به گزارش گروه فرهنگ و هنر پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری دانشجو، تحول دیجیتال توانسته است روش‌های قدیمی نمایش آثار فرهنگی را دگرگون کند. استفاده از فناوری‌های جدید در موزه‌ها و مراکز فرهنگی، نمایش آثار فرهنگی را به سطح جدیدی از تعامل و دسترسی رسانده است. فناوری‌های چندرسانه‌ای به مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌ها اطلاق می‌شود که از رسانه‌های دیجیتال مختلف برای ایجاد تجربه‌های بصری، شنیداری و تعاملی استفاده می‌کنند. این فناوری‌ها در بهبود نمایش و حفظ آثار فرهنگی نقش بسیار مهمی دارند. 

در این گزارش، به بررسی جنبه‌های مختلف این تحول می‌پردازیم و نقش فناوری‌های چندرسانه‌ای در بهبود تجربه بازدیدکنندگان و حفاظت از آثار فرهنگی را تحلیل می‌کنیم.

نقش فناوری‌های چندرسانه‌ای در نمایش و حفظ آثار فرهنگی

فناوری‌های چندرسانه‌ای به ابزاری کارآمد برای نمایش آثار فرهنگی تبدیل شده‌اند. استفاده از تکنولوژی‌هایی همچون واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و اسکن سه‌بعدی، تجربه بازدید از آثار فرهنگی را بهبود بخشیده و امکان دسترسی به آن‌ها را برای مخاطبان در سراسر جهان فراهم کرده است.

واقعیت مجازی (VR) و تجربه غوطه‌ور

واقعیت مجازی یکی از فناوری‌هایی است که تجربه بازدید از مکان‌های تاریخی و فرهنگی را به شیوه‌ای کاملاً جدید ممکن کرده است. با استفاده از این فناوری، بازدیدکنندگان می‌توانند به صورت مجازی وارد محیط‌های تاریخی شوند و آن‌ها را با تمام جزئیات مشاهده کنند. برای مثال، موزه‌هایی مانند موزه بریتانیا و موزه لوور از این فناوری استفاده کرده‌اند تا امکان بازدید مجازی از آثار مهم خود را فراهم کنند.
این فناوری به بازدیدکنندگان اجازه می‌دهد که تجربه‌ای نزدیک به واقعیت از بازدید داشته باشند و بدون محدودیت‌های جغرافیایی و زمانی به آثار فرهنگی دسترسی پیدا کنند. همچنین امکان مشاهده و تعامل با جزئیات دقیق‌تر آثار، از دیگر ویژگی‌های استفاده از VR در نمایش آثار فرهنگی است.

 واقعیت افزوده (AR) و افزایش دسترسی اطلاعاتی

واقعیت افزوده نیز یکی از فناوری‌هایی است که به بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره آثار فرهنگی کسب کنند. این فناوری با افزودن لایه‌های دیجیتال به دنیای واقعی، امکان دسترسی به اطلاعات تکمیلی را برای کاربران فراهم می‌کند. برای مثال، کاربران می‌توانند از طریق تلفن‌های هوشمند خود با استفاده از اپلیکیشن‌های AR، اطلاعات بیشتری درباره یک اثر فرهنگی در لحظه مشاهده آن دریافت کنند.
یکی از نمونه‌های موفق استفاده از AR در موزه‌ها، پروژه‌هایی است که به بازسازی محیط‌های تاریخی می‌پردازند. این فناوری به بازدیدکنندگان امکان می‌دهد که به گذشته بازگردند و آثاری را مشاهده کنند که ممکن است از بین رفته یا تغییر یافته باشند.

دیجیتال‌سازی و آرشیوهای دیجیتال

یکی از مزایای اصلی دیجیتال‌سازی آثار فرهنگی، امکان آرشیو کردن آن‌ها به شیوه‌ای مدرن است. اسکن‌های سه‌بعدی و عکس‌های با وضوح بالا می‌توانند نسخه‌های دقیق و با جزئیاتی از آثار فرهنگی را ایجاد کنند. این نسخه‌ها نه تنها برای حفاظت از آثار در برابر عوامل تخریب‌گر مانند بلایای طبیعی و گذر زمان کارآمد هستند، بلکه دسترسی به آن‌ها را نیز برای محققان و عموم مردم در سراسر جهان امکان‌پذیر می‌سازند.
یکی از نمونه‌های موفق این رویکرد، پروژه دیجیتال‌سازی آثار موزه ملی ایران است. در این پروژه، نسخه‌های دیجیتال از آثار باستانی مهم این موزه تهیه و در پلتفرم‌های آنلاین به نمایش گذاشته شد تا دسترسی عمومی به این آثار فراهم شود.

