به گزارش شورای نگهبان، خیرالله پروین عضو حقوقدان شورای نگهبان در نشست مدیران ستادی و روسای دفاتر استانی نظارت و بازرسی انتخابات استان تهران به بیان سخنانی درباره تحول در نظام‌های انتخاباتی معاصر و اثر آن بر مشارکت مردم پرداخت.

وی در همین رابطه گفت: جهان از ابتدای بشریت شاهد ۴ عصر بوده که این اعصار عبارتند از عصر کشاورزی، عصر صنعتی، عصر اطلاعات و دانش و عصر سایبر. عصر کشاورزی حدود ۳ هزار سال به طول انجامید و تحول خاصی در آن دوران صورت نگرفت و تقریباً همه چیز یکنواخت بود.

پروین درباره سایر اعصار نیز بیان کرد: عصر صنعتی طول عمرش ۵۰۰ سال بود که تحولات جدیدی به وجود آورد و به دوره حاکمیت قانون وارد شدیم. عصر اطلاعات و دانش ۵۰ سال به طول انجامید و اکنون در عصر سایبر قرار داریم که سرعت تحولات در آن زیاد است و مهمترین مبحث کنونی آن هوش مصنوعی است.

این استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در عصر سایبر با توسعه فضای مجازی و گسترش استفاده از فناوری‌های نوین، الگو‌های جدیدی برای ارتباط با شهروندان به وجود آمده و روش‌های پیشین و گذشته را دچار چالش کرده است. اکنون از ارتباط چهره به چهره فراتر رفته‌ایم و وارد فضایی شده ایم که هوش مصنوعی در ارتباطات، حمکرانی، شیوه‌های حکومت و سایر حوزه‌ها تغییرات اساسی به وجود خواهد آورد.

وی تصریح کرد: این وضعیت موجب شده تا نظام‌های انتخاباتی نیز با چالش مواجه شوند و تغییراتی در آنها به وجود بیاید. عوامل متعددی نیز در این تغییرات نقش دارند؛ بنابراین بسیاری از اندیشمندان جهانی معتقدند که دموکراسی سنتی شکست خورده و باید به دنبال تحول در نظام‌های انتخاباتی بود.

پروین در همین رابطه به موضوع حق یا تکلیف بودن مشارکت در انتخابات اشاره کرد و گفت: برخی مشارکت در انتخابات را حق، برخی آن را تکلیف و برخی هم آن را هم حق و هم تکلیف می‌دانند. اما اکنون به وضعیتی رسیده‌ایم که مشارکت در انتخابات، یک مصلحت قانونی است و فرد برای مشارکت، باید احساس مسئولیت در قبال تعیین سرنوشتش پیدا کند.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان با برشمردن انواع نظام‌های انتخاباتی که برجسته‌ترین آنها اکثریتی، تناسبی و ترکیبی است، خاطرنشان کرد: دولت‌ها با تحول در نظام‌های انتخاباتی می‌توانند تعامل و جلب مشارکت مردم در فرآیند‌های حکمرانی، تحقق مشارکت بیشتر مردم و شفافیت نظارتی و تقنینی به وجود بیاورند.

وی در همین رابطه تاکید کرد که ناتوانی نظام انتخاباتی و حل نکردن چالش‌هایی که یک نظام انتخاباتی با آن مواجه است، ممکن است به ناتوانی حکمرانی بیانجامد.

این استاد دانشگاه تهران درباره دلایل ضعف‌های نظام‌های انتخاباتی و شکست دموکراسی سنتی از نگاه برخی از اندیشمندان اظهار کرد: برخی معتقدند دلیل این وضعیت تضاد حاکمیت‌های سنتی با ایده‌های جدید است. عده‌ای معتقدند که نظام‌های انتخاباتی با بحران دموکراسی مواجه شده‌اند که به طور خاص به انتخابات آمریکا اشاره می‌کنند که، چون انتخابات در دست دو حزب قدرتمند است، مردم تقریباً به حاشیه رفته‌اند و هیچ‌سالاری پدید آمده است.

وی ادامه داد: بنابر پژوهش‌های مستقلی که انجام شده است، برخی ملت‌ها با بحران دموکراسی و آینده غم‌انگیز دولت‌های دموکراتیک مواجه هستند؛ بار‌هایی بر دولت‌ها و حکومت‌ها تحمیل شده که فراتر از توانایی‌ها و صلاحیت‌های آنهاست. راه‌حل این موضوع را هم ایجاد تعادل بین دموکراسی و توانایی‌ها و صلاحیت‌های دولت‌ها عنوان کرده‌اند.
پروین در بخش پایانی صحبت‌هایش بر لزوم توجه به چهار گروه کنشگر برای غلبه بر بحران‌های نظام‌های انتخاباتی و دموکراسی سنتی براساس نظریات اندیشمندان تاکید کرد و این چهار گروه را اصحاب علم و دانش، حکمرانان، بخش خصوصی و مردم برشمرد.

وی درباره سه گروه نخست بیان داشت: اصحاب علم و دانش باید نقش فعال و اثرگذار داشته باشند. حکمرانان به دلیل اینکه تصمیم‌گیر هستند باید تسهیل‌گری کنند. بخش خصوصی هم وجه عملگرایی داشته باشد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان، اما درباره مردم تصریح کرد: استفاده از مردم در نظام‌های سیاسی و انتخاباتی نباید تزیینی باشد، بلکه باید به گونه‌ای باشد که احساس وجود کنند و بگویند ما هستیم؛ بنابراین گروه چهارم که مردم هستند، نقش مهم و اساسی دارند.

انتهای پیام/