان سالم به در ببرد.

به گزارش جروزالم پست، محمد سنوار بیش از هر شخصیت برجسته دیگری در جنبش، هدف اسرائیل است. اشغالگران بر این باورند که محمد سنوار نه تنها در توسعه شاخه نظامی مقاومت نقش داشته، بلکه در برخی عملیات‌ها فرماندهی می‌کرده است.

یکی از بارزترین سوء قصد‌ها در ۱۱ آوریل ۲۰۰۳ بود که مأموران اشغالگر بمبی را در دیوار خانه او در خان یونس کار گذاشتند، اما هوشیاری گردان‌های القسام مانع از موفقیت این ترور شد. تصادفی نیست که خانه او در دو دهه گذشته چندین بار تخریب شده است. عملیات برای از بین بردن او گسترده، اما ناموفق بود، از جمله سوءقصد در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۴. 

آخرین عملیات تروریستی رژیم اسرائیل علیه محمد در جریان چهارمین جنگ غزه، موسوم به نبرد سیف القدس بود که ۱۱ روز در می ۲۰۲۱ به طول انجامید. محمد سنوار برای مدت طولانی از دیدگان ناپدید شد و حتی در مراسم خاکسپاری پدرش در ژانویه ۲۰۲۲ در ملاء عام نیز ظاهر نشد.

با وجود این، سنوار در موارد بسیار محدود دوباره ظاهر شد، مانند فیلم نادری که توسط گردان‌های القسام پس از عقب نشینی اسرائیل از غزه در سال ۲۰۰۵ پخش شد. او همچنین با لباس مبدل در یکی از قسمت‌های برنامه «ما خفی اعظم» شبکه الجزیره که در ماه می ۲۰۲۲ پخش شد، حضور داشت. 

بر اساس گزارش‌های صهیونیستی، محمد سنوار نه تنها یک فرمانده نظامی برجسته است، بلکه دارای قابلیت‌های تحلیلی و اطلاعاتی استثنایی است. گفته می‌شود که او تاکتیک‌های ارتش اشغالگر اسرائیل را به خوبی درک می‌کند و می‌تواند هواپیما‌های جنگی را از روی صدای آنها شناسایی کند. او همچنین به خاطر توانایی اش در آشتی دادن جناح‌های مختلف فلسطینی و تلاش برای برانگیختن رزمندگان علیه اشغالگران شناخته می‌شود. به گفته یکی از مقامات سابق ارتش اشغالگر، هیچ کس در حماس الگو‌های عملیات مخفی اسرائیل را بهتر از او درک نمی‌کند.

رژیم تروریستی اسرائیل از محمد سنوار به عنوان «مغز» عملیات‌های پیچیده، مانند «عملیات تله انفجاری تونل‌ها» یاد می‌کند که به طور موثری سایت‌های نظامی اسرائیل را در یک دوره پنج ساله هدف قرار دادند. نام او همچنین در میان طراحان عملیات «توهم از بین رفته» که در نزدیکی گذرگاه کرم ابوسالم، در شرق شهر رفح، در جنوب نوار غزه، در ژوئن ۲۰۰۶ انجام شد، دیده می‌شود. این عملیات منجر به دستگیری گلیعاد شالیت، افسر صهیونیست ارتش رژیم اشغالگر شد که بعد‌ها در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۱ در مبادله با اسرای فلسطین آزاد شد.

این قرارداد اسرائیل را بر آن داشت که ۱۰۲۷ اسیر فلسطینی از جمله برادر محمد یعنی یحیی سنوار را که در حال گذراندن محکومیت ۴۵۱ ساله خود بود، آزاد کند.

بازسازی مقاومت

علیرغم تجاوز ویرانگر رژیم تروریستی اسرائیل به غزه که ۱۵ ماه ادامه داشت و این نوار را به تلی از آوار تبدیل کرد، جایی که از دست دادن هزاران انسان بی گناه، مبارزان و رهبران مقاومت را به درد آمیخته است، در سایه تشدید محاصره خفه‌کننده غزه، جایی که همه گذرگاه‌ها بسته شده بودند و از دسترسی به سلاح، مهمات و اساسی‌ترین نیاز‌های زندگی ممانعت می‌شد، مقاومت فلسطین خود را با دو گزینه رو‌به‌رو دید، یک مبارزه نظامی با ارتش رژیم صهیونیستی برای زنده ماندن و تنظیم مجدد صفوف خود. این وضعیت به نظر خیلی‌ها آغاز پایان مقاومت بود، اما شعله آن همچنان برافروخته مانده بود.

بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، مقاومت فلسطین انعطاف پذیری فوق العاده‌ای از خود نشان داد که از طریق آن توانست بر فشار‌های عظیم غلبه کند. علیرغم محاصره‌ای که هدف آن خفه کردن و خنثی کردن توانایی‌های جنبش بود، این روزنامه بخش بزرگی از این پایداری را مرهون تلاش‌های محمد سنوار دانست که نقشی محوری در بازسازی توانایی‌های جنبش در غزه داشت.

در حالی که جنبش حماس پس از یحیی سنوار، هنوز رهبر جدیدی را معرفی نکرده است، محمد سنوار، رهبر در سایه، در حال بازسازی توانایی‌های حماس در غزه و استخدام هزاران نیروی جدید بوده است. به گفته وال استریت ژورنال، کارشناسان صهیونیستی، مانند ژنرال بازنشسته امیر آویوی، معتقدند که سرعتی که حماس برای بازسازی خود نشان داد بیشتر از سرعتی است که ارتش اسرائیل سعی می‌کند آن را نابود کند.

در شمال غزه، علیرغم محاصره خفه کننده و تخریبی که نیرو‌های اشغالگر طی ۳ ماه انجام داده‌اند، ارتش رژیم تروریستی اسرائیل همچنان متحمل خسارات می‌شود. هفته گذشته، اشغالگران از کشته شدن ۱۰ سرباز در بیت حانون در شمال نوار غزه خبر دادند و حماس طی دو هفته گذشته نزدیک به ۲۰ موشک به سمت اهداف صهیونیستی شلیک کرد.

سرسخت به اندازه یحیی 

بر اساس گزارش روزنامه وال استریت ژورنال، محمد سنوار ثابت کرده است که به اندازه برادر بزرگترش سرسخت است و دائما به سمت تعادل بین مقاومت و مذاکره پیش می‌رود. بر اساس گزارش‌ها، سنوار پیام‌هایی را به میانجی‌ها ارسال و تاید کرد که حماس در موقعیتی قوی قرار دارد که به آن اجازه می‌دهد شرایط خود را به رژیم صهیونیستی تحمیل کند. محمد سنوار در یکی از نامه‌هایی که وال استریت ژورنال از آن خبر می‌دهد، نوشته است: اگر توافق جامعی وجود نداشته باشد که به درد و رنج غزه پایان دهد و خون و فداکاری‌های آنها را توجیه کند، حماس به جنگ ادامه خواهد داد.

امروز جهان در ساعات آینده منتظر نتیجه مذاکرات جاری و آتش بس برای توقف جنگ و خروج تدریجی نیرو‌های صهیونیستی از نوار غزه است. بر اساس تحلیل روزنامه صهیونیستی هاآرتص، این نگرانی وجود دارد که محمد سنوار از این فرصت برای اعمال فشار بیشتر استفاده کند و شاید تلاش کند تا شرایط توافق را بیشتر به نفع مقاومت کند.

منبع: عربی پست