قرار بود با واردات خودرو، عرضه و تقاضا در بازار خودرو متعادل شود؛ بازاری که به دلیل نبود عرضه کافی، با افزایش قیمت خودرو‌ها مواجه بوده است. حال باید مسئولان وزارت صمت پاسخ دهند که واردات ۳۰ هزار خودرو چه تاثیری در دریای تقاضای خودرو، خواهد گذاشت؟

اگر به اواخر پاییز سال گذشته بازگردیم و وعده‌های جذاب خودرویی وزارت صمت را مرور کنیم، شاید کمتر کسی باور می‌کرد که تحقق وعده واردات ۱۰۰ هزار خودرو تا پایان سال ۱۴۰۱ و واردات ۱۰۰ هزار خودروی دیگر تا پایان بهار امسال، آنقدر زمان بر شود که عملا نه تنها دیگر خبری از واردات ۲۰۰ هزار خودرو حتی به سه ما تمدید (تا پایان تابسات ۱۴۰۲) نیست، بلکه حالا آن گونه که معاون وزیر صمت خبر داده است، عملا قرار است فقط ۳۰ هزار خودروی خارجی به دست مردم در داخل کشور برسد.

این در شرایطی است که اواخر سال گذشته بیش از صد هزار نفر برای قرعه کشی نوبت دهی خودرو‌های خارجی با در نظر گرفتن بلوکه کردن ۵۰۰ میلیون تومان، به سامانه مربوطه مراجعه کردند و در نهایت در اتفاقی عجیب، تنها حدود ۳۴ هزار نفر در این فرآیند تایید شدند و ده‌ها هزار نفر دیگر پس از چندین هفته معطلی، توانستند ۵۰۰ میلیون تومان خود را از بانک بگیرند.

حال با گذشت حدود هفت ماه از آن زمان، معاون وزیر صمت روایت قابل تاملی از سرانجام اتفاقات مذکور داشته است. مهدی ضیغمی که هم معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه و تجارت و همچنین مجری طرح واردات خودرو در وزارت صمت است در گفتگویی که داشته پیرامون آخرین وضعیت متقاضیان خودرو‌های خارجی گفته است: از میان ۳۴ هزار نفری که در قرعه کشی شرکت داده شده بودند، حدوداً ۳۰ هزار نفر در نوبت دریافت هستند و الباقی انصراف داده‌اند. یعنی چهار هزار نفر به دلایلی که بیان نشده است، پس از حدود هفت ماه انتظار، ۵۰۰ میلیون تومان خود را از بانک خارج کرده و قید خرید خودرو‌های وارداتی را هم زده اند.

از سوی دیگر، ضیغمی بدون اشاره به عدم تحقق وعده قبلی وزارت صمت مبنی بر واردات ۱۰۰ هزار خودرو تا پایان سال قبل و ۱۰۰ هزار خودروی دیگر تا پایان سه ماهه نخست امسال، گفته است: تا پایان مرداد ماه از میان ۳۵ شرکتی که مجوز واردات اخذ کرده‌اند، ۱۸ شرکت موفق به ثبت سفارش قطعی شده و توانسته‌اند بخشی از ارز واردات را دریافت کنند. رئیس سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داده است: از میان این ۱۸ شرکت، تاکنون تقریبا ۱۰ شرکت خودرو‌های خود را وارد کرده و الباقی در حال طی کردن مسیر واردات هستند.

معاون علی آبادی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید داشت: شرکت‌ها به سبب اینکه منتظر بودند تا در وهله اول مجوز‌های استاندارد، محیط‌زیست و … را اخذ کنند، سپس ثبت نهایی درخواست‌ها را در شرکت‌های بزرگ انجام دهند، این روند طولانی شد. البته که تولید و حمل این خودروها، به‌ویژه اینکه قرار باشند از شرق آسیا وارد شوند، مستلزم یک زمان است؛ بنابراین اشاره این مقام مسئول به اینکه خودرو‌های وارداتی قرار است از شرق آسیا به مقصد کشورمان حمل شوند، نشان می‌دهد که بر خلاف وعده واردات خودرو‌های اروپایی، عملا قرار است اکثر خودرو‌های خارجی وارداتی از کشور‌های شرق آسیا به ویژه چین باشد.

