به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری تسنیم، دی‌ ماه هر سال، همزمان با ایام امتحانات نوبت اول دانش‌آموزان، مسئله تعطیلی مدارس به دلایل آلودگی هوا و برودت دما تکرار می‌شود.

این مسئله که هر سال بدون راهکاری عملیاتی و بلندمدت تکرار می‌شود، میلیون‌ها دانش‌آموز و خانواده‌های آنان را در وضعیتی از بلاتکلیفی قرار می‌دهد. تصمیمات دیرهنگام و ناهماهنگ، نه‌تنها به روند آموزشی آسیب می‌زند بلکه تبعات روان‌شناختی، اجتماعی و مدیریتی گسترده‌ای نیز به دنبال دارد.

چالش‌های مدیریتی و اثرات آن بر نظام آموزشی

مدیریت بحران در نظام آموزشی کشور، به‌ویژه در مواقع اضطراری، ضعف‌های ساختاری جدی دارد. تعطیلی مدارس اغلب بدون پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دقیق اعلام می‌شود و کمیته‌های اضطراری معمولاً در ساعات پایانی شب تشکیل می‌شوند. این شیوه تصمیم‌گیری، مشکلات زیر را به وجود می‌آورد:

1. بی‌نظمی در فرآیند یادگیری:
   برنامه‌ریزی دانش‌آموزان برای آمادگی در امتحانات با تصمیمات ناگهانی مختل می‌شود و انسجام یادگیری آن‌ها آسیب می‌بیند.
2. ضعف در مدیریت زمان:
   تصمیم‌گیری دیرهنگام باعث هدررفت زمان دانش‌آموزان و خانواده‌ها می‌شود و آن‌ها را در بلاتکلیفی قرار می‌دهد.
3. پیامدهای روان‌شناختی:
   اضطراب و استرس ناشی از عدم قطعیت، تمرکز دانش‌آموزان را کاهش می‌دهد و انگیزه تحصیلی آن‌ها را تضعیف می‌کند.

پیامدهای روان‌شناختی و تربیتی تعطیلی مدارس

مدارس صرفاً مکان‌های آموزشی نیستند بلکه نقش مهمی در تربیت اجتماعی و روان‌شناختی دانش‌آموزان ایفا می‌کنند. تعطیلی‌های مکرر و ناگهانی مدارس، پیامدهای زیر را به همراه دارد:

1. کاهش انگیزه تحصیلی:
   لغو ناگهانی امتحانات یا تعطیلی مدارس، تلاش‌های دانش‌آموزان را بی‌نتیجه نشان می‌دهد و حس بی‌ارزشی را در آن‌ها تقویت می‌کند.
2. افزایش اضطراب و استرس:
   بلاتکلیفی در برگزاری آزمون‌ها یا کلاس‌ها باعث ایجاد اضطراب در دانش‌آموزان و کاهش اعتمادبه‌نفس آنان می‌شود.
3. تضعیف مهارت‌های اجتماعی:
   مدارس بستری برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی هستند. تعطیلی‌های مکرر این فرصت را محدود کرده و توانایی‌های ارتباطی دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

ابعاد اجتماعی و مدیریتی بحران

بحران تعطیلی مدارس تنها به دانش‌آموزان محدود نمی‌شود. این شرایط خانواده‌ها و جامعه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد:

1. اختلال در برنامه‌ریزی خانواده‌ها:
   والدین، به‌ویژه شاغلان، مجبور به تغییر برنامه‌های کاری خود می‌شوند که این موضوع بهره‌وری کاری و آرامش خانواده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
2. افزایش نابرابری آموزشی:
   خانواده‌هایی که دسترسی به منابع دیجیتال و آموزش آنلاین ندارند، بیشتر از سایرین آسیب می‌بینند و این مسئله، نابرابری آموزشی را تشدید می‌کند.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت

برای رفع این بحران و ارتقای کارآمدی نظام آموزشی، پیشنهادهای زیر می‌تواند راهگشا باشد:

1. بازنگری در تقویم آموزشی:
   کاهش تعطیلات تابستانی و انتقال بخشی از آن به دی‌ ماه می‌تواند به کاهش اختلالات آموزشی و مدیریت بهتر مصرف انرژی کمک کند.
2. تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌های علمی:
   تصمیمات مربوط به تعطیلی مدارس باید با تحلیل دقیق داده‌های هواشناسی و پیش‌بینی‌های علمی انجام شود. کمیته‌های اضطراری باید در ساعات ابتدایی روز تشکیل شوند تا از تصمیمات دیرهنگام جلوگیری شود.
3. توسعه زیرساخت‌های آموزش آنلاین:
   آموزش مجازی باید به‌عنوان یک راهکار پایدار در مواقع بحران تقویت شود. دسترسی برابر به اینترنت پرسرعت و ابزارهای آموزشی برای همه دانش‌آموزان ضروری است.
4. تأمین منابع حمایتی برای معلمان و دانش‌آموزان:
   آموزش معلمان برای مدیریت بهتر آموزش آنلاین و ارائه ابزارهای دیجیتال به دانش‌آموزان، کیفیت آموزش را در شرایط بحرانی تضمین می‌کند.
5. ایجاد هماهنگی بین‌نهادی:
   وزارت آموزش‌وپرورش، استانداری‌ها و سایر نهادهای مرتبط باید با همکاری مستمر و برنامه‌ریزی دقیق، از ناهماهنگی در تصمیم‌گیری جلوگیری کنند.
6. الگوبرداری از تجربیات جهانی:
   کشورهایی مانند ژاپن و آلمان که با بحران‌های مشابه مواجه بوده‌اند، با استفاده از سیستم‌های داده‌محور و برنامه‌ریزی دقیق توانسته‌اند چنین چالش‌هایی را مدیریت کنند. الگوبرداری از این تجربیات می‌تواند برای کشور ما نیز مفید باشد.

چشم‌انداز آینده: ساختن نظام آموزشی پایدار

۱۷ میلیون دانش‌آموز، سرمایه انسانی و ستون اصلی آینده کشور هستند. مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی علمی برای نظام آموزشی، نه‌تنها کیفیت آموزش را تضمین می‌کند بلکه سلامت روانی و اجتماعی نسل آینده را نیز حفظ خواهد کرد.

تصمیمات ناپخته و مقطعی نمی‌تواند پاسخی مناسب برای چالش‌های موجود باشد. باید به سمت نظامی حرکت کنیم که با تحلیل داده‌های علمی، نگاه بلندمدت، و هماهنگی نهادی، نیازهای آموزشی و تربیتی دانش‌آموزان را برآورده کند.

بیایید امروز تصمیماتی بگیریم که فردای روشن‌تری برای نسل‌های آینده رقم بزند.

سجاد دانی؛ کارشناس امور تربیتی و آموزشی

انتهای پیام/