نمایشگاه‌های مجازی و تعاملی

نمایشگاه‌های مجازی به یک ابزار قدرتمند برای بهبود دسترسی عمومی به آثار فرهنگی تبدیل شده‌اند. این نمایشگاه‌ها به بازدیدکنندگان امکان می‌دهند که از هر نقطه‌ای در جهان به موزه‌ها و آثار فرهنگی دسترسی داشته باشند و تجربه‌ای تعاملی و تعمیق‌شده از مشاهده این آثار داشته باشند. با استفاده از فناوری‌های واقعیت مجازی و افزوده، نمایشگاه‌های مجازی توانسته‌اند تجربه‌ای جذاب و پویا برای کاربران ایجاد کنند.
نمایشگاه‌های مجازی همچنین به افرادی که نمی‌توانند به صورت فیزیکی در محل حضور داشته باشند، فرصت می‌دهند تا به شکل آنلاین به اطلاعات و آثار دسترسی پیدا کنند. این دسترسی گسترده باعث شده که تعداد بیشتری از مردم به میراث فرهنگی و تاریخی علاقه‌مند شوند.

اپلیکیشن‌های موبایلی و آموزش

اپلیکیشن‌های موبایلی یکی دیگر از ابزارهای مهم در نمایش و حفظ آثار فرهنگی هستند. بسیاری از موزه‌ها از این اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند تا به بازدیدکنندگان اطلاعات تکمیلی ارائه دهند و تجربه‌ای غنی‌تر ایجاد کنند. این اپلیکیشن‌ها معمولاً شامل راهنماهای صوتی، تصاویر و ویدیوهای آموزشی و حتی بازی‌های تعاملی هستند که تجربه بازدید را برای کاربران جذاب‌تر می‌کنند.

از طریق این اپلیکیشن‌ها، کاربران می‌توانند به محتوای آموزشی دسترسی داشته باشند و اطلاعات بیشتری درباره تاریخ، فرهنگ و آثار موجود در موزه‌ها کسب کنند. این اپلیکیشن‌ها به‌خصوص برای کودکان و جوانان جذابیت بیشتری دارند و به تقویت تجربه یادگیری کمک می‌کنند.

حفاظت دیجیتال و ماندگاری آثار

یکی از چالش‌های اصلی در زمینه حفاظت از میراث فرهنگی، تخریب و فرسایش طبیعی آثار است. فناوری‌های دیجیتال می‌توانند به عنوان یک ابزار مؤثر در حفظ این آثار عمل کنند. با استفاده از اسکن‌های سه‌بعدی و تصویربرداری با وضوح بالا، می‌توان نسخه‌های دقیق و با جزئیاتی از آثار فرهنگی تهیه کرد که حتی در صورت تخریب نسخه اصلی، امکان بازسازی آن‌ها وجود داشته باشد.
این روش‌های دیجیتال به محققان و متخصصان این امکان را می‌دهند که در صورت نیاز به بازسازی یا مرمت آثار فرهنگی، از نسخه‌های دیجیتال برای انجام مطالعات و تحلیل‌های دقیق استفاده کنند. همچنین، نسخه‌های دیجیتال به‌عنوان منابع مهم اطلاعاتی برای آیندگان حفظ خواهند شد.

چالش‌های اخلاقی و فرهنگی در استفاده از فناوری‌های دیجیتال

استفاده از فناوری‌های دیجیتال در نمایش و حفاظت از میراث فرهنگی با چالش‌های اخلاقی و فرهنگی نیز همراه است. یکی از چالش‌های اصلی، مسئله اصالت آثار و حقوق مالکیت معنوی است. در برخی موارد، جوامع محلی و فرهنگی ممکن است با دیجیتالی‌سازی آثار خود مخالفت کنند، چرا که این فرآیند ممکن است ارزش و هویت فرهنگی آثار را تحت‌الشعاع قرار دهد.
همچنین، در زمینه بازسازی دیجیتال آثار تخریب‌شده، برخی از متخصصان معتقدند که نسخه‌های دیجیتال نمی‌توانند جایگزین کامل نسخه‌های اصلی شوند و باید با دقت بیشتری در این زمینه عمل شود. به همین دلیل، استفاده از فناوری‌های دیجیتال در این زمینه باید با در نظر گرفتن اصول اخلاقی و فرهنگی انجام شود تا ارزش‌های میراث فرهنگی حفظ شود.
تحول دیجیتال در نمایش و حفظ آثار فرهنگی، فرصت‌های بزرگی را برای بهبود تجربه بازدیدکنندگان و حفاظت از این آثار فراهم کرده است. فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اپلیکیشن‌های موبایلی به موزه‌ها و مؤسسات فرهنگی این امکان را داده‌اند که آثار خود را به شیوه‌ای جدید و تعاملی به نمایش بگذارند. این ابزارها نه تنها تجربه بازدیدکنندگان را تقویت کرده‌اند، بلکه به حفاظت بهتر از آثار فرهنگی نیز کمک کرده‌اند.

با این حال، باید به چالش‌های اخلاقی و فرهنگی که استفاده از این فناوری‌ها به همراه دارد نیز توجه کرد. استفاده از فناوری‌های دیجیتال باید به گونه‌ای باشد که ارزش‌های فرهنگی و تاریخی آثار حفظ شده و هویت فرهنگی آن‌ها مورد احترام قرار گیرد. به این ترتیب، می‌توان از این فناوری‌ها به نحو احسن برای معرفی و حفظ میراث فرهنگی استفاده کرد و به انتقال آن به نسل‌های آینده کمک کرد.