به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری ایسنا، امروز ۱۴ آبان ۱۴۰۳ به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.
اشغال بخشی از خاک ایران توسط قوای آلمان -۱۲۹۳
با آغاز جنگ جهانی اول ایران با وجود اعلام بی‌طرفی بیشترین آسیب را از طرف قوای روس، انگلیس، آلمان و عثمانی دید. هم‌مرز بودن با امپراتوری روس و عثمانی موجب درگیر شدن ایران در این جنگ شد و اوضاع داخلی ایران به هم ریخت.
ایران از شمال مورد تهاجم روسها و از شمال غرب مورد تجاوز عثمانی قرار گرفت. هر دو کشور بر سر تصرف استان آذربایجان ایران به جنگ با یکدیگر پرداختند در همان حال پادشاهی انگلستان نیز با چند فروند کشتی جنوب ایران را مورد تهاجم قرار داد.
در همین اثناء سفارت و کنسولگری آلمان در ایران به بهانه حفظ منافع اتباع خود در ایران ارتشی کوچک برای تحت عنوان «قوه مقاومتی» تشکیل داد و عدهای از مردم ایران را به طرفداری از خود شوراند.
قوای آلمان بعد از ورود به ایران به جان مردم افتادند و آنان را قلع و قمع کردند.
تشکیل نیروی دریایی ایران -۱۳۱۱
تا دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه، توجه چندانی به توسعه نیروی دریایی کشور نشد، اما در این دوره برای توسعه نیروی دریایی یک کشتی ۶۵۰ تنی مجهز به چهار اراده توپ کروپ از آلمان که نامش را پرسپولیس گذاشتند و یک کشتی کوچک به نام شوش برای حفظ امنیت کارون خریداری شد.
در زمان مظفرالدین‌شاه نیز چند کشتی کوچک از جمله کشتی تحت عنوان مظفری به این ناوگان افزوده شد، اما سالهای بعد و به دلیل نهضت مشروطیت و کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ همه این کشتی‌ها در خور سلطانی در اسکله‌ای در بوشهر متوقف شد و به تدریج مستهلک و در آب خلیج‌فارس غرق شدند.
به دلیل افزایش منافع انگلستان در خلیج فارس و ایران، ایران سال‌ها مورد تحریم غیر علنی کشورهای اروپایی در برابر فروش اسلحه و ازجمله کشتی‌های جنگی قرار گرفت. طی سالهای ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲ پهلویِ پدر تصمیم به تجدید ناوگان جنگی دریایی گرفت و ماموریت خرید مخفیانه را به پرنس ارفع سپرد.
نامبرده با موفق شد تعدادی ناو و کشتی و یدک‌کش از ایتالیا خریداری کند و مقدمات آموزش افسران ایرانی در ایتالیا را فراهم کرد. مرکز نیروی دریایی ایران خرمشهر بود و در همین محل بود که پادگان، فرماندهی، مخازن و اداره بندر قرار داشت.
سقوط کابینه شریف‌امامی- ۱۳۵۷
پس از کشتار بیرحمانه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ در میدان ژاله و به رگبار بستن دانش‌آموزان و دانشجویان در ۱۳ آبان ۱۳۵۷ در دانشگاه تهران، اوضاع کشور در سراشیبی فروپاشی قرار گرفت به خصوص که بعد از شریف‌امامی نخست‌وزیری نظامی به نام ارتشبد غلامرضا ازهاری سکاندار دولت شد.
این دو جنایت خونین در ۷۰ روز صدارتِ دولت آشتی ملی شریف امامی موجب خشم مردم و تظاهرات اعتراضی علیه شریف امامی شد. راهپیمایی بزرگ فطر ۱۳۵۷، گسترش اعتراضات و اعتصاب عمومی در سراسر کشور، مهاجرت امام از نجف به پاریس در کنار اقدامات تسکینی بیاثر دولت نظیر حذف تقویم شاهنشاهی، انحلال حزب رستاخیز و تعطیلی کاباره‌ها و فاحشه‌خانه‌ها موجب آرامش مردم نشد و شریف امامی در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۵۷ استعفا داد.
