یازدهم تیر رسانه انگلیسی گاردین در گزارشی عنوان کرد بریتانیا، آلمان و فرانسه با خودداری از برچیدن تحریم مربوط به فعالیت‌های موشکی جمهوری اسلامی ایران در ماه اکتبر، برای اولین‌بار برجام را نقض خواهند کرد.

توجیه تروئیکای اروپا برای این اقدام، نقض توافق برجام از سوی ایران، فروش پهپاد به روسیه و احتمال فروش موشک‌های بالستیک به این کشور است.

تقریبا از همان زمان مشخص شده بود که تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) عزم خود را برای حفظ این تحریم‌ها به کار گرفته‌اند. هرچند که در گزارش رویترز گفته شده بود که طرف مقابل از واکنش احتمالی جمهوری اسلامی ایران به این تصمیم واهمه دارد، اما سخنان روز پنجشنبه جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر اینکه نامه‌ای از فرانسه، انگلیس و آلمان دریافت کرده که در آن اعلام شده آن‌ها قصد ندارد تحریم‌های موشکی علیه ایران را بعد از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ رفع کنند، نشان داد که سه کشور اروپایی به دنبال ادامه چه روندی هستند.

بورل در بیانیه‌ای که پنجشنبه شب در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر شد، اعلام کرد: امروز نامه‌ای را از وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در رابطه با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دریافت کردم.

وی با اشاره به ادعا‌های مطرح شده از سوی سه کشور اروپایی درباره عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی، افزود: آن‌ها اشاره کردند که نگرانی‌های خود را مبنی بر عدم پایبندی ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام اعلام کرده و این موضوع را به کمیسیون مشترک برجام تحت مکانیسم حل اختلاف (DRM) ارجاع داده بودند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: وزیران امور خارجه (تروئیکا) اعلام کردند که ایران از سال ۲۰۱۹ به این توافق پایبند نبوده و معتقدند که این موضوع از طریق مکانیسم حل اختلاف برجام حل نشده است بنابراین آن‌ها قصد خود را برای عدم برداشتن گام‌های مربوط به لغو تحریم‌های بیشتر در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کردند. بورل اعلام کرد که بنا به درخواست تروئیکا «نامه را به سایر مشارکت کنندگان برجام یعنی چین، ایران و روسیه ارسال کرده‌ام و من به عنوان هماهنگ کننده، با همه شرکت کنندگان برجام درباره مسیر پیش رو رایزنی خواهم کرد.

حالا به روزهای پایانی تحریم تسلیحاتی کشورمان نزدیک می‌شویم و امیر رضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از آمادگی این وزارتخانه برای برقراری و توسعه مناسبات دفاعی و راهبردی با همه کشورهای مستقل و همسو به ویژه همسایگان منطقه‌ای و کشورهای مسلمان خبر داد و اعلام کرد تمامی تحریم‌های ظالمانه تسلیحاتی کشور، مهر آینده پایان می‌یابد.

متیو میلر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در آستانه پایان تحریم‌های موشکی ایران در نشستی خبری در خصوص اقدامات آمریکا پس از منقضی شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران گفت: ما با همکاری شرکای خود در اروپا، آلمان، فرانسه و انگلیس برای مقابله با تهدید‌های مستمر جمهوری اسلامی ایران آماده هستیم از جمله در مورد موشک‌ها و انتقال تسلیحات با برد وسیع، با ابزار‌های یکجانبه و چند جانبه‌ای که در اختیار داریم، ایران را کنترل و تحریم‌ها را تقویت خواهیم کرد.

این صحبت‌ها با واکنش مقامات کشورمان همراه شد و حجت الاسلام مجتبی ذوالنوری نایب رئیس مجلس شورای اسلامی درباره پایان تحریم تسلیحاتی ایران و صحبت‌هایی که درباره تمدید این تحریم‌ها می‌شود، اظهار کرد: آن‌ها به برجامی که خودشان تصویب کرده‌اند پایبند نیستند و صحبت‌ها درباره تمدید این تحریم باز هم نگاه آن‌ها را برای ما مشخص می‌کند. مجلس با تصویب قانون اقدام راهبردی ریل حرکت دولت را تعیین کرد و دست دولت برای اقدام متقابل باز است.

وی ادامه داد: با قانون اقدام راهبردی کار‌هایی پیش افتاد که آن‌ها را مجبور کرد که با ما کنار بیایند و دولت نیز راهی را رفت و میز مذاکره را ترک نکرد و عنوان کرد منافع ما را تامین کنید و ما به اقدامات خود پایبند هستیم و اکنون آن‌ها به دنبال دبه کردن هستند و می‌دانند اگر ۲۶ مهر که موعد عادی شدن خرید و فروش تسلیحاتی ما است چه کشور‌هایی منتظر هستند که این تاریخ برسد و بدانید جمهوری اسلامی هیچ گاه از منافع خود کوتاه نمی‌آید.

حجت الاسلام ذوالنوری بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران  با هیچ کشوری سر جنگ ندارد و از برجام کوتاه نیامده و میز مذاکره را ترک نمی‌کند و این تاریخ برسد فروش سلاح ما آغاز می‌شود و با توجه به بومی سازی شدن توان تسلیحاتی در کشور ما نیازی به واردات نداریم و در تولید سلاح‌ها ۹۰ درصد خودکفا هستیم و نیاز به امکاناتی نداریم و تکیه ما به خودمان است. با توجه به توانمندی‌های خود می‌توانیم موشک‌های دوربرد بسازیم و در جنگ افزار‌های توپخانه‌ای و پهپاد‌ها توانمندی داریم و کشور‌هایی هستند که می‌دانند اگر همراه با ایران باشد با توجه به آن که کشور ما نگاه سلطه گرانه به آن‌ها ندارند سود خواهند برد. دشمنان ما نگران هستند که منافعشان به خطر بیفتد و بازار برای آن‌ها محدود شود.

وزارت امور خارجه کشورمان نیز با انتشار بیانیه‌ای، تمدید تحریم‌های تسلیحاتی توسط اتحادیه اروپا علیه تهران را محکوم کرد.

در این بیانیه تاکید شده است: تهران، تصمیم اتحادیه اروپا و ۳ کشور اروپایی برای عدم انجام تعهدات خود در موعد سال هشتم برجامی را اقدامی غیرقانونی و مغایر با تعهدات آن‌ها ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و عملی تنش‌زا و توام با سوءنیت می‌داند.

وزارت خارجه ایران با تاکید بر اینکه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی توسط اتحادیه اروپا بر همکاری بیشتر بین طرف‌های برجام «آثار منفی» خواهد داشت، تصریح کرد: تردیدی وجود ندارد که جمهوری اسلامی ایران به این اقدام غیرقانونی، تحریک آمیز و نقض آشکار تکالیف اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و انگلیس وفق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به صورت مقتضی و در چارچوب حقوق خود در برجام پاسخ خواهد داد.

مهر ماه سه سال پیش کنگره آمریکا با تحریک و تشویق متحدان منطقه‌ای، تلاش گسترده‌ای را برای ممانعت از پایان محدودیت‌های تسلیحاتی پنج‌ساله مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ به کار بست؛ بازی شکست خورده‌ای که اینک در آستانه پایان دوره محدودیت هشت‌ساله فعالیت‌های موشکی بار دیگر توسط غربی‌ها آغاز شده است.