به گزارش گروه فرهنگی پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو، تالار شریعتی دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران، روز دوشنبه میزبان مراسم رونمایی از تازه‌ترین اثر مرکز مستند سفیر فیلم بود؛ مستند کودکوشی، روایت نا تمام تنهایی. این مستند یکی از خاص‌ترین پدیده‌های اجتماعی جهان مدرن یعنی تنهایی پدیده‌ی دردناک کودوکشی را سوژه‌ی خود قرار داده است. کودوکشی واژه‌ای ژاپنی است که به نوعی خاصی از مرگ گفته می‌شود؛ مرگ در تنهایی. 

این مراسم که به میزبانی انجمن علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد و در دو بخش به کار خود پایان داد. پس از اکران مستند نشستی علمی با هدف بررسی ابعاد پدیده‌ی تنهایی در جهان امروز برگزار شد.

 
در بخش اول نشست دکتر سید سعیدرضا عاملی، دبیر پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران به تشریح نگاه خود به این مسئله پرداخت. ایشان ادراک افراد از تنهایی را محور بحث خود قرار داد و گفت: «تنهایی یک مسئله‌ی اجتماعی است که مطالعاتی در سطح جهانی روی آن صورت گرفته است. گالوپ در سال ۲۰۲۳ پیمایشی را در ۱۴۲ کشور روی این مسئله انجام داده است که نتایج منعکس شده آن بسیار نگران کننده است. اولین بحث احساس تنهایی است. در جهان امروز پدیده‌ها دو وجهی شده‌اند یک وجه واقعیت و یک وجه ادراکی که ما از اون قابلیت داریم. بنظر می‌رسد ادراک و احساس تنهایی بزرگتر خود از تنهایی است.»

وی در ادامه با اشاره به پدیده‌ی مرگ در تنهایی بیان کرد: «یکی از مسائلی که مستند روی آن تمرکز کرده است کودکشییا مرگ انفرادی است. این مرگ بیشتر در بزرگسالان، پیرمرد‌ها و پیرزن‌ها رخ می‌دهد، اما امروزه در جوانان نیز وجد دارد، چراکه زندگی مجردی توسعه پیدا کرده و تعداد خانواده‌های تک سرپرست رو به افزایش است. در اتحادیه‌ی اروپا ۲۰ درصد خانواده‌ها تک سرپرست هستند و این آمار در ایران هنوز به ۷.۲ درصد رسیده است، یعنی یک میلیون و ۷۰۰ هزار خانواده که ۸۷ درصد اینها توسط مادر اداره می‌شود؛ آماری که بسیار نگران کننده است. جالب اینجاست که بیشترین نسبت به اصطلاح سهم خانواده‌های تک سرپرست در کشور‌های پیشرفته است که ما هم به همین سمت پیش می‌رویم.»

در بخش دوم نشست دکتر رسول صادقی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، مسئله‌ی تنهایی و مستند کودوکشی را از نگاه جمعیتی این گونه مورد بحث قرار داد: «یکی از فاکتور‌هایی که در این پدیده وجود دارد و در مستند به آن پرداخته شده، بحث سالمندی و سالخوردگی جمعیت است چراکه تنهازیستی در دوره سالمندی افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند. پدیده‌ای که در زنان نیز بیشتر از مردان است؛ به طور متوسط طول عمر زنان در جنوب شرق آسیا ۶ تا ۸ سال بیشتر از مردان است. در ایران امروز هم حدود ۲۴ درصد زنان سالمند به تنهایی زندگی می‌کنند.»

وی در بخش دیگری از سخنان خود بیانکرد: «یکی از مسائلی که در بسیاری از مقالات مرتبط با این حوزه به آن اشاره است کناره‌گیری اجتماعی است. بدین معنا که مسئله‌ی اصلی تنها زیستی نیست بلکه انزوای اجتماعی و طرد شدگی اجتماعی است. خیلی از مواقع والدین ما تنها زندگی می‌کنند، اما با فرزندان، همسایه‌ها یا اجتماع محلی ارتباط مستمر و جدی دارند. تنها زیستی زمانی به مشکل بدل می‌شود که فرد از اجتماع خود را کنار بکشد.»
در بخش پایانی مراسم نیز دکتر عبدالله پیچرانلو، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، به مسئله‌ی تنهایی در میان جوانان پرداخت: «بحث ادراک تنهایی در نسل‌های جوان‌تر خیلی ملموس است. ما با کمک از یافته‌های محققان و دانشجویان ارشدی که در این زمینه کار می‌کنند، دریافتیم بخشی از این پدیده در جوان‌هایی دیده می‌شود که در اینترنت بسیار فعال هستند؛ در گروه‌های هواداری حضور دارد، در اتاق‌های گفتگو هست، اما همین فرد در مدرسه منزوی است، ارتباط گیر نیست و ارتباطات اجتماعی جدی‌ای ندارد و حتی ماهیتی انفعالی دارد. در واقع فعال بودن او متؤثر از این است که ارتباط جایگزین را انتخاب کرده است. نمی‌تواند در فضای اجتماعی ارتباط بگیرد، اما در فضای اینترنت فعال است چراکه در آن جا لزوماً با انسان‌ها در یک شکل واقعی ارتباط ندارد و می‌تواند در جلد یک آواتار حضور پیدا کند.»

وی در ادامه گفت: «بخشی از گسترش پدیده‌ی هواداری هم یکی از پیامد‌های این ادراک تنهایی است؛ فرد تلاش می‌کند تنهایی خود را از طریق هواداری گروه‌های موسیقی، کی پاپ و یا سلبریتی‌ها جبران کند. اگر این اتفاق نیوفتد هم عوارض زیادی در پی خواهد داشت. برخی از موسیقی‌ها کی پاپ که به امیدواری و تلاش دعوت می‌کند خیلی برای این طیف جذاب است و حتی خانواده بعد از مدتی در این افراد تغییر روحی احساس می‌کند؛ او رو به فضای جایگزینی رو آورده است که از طریق ارتباط با خانواده و معنویت نمی‌توانسته تأمین شود. بسیاری از این افراد تک فرزند و حتی در بسیاری موارد تک والد هستند و این فضا، تنهایی آنها را جبران می‌کند. به نوعی شبکه‌های اجتماعی نقش مکمل و جایگزین را بازی می‌کنند.»

غالب افراد تنهایی را یک حس با پیامد‌های فردی می‌دانند، اما مستند کودوکوشی، به کارگردانی ضحی کریمی و تهیه‌کنندگی یوسف بیوک‌خان، نگاهی سعی در به تصویر کشیدن پیامد‌های ویرانگر اجتماعی و سیاسی این پدیده مدرن دارد. این مستند به زودی در دسترس علاقه‌مندان دنیای مستند قرار خواهد گرفت.