شهادت فرمانده فرمانده تیپ ۱ عمار یاسر لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) – ۱۳۶۲
علی‌اکبر حاجی‌پور در ۲۱ اسفند ۱۳۲۹ در آذرشهر در توابع استان آذربایجان شرقی متولد شد. با پایان تحصیلات متوسطه در سال ۱۳۵۰ به استخدام ارتش شاهنشاهی درآمد و بعد از پشت سر گذاشتن دوره‌های آموزشی به عنوان درجه‌دار در لشکر گارد شاهنشاهی مشغول کار شد. با اوج گرفتن مبارزات انقلابی مردم در آذر ۱۳۵۷ خودش را از ارتش باز خرید کرد.
در سال ۱۳۵۸ به سپاه تهران پیوست و عضو «گردان ۶» پادگان ولی‌عصر (عج) شد. به همراه رزمندگان گردان ۶ در درگیری‌های کردستان و پس از شروع جنگ، در جبهه سوسنگرد حضور داشت. با تشکیل تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) به فرماندهی احمد متوسلیان در اسفند ۱۳۶۰ به این تیپ پیوست و فرمانده گردان عمار یاسر شد. از پاییز ۱۳۶۱، ابتدا فرمانده محور و سپس فرماندهی «تیپ ۱ عمار لشکر ۲۷ » را عهده‌دار شد. گردان عمار در عملیات‌های فتح‌المبین و الی بیت المقدس موفق ظاهر شد. حاجی‌پور در مرحله دوم عملیات الی بیت المقدس به شدت مجروح شد.
او یک دوره هم به همراه احمد متوسلیان، کاظم رستگار، مرتضی سلمان طرقی و قاسم دهقان در قالب قوای محمد رسول‌الله (ص) به جبهه‌های سوریه و لبنان اعزام شد و از مواضع ارتش اسرائیل در مناطق بقاع و چولان اطلاعات نظامی خوبی به دست آورد.
به دنبال اسیر شدن احمد متوسلیان به دست نظامیان رژیم صهیونیستی، او به همراه دیگر هم‌رزمانش به ایران بازگشت و با عنوان فرمانده گردان عمار تیپ ۲۷ در مرحله سوم عملیات رمضان شرکت کرد و در این عملیات به شدت مجروح شد. دوره نقاهت او با فرارش از بیمارستان نیمه کاره ماند. حاجی‌پور خودش را با همان وضعیت جسمی به خط مقدم جبهه‌های حق علیه باطل رساند و در کسوت فرمانده یکی از محورهای عملیاتی تیپ ۲۷ انجام وظیفه کرد.
پس از نبردهای والفجر مقدماتی و والفجر ۱، تیپ ۲۷ به سطح لشکر ارتقاء سطح پیدا کرد و حاجی‌پور در لشکر محمد رسول‌الله (ص) به دستور محمدابراهیم همت، فرمانده تیپ ۱ عمار یاسر لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) شد و سرانجام در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۶۲ بر اثر اصابت گلوله مستقیم تانک دشمن در عملیات والفجر ۴ به شهادت رسید.
افتتاح اولین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران- ۱۳۶۶
اولین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۶۶ با حضور حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای سومین رییس‌جمهور کشورمان به همراه جمعی از شخصیتهای فرهنگی و سیاسی کشور افتتاح شد و تا ۲۳ آبان ادامه یافت.
در اولین نمایشگاه کتاب تهران ۱۹۶ مؤسسه و ناشر خارجی از ۳۲ کشور جهان شرکت داشتند و حدود ۱۶ هزار عنوان کتاب عرضه کردند. ناشران داخلی نیز بیش از ۸ هزار عنوان کتاب خود را در معرض دید ۵۰۰ هزار بازدید کننده از این نمایشگاه قرار دادند. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از آن پس همه ساله برگزار شد.
کشف خاصیت ضد پرتوی در برخی مواد طبیعی -۱۳۶۹
دکتر فرامرز آشوری با درجه فوق دکترا در رشته داروسازی و بیوشیمی پس از ۱۴ سال تحقیق مستمر موفق شد خاصیت ضدپرتو را در برخی مواد طبیعی کشف و دارویی جدید تولید کند.
این دارو برای درمان ضایعات ناشی از پرتوهای یونساز از جمله ضایعات عمومی، عروق، مسمومیت کبدی، بیماری قند و ضایعات بینایی استفاده می‌شود و بدن انسان را در برابر پرتوهای آسیبرسان مقاوم می‌کند.
درگذشت نخستین دانشمند ایرانی ناسا- ۱۳۹۲
ابوالقاسم غفاری در اوایل دهه ۱۹۵۰ هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق کرد. آن زمان ریاست این مؤسسه با «رابرت اوپنهیمر» بود. طی مراسمی که از سوی یک انجمن ایرانی در محل دانشگاه هاروارد برگزار شد از یک عمر تلاش علمی استاد غفاری تقدیر شد.
