به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری ایسنا، در هر سازمانی، از جمله دانشگاه‌ها، حضور افرادی با رفتارهای دشوار می‌تواند به بروز مشکلات جدی منجر شود. این افراد نه‌تنها ممکن است همکاری با دیگران را دشوار کنند، بلکه تاثیرات منفی خود را بر سازمان، همکاران و حتی بر جامعه نیز می‌گذارند. در یک محیط آموزشی، اساتیدی که رفتارهای غیرمنطقی یا سخت از خود نشان می‌دهند، می‌توانند بهره‌وری را کاهش دهند و باعث تضعیف روحیه همکاران و دانشجویان شوند. بر اساس پژوهش‌ها، برخی از ویژگی‌های کلیدی افرادی که رفتارهای دشوار از خود بروز می‌دهند، شامل نارضایتی دائمی، عدم تمایل به برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و ایجاد مانع در جریان کاری است.
موضوع مدیریت و شناسایی رفتارهای دشوار به ویژه در محیط‌های دانشگاهی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که دانشگاه‌ها به عنوان مراکز علمی و تربیتی، نقش کلیدی در پرورش نیروی انسانی و تولید علم دارند. همچنین، تاثیرات مخرب رفتارهای دشوار نه تنها بر محیط کار بلکه بر دانشجویان و فضای یادگیری نیز مشهود است. از این‌رو، شناسایی این رفتارها و بررسی دلایل شکل‌گیری آن‌ها برای جلوگیری از گسترش مشکلات و کاهش بهره‌وری، امری ضروری به نظر می‌رسد.
پژوهشی که توسط مرتضی رضائی‌زاده، استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، به همراه سه همکار دانشگاهی وی انجام شده است، به بررسی این رفتارهای دشوار در بین اساتید دانشگاه می پردازد. این محققان در تلاش بوده اند تا رفتارهایی که موجب ایجاد چالش در محیط‌های دانشگاهی می‌شوند را شناسایی کرده و علل بروز آن‌ها را مورد مطالعه قرار دهند. رضائی‌زاده و همکارانش با این پژوهش کاربردی تلاش کردند تا با ارائه راهکارهایی، تاثیرات منفی این رفتارها را کاهش داده و در بهبود فضای دانشگاهی نقشی ایفا کنند.
در این پژوهش، محققان ابتدا داده‌های مورد نیاز را از طریق یک پرسشنامه خودارزیابی به دست آوردند که توسط ۲۱ استاد دانشگاه فراهم شده بودند. این پرسشنامه به منظور ارزیابی میزان و نوع رفتارهای دشوار در محیط دانشگاهی طراحی شده بود. سپس، داده‌های کیفی نیز از طریق گفتگوها و فعالیت‌های گروهی اساتید جمع‌آوری شد که شامل توضیحات بیشتر در مورد رفتارهای دشوار و دلایل احتمالی بروز آن‌ها بود. استفاده از این دو روش مکمل، به محققان کمک کرد تا به نتایج دقیقی در خصوص نوع و دلایل رفتارهای دشوار اساتید دست یابند.
نتایج پژوهش نشان داد که برخی از رفتارهای دشوار در میان اساتید شایع‌تر است. از جمله این رفتارها می‌توان به منفی‌نگری، بازی قدرت و فریبکاری اشاره کرد که به ترتیب بیشترین تا کمترین فراوانی را داشتند. این رفتارها باعث ایجاد موانع در کارهای گروهی و کاهش بهره‌وری می‌شوند. علاوه بر این، اکثر اساتید شرکت‌کننده در این پژوهش باور داشتند که رفتارهای دشوار آن‌ها ناشی از عواملی خارج از کنترلشان است.
بر اساس تحلیل این پژوهش، یکی از مشکلات کلیدی این است که بسیاری از اساتید از تکنیک‌های دفاعی مانند «انگشت اشاره» استفاده می‌کنند. به این معنا که به جای پذیرش مسئولیت رفتارهای خود، دیگران را مقصر می‌دانند. به همین دلیل، نردبان مسئولیت‌پذیری به عنوان یک ابزار مهم می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند. این نردبان مدلی است که به افراد کمک می‌کند تا سطوح مختلف مسئولیت‌پذیری را شناسایی کرده و دیگران را سرزنش نکنند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که شناخت و مدیریت رفتارهای دشوار، تاثیرات مثبتی بر عملکرد تیم‌های دانشگاهی دارد. ارتقای مسئولیت‌پذیری فردی، کاهش استرس و بهبود روابط میان همکاران از جمله مزایای این رویکرد است. همچنین، این یافته‌ها نشان می‌دهند که با مدیریت بهتر این رفتارها، می‌توان بهبود قابل توجهی در بهره‌وری و رضایت شغلی اساتید و دانشجویان ایجاد کرد.
در نهایت، پژوهش به این نتیجه رسید که رفتارهای دشوار اگر به درستی مدیریت نشوند، می‌توانند به گسترش نارضایتی و افت بهره‌وری در کل سیستم دانشگاهی منجر شوند. از سوی دیگر، ارتقای مسئولیت‌پذیری اساتید و شناسایی رفتارهای دشوار می‌تواند راهگشای کاهش این مشکلات و بهبود فضای آموزشی باشد. بنابراین، شناسایی دقیق این رفتارها و فراهم کردن بسترهایی برای مسئولیت‌پذیری بیشتر، یکی از گام‌های اساسی در جهت بهبود فضای دانشگاهی است.
قابل ذکر است، نتایج این پژوهش در فصلنامه «نامۀ آموزش عالی» منتشر شده اند؛ نشریه ای که وابسته به مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی و سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور است. این نشریه به انتشار مقالات علمی در زمینه‌های مرتبط با آموزش عالی می‌پردازد.
انتهای پیام