این صحبت‌های معاون وزیر صمت نشان می‌دهد که اولا قرار نیست ۲۰۰ هزار خودرو وارد کشور شود و تنها قرار است به سی هزار نفری که هفت ماه در صف انتظار هستند، خودرو تحویل داده شود. به بیان دیگر، سی هزار خودروی وارداتی برای سی هزار ایرانی چشم انتظار؛ این مقام مسئول در وزارت صمت پیش‌تر نیز گفته بود: فکر نمی‌کنم واردات ۲۰۰ هزار خودرو تا پایان سال محقق شود، پیش‌بینی وجود دارد که سال آینده واردات ۲۰۰ هزار خودرویی که قبلا اعلام شده بود، محقق شود.

این در حالی است که ضیغمی در رابطه با تدوام فروش خودرو‌های وارداتی (ثبت‌نام برای افراد جدید) و مسیر ثبت‌نام آن، تصریح کرده است: برنامه فعلی ما تحویل خودرو‌های فروخته شده است (یعنی همان سی هزار نفر)؛ اینکه در فاز بعدی ثبت‌نام‌های جدید، از مسیر سامانه یکپارچه باشد یا از طریق بورس کالا یا حتی مسیری دیگر، هنوز مشخص و قطعی نیست. وی همچنین افزود: سایت سامانه عرضه خودرو‌های وارداتی برای آن دست از مشتریانی که در مرحله اول (در اسفند ماه سال گذشته) ثبت‌نام کرده و دارای اولویت هستند، در هفته جاری برای انتخاب خودروی مورد نظر فعال و بازگشایی می‌شود.

سخن پایانی

همان طور که در ابتدای این گزارش اشاره شد، قرار بود طبق گفته‌های مسئولان وزارت صمت همچون ضیغمی مجری طرح واردات خودرو، تا پایان بهار امسال، ۲۰۰ هزار خودروی خارجی به کشور وارد شود. اما در میدان عمل، نه تنها خبری از تحقق این تعداد خودروی وارداتی نیست، بلکه فقط ۳۰ هزار خودرو قرار است به کشور و به بازار داخلی تزریق شود. این در شرایطی است که یکی از مهم‌ترین دلایل قانون واردات خودرو، تعدیل کفه عرضه و تقاضا در بازار خودرو بود؛ بازاری که به دلیل عدم پاسخگویی به تقاضا (عدم عرضه کافی)، با افزایش قابل توجه قیمت خودرو‌ها در یکی دو سال اخیر مواجه بوده است. حال باید این سوال را مسئولان وزارت صمت پاسخ دهند که با ۳۰ هزار خودروی وارداتی در دریای تقاضای خودرو، چه تاثیری قرار است بر قیمت‌ها داشته باشد؟ چرا وزارت صمت چندین ماه مردم را چشم انتظار واردات ۲۰۰ هزار خودرو گذاشت و حالا بدون توجه به فضای انتظاری که به وجود آورده بود، می‌گوید هنوز مشخص نیست که ادامه فروش خودرو‌های وارداتی چگونه است؟! همه این ابهامات و سوالات در شرایطی است که حدود پنج ماه تا پایان سال زمان باقی مانده است و در کنار این روند لاک پشتی عمل به وعده واردات خودرو‌های صفرکیلومتر، قرار بوده هیات وزیرات آیین نامه واردات خودرو‌های کارکرده را هم تعیین تکلیف کند! آیین نامه‌ای که با این روند و تجربه اخیر واردات خودرو‌های صفرکیلومتر، چشم انداز امیدوار کننده‌ای ندارد و باید همچنان منتظر ماند!