استاد غفاری در روز سه‌شنبه ۱۴ آبان در ساعت ۱۰ و ۵۵ دقیقه شب در سن ۱۰۶ سالگی درگذشت. او در تهران متولد شد و بعد از پایان تحصیلاتش در دارالفنون در سال ۱۹۲۹ با بورسیه کامل برای ادامه تحصیل در رشته ریاضیات و فیزیک به «دانشگاه نانسی» فرانسه رفت.
وی مدرک دکترایش را از «دانشگاه سوربن» فرانسه دریافت کرد و در سال ۱۹۳۶ در «رصدخانه‌ی پاریس» در حوزه‌ی «مکانیک فلکی» فعالیت کرد. او پروژه محاسبه میزان مقدار نیرو برای پرتاب راکت به مدار ماه را به سرانجام رساند. «غفاری» در سال ۱۹۳۷ برای تدریس در دانشگاه تهران به ایران بازگشت. وی از سال ۱۹۳۸ تا ۱۹۴۱ خدمت سربازی خود را انجام داد که در آن مدت به سطح‌بندی اراضی شمال تهران برای آماده‌سازی برای ارتش اشتغال داشت.
در سال ۱۹۵۰ به‌دعوت «دانشگاه هاروارد» و به‌عنوان محقق «فولبرایت» بورسیه بین‌المللی از کشورهای مختلف به‌عنوان استادیار پژوهشی در زمینه‌ی «معادلات دیفرانسیل» و در ادامه در زمینه‌ی «دینامیک گازی» فعالیت کرد. او به همراه دکتر محسن هشترودی از جمله اولین ایرانیانی بودند که محقق «فولبرایت» شدند. هشترودی نیز هم‌زمان با دکتر غفاری در دانشگاه هاروارد در زمینه ریاضیات فعالیت داشت.
پس از پایان جنگ جهانی وی در زمینه‌ی تحقیقات دایما به انگلیس و امریکا سفر کرد. در اوایل دهه‌ی ۱۹۵۰ هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق کرد. در آن زمان، ریاست این مؤسسه بر عهده «رابرت اوپنهیمر» کاشف شکافت هسته‌ای بود که رابطه خوبی با غفاری داشت.
غفاری در سال ۱۹۵۶ در بخش ریاضیات اداره ملی استانداردهای امریکا مسوولیت گرفت و برای همیشه سکونت در آن کشور را برگزید.
محاسبات حرکت ماهواره‌های زمینی مصنوعی از وظایف غفاری در آمریکا بود. در سال ۱۹۶۲، اداره‌ی استانداردها به غفاری مجوز آغاز کار در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) به‌عنوان یک مشاور پاره‌وقت برای «مرکز پرواز فضایی گودارد» را اعطا کرد. غفاری اولین ایرانی شاغل در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) بود. از سال ۱۹۶۴، سه سال در برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار و وقتی پروژه‌های وی در سازمان به پایان رسید دانشمند تمام وقت در «ناسا» شد و در آن‌جا بر روی مأموریت‌های ۱۱ و ۱۲ آپولو مشغول به‌کار شد. مسؤولیت اصلی وی این بود که مشخص کند چطور یک راکت به ماه فرستاده می‌شود. وی باید جاذبه زمین و جاذبه ماه را محاسبه می‌کرد که چه مقدار و چگونه اصلاحات میان دوره‌ای قدرتمند برای استقرار یک راکت در مدار اطراف ماه مورد نیاز است هم‌چنین برای برنامه فضایی سرنشین‌دار وی باید بازگشت دوباره راکت را نیز محاسبه می‌کرد.
دیگر مناسبت های تقویم هجری شمسی
در سال ۱۳۰۴ در این روز، انتخابات هیات رئیسه هفتمین دوره مجلس شورای ملی انجام شد و سید محمد تدین به ریاست مجلس انتخاب شد، خداحافظی حسین دادگر نماینده هفتمین دوره مجلس شورای ملی از نمایندگی در سال ۱۳۰۹، مرگ عبدالحسین هژیر در سال ۱۳۲۸، افتتاح دوره دکترای حقوق در دانشگاه تهران و جذب اولین گروه دانشجویان در این دوره در سال ۱۳۳۴، افتتاح پتروشیمی آبادان در سال ۱۳۴۸، انعقاد قرارداد پرداخت وام طی مدت ۴ سال توسط ایران به هند در سال ۱۳۵۴، توشیح لایحه منع توقیف بدهکاران توسط مجلس سنا و قانونی شدن آن در سال ۱۳۵۲، شهادت ناصر جواهری و محمد طوینی در سالهای ۱۳۶۲ و ۱۳۶۳، درگذشت حبیب‌الله عسگر اولادی از نیروهای انقلاب در سال ۱۳۹۲، درگذشت منصور پورحیدری بازیکن باشگاه استقلال در سال ۱۳۹۵ و درگذشت حجت‌الاسلام جعفر شجونی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران در سال ۱۳۹۵ درج شده است.
مهمترین رویدادهای تقویم قمری
درگذشت کسایی مروزی شاعر شهیر و نامدار ایرانی- ۳۹۱
ابوالحسن مجدالدین کسایی مَروَزی شاعر قرن ۱۴ هجری قمری در سال ۳۴۱ هجری در مرو ولادت یافت و در دوران سلطنت سلطان محمود غزنوی وی را مدح گفت. پایان عمر این شاعر در ندامت از مدح سلاطین و اشتغال به شعر زاهدانه و پند و اندرز گذشت.
از اشعار موجود او معلوم است که در ابداع مضامین و بیان معانی نو و توصیفات بدیع و تشبیهات لطیفِ طبیعی، مهارت بسیار و قدرت فراوانی داشت.
کسایی مروزی در مدح اهل بیت، اشعاری سروده است و از این اشعار، شیعه بودن وی آشکار شد.
رحلت عالم زاهد شیخ علی اکبر نهاوندی-۱۳۶۹
علی‌اکبر بن ملا محمد حسین نهاوندی اصالتا نهاوندی بود اما در مشهد به دنیا آمد. وی در تهران نزد حاج میرزا حسن آشتیانی و در نجف نزد حاج میرزا حبیب‌الله رشتی و شریعت اصفهانی درس خواند.
او در سال ۱۳۲۸ در مشهد سکونت کرد. البَیانُ الرَّفیع فی احوال خواجِه ربیع، گلزار اکبری و لاله زار از آثار اوست.
این عالم ربانی در ۹۰ سالگی دار فانی را وداع گفت و در مشهد به خاک سپرده شد.
مهمترین رویدادهای تقویم میلادی
تولد فردریک بانتینگ کاشف انسولین- ۱۸۹۱
فردریک گرانْتْ بانتینگْ، دانشمند کانادایی در ۴ نوامبر ۱۸۹۱ در کانادا متولد شد و در رشته پزشکی در دانشگاه تورنتو درست خواند. او در سال ۱۹۲۲ دکترای طب گرفت. فردریک از ۲۹ سالگی به عنوان محقق در دانشگاه به کار پرداخت و به مدت ۲۰ سال تا سال ۱۹۴۱ استاد دانشگاه تورنتو بود.
بانتینگ مدتی نیز در کشورهای انگلستان و فرانسه، به تحقیق و مطالعه پرداخت. در ۲۷ ژوئیه ۱۹۲۲ آزمایشها و تلاش وی به نتیجه رسید و به همراه دو تن از همکارانش موفق به جداسازی هورمون انسولین شد. این مسئله، انقلابی در درمان بیماری قند به وجود آورد و باعث شهرت این پزشک ۳۰ ساله شد.
پاسخ مثبت آزمایشات بانتینگ بر روی حیوانات، به استفاده از انسولین در بیماران قندی از سال ۱۹۲۳ منجر شد که به نجات جان میلیونها انسان انجامید. بانتینگ در همین سال به پاس این اکتشاف علمی برنده جایزه نوبل پزشکی شد.
غده فوق کلیوی و سرطان، زمینههای دیگر مطالعات وی بود. دکتر بانتینگ علاوه بر نوبل، جوایز متعدد دیگری از جمله مدال ستاره طلایی از دانشگاه تورنتو، مدال انجمن پادشاهی کانادا، عنوان شوالیه جایزه انجمن فیزیولوژیستهای امریکا کسب کرد. وی سرانجام در ۲۱ فوریه ۱۹۴۱ در ۵۰ سالگی درگذشت.
فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان -۱۹۱۸
امپراتوری اتریش – مجارستان از جمله دول محور بود که به همراه آلمان وارد جنگ جهانی اول شدند و این جنگ را به مدت ۴ سال ادامه دادند. با پایان جنگ در سال ۱۹۱۸ و شکست دولت‌های محور، کشورهای پیروز بر اساس قراردادهای خود، نظام‌های حکومتی و حتی جغرافیایی کشورهای شکست خورده را تغییر دادند.
عقب‌نشینی ارتش نازی آلمان از شمال افریقا- ۱۹۴۲
سال ۱۹۴۲ شاهد آخرین پیروزیهای هیتلر در صحنه جنگ جهانی دوم بود. تا قبل از دخالت مستقیم هیتلر در عملیات نظامی، فرماندهان ارتش آلمان، ضمن تلاش در تامین نظرات هیتلر و اجرای فرامین کلّی او، در چگونگی انجام این دستورات و تاکتیکهای نظامی خود آزادی عمل داشتند ولی مداخله هیتلر در جزئیات امر از اوایل سال ۱۹۴۲ و دستورات غیر عملی او موجبات اختلاف نظر و برخوردهای شدید بین او و فرماندهان ارشد ارتش آلمان را فراهم آورد.
هیتلر که تحمل مخالفت دیگران با نظریات و دستورات خود را نداشت، فرماندهان کارآمد خود را یکی پس از دیگری از کار برکنار کرد و به جای آنها افسران کم تجربه را که کورکورانه از او اطاعت میکردند به درجات بالای فرماندهی ارتقاء داد. با این تغییرات، استخوانبندی ارتش آلمان به هم ریخت و از اواخر سال ۱۹۴۲ شکست و عقب‌نشینی ارتش آلمان در تمام جبههها آغاز شد. در این میان، جبهه شمال افریقا نیز صحنه درگیری نیروهای آلمانی و انگلیسی بود که در جنگ تاریخی العَلَمین در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۲ شاهد شدیدترین نبردهای دوطرف شد و به وارد آمدن خسارات سنگین به نیروهای آلمانی و عقب‌نشینی آنان انجامید.
عقب‌نشینی نیروهای آلمان نازی در این منطقه به فرماندهی مارشال اروین رومِل که به روباه صحرا و قهرمان شکستناپذیر معروف شده بود، از ۴ نوامبر همان سال آغاز شد و بدون وقفه در امتداد ۱۵۰۰ کیلومتر سواحل شمال افریقا ادامه یافت. این روال، در کل وضعیت جنگ نیز تاثیر گذاشت و آلمان را به انهدام کامل کشاند.
اختراع ترانزیستور – ۱۹۴۸
در ۴ نوامبر ۱۹۴۸ سه دانشمند امریکایی به نامهای جان باردین، والتر هاوسربرتِن و ویلیام شاکْلی خبر اختراع خود با نام ترانزیستور را به اطلاع جهان رساندند. ترانزیستور از دو کلمه ترانس به معنی انتقال دادن و استور به معنی مقاومت، تشکیل شده است. این ترانزیستور چیزی جز دو تکه سیم بسیار کوچک که در یک پولکِ ساخته شده از عناصر فلزی نیمه هادی است، نبود.
ترانزیستور، یک وسیله یک سوکننده، تقویت کننده و نوسان سازِ بسیار عالی است و به محض برقراری اتصال و ولتاژ، شروع به کار می‌کند. دوام و مقاومت ترانزیستور در مقابل ضربه و ارتعاش زیاد است و به دلیل همین مزایا، از آن در رادیو، تلویزیون و تلفن استفاده میکنند. کار ترانزیستور بر پایه این حقیقت استوار است که الکترونهای موجود در نیمه رساناها میتوانند به دو صورت متفاوت، جریان برق را برقرار کنند.
در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری همچون زادروز ادوارد پنجم پادشاه انگلستان در سال ۱۴۷۰، تأسیس سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در سال۱۹۴۶، اسراییل به کانال سوئیس رسید در سال ۱۹۵۶، تهاجم ارتش سرخ شوروی به مجارستان و اشغال این کشور در سال ۱۹۵۶، پایان کنفرانس صلح اعراب و اسرائیل در مادرید اسپانیا در سال ۱۹۹۱، انتخاب بیل کلینتون به عنوان چهل و دومین رئیس‌جمهور امریکا در سال ۱۹۹۲، هلاکت اسحاق رابین نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۹۵ و انتخاب باراک اوباما اولین رییس جمهور سیاه پوست امریکا در سال ۲۰۰۸ به ثبت رسیده است.
انتهای پیام
