به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار فارسی به نقل از خبرگزاری ایسنا، نظام آموزش عالی یکی از مهم‌ترین نهادهای علمی هر جامعه است که هدف اصلی آن تربیت نیروی انسانی متخصص و تولید دانش است. دانشگاه‌ها در توسعه علمی، اجتماعی و اقتصادی نقش کلیدی دارند، زیرا از طریق تربیت نیروی کار متخصص، به افزایش بهره‌وری و بهبود وضعیت جامعه کمک می‌کنند. در همین راستا، تحقیقات علمی و پژوهش‌های مختلف، پایه و اساس این نظام آموزشی را تشکیل می‌دهند. بااین‌حال، یکی از چالش‌های پیش روی دانشگاه‌ها در سال‌های اخیر، افزایش سنوات تحصیلی دانشجویان، به‌ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی است که تأثیر مستقیمی بر روند آموزش و پژوهش در کشور دارد.
محققان کشور در یک مطالعه پژوهشی، به بررسی دلایل افزایش سنوات تحصیلی دانشجویان پرداخته اند. اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که بدانیم افزایش مدت تحصیل نه تنها موجب افزایش هزینه‌های فردی و اجتماعی می‌شود، بلکه می‌تواند باعث کاهش کیفیت تحصیل و پژوهش و در نتیجه، کاهش توان رقابتی دانشجویان در بازار کار شود. به همین دلیل، شناسایی علل این پدیده و ارائه راه‌حل‌های مناسب، از اولویت‌های مهم برای بهبود وضعیت آموزش عالی است.
این تحقیق توسط رحمان سلیمان‌پور، متخصص جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران و دو همکار دانشگاهی او انجام شده است. این گروه از دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشی را برای تحلیل دلایل افزایش طول دوره تحصیل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی انجام دادند. هدف این تحقیق شناسایی عوامل مختلفی است که باعث افزایش مدت زمان تحصیل دانشجویان می‌شود و از آن‌ها به عنوان «سنوات تحصیلی» یاد می‌شود.
روش انجام این پژوهش مبتنی بر تحلیل مضمون بوده و از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با ۱۵ دانشجوی تحصیلات تکمیلی، ۱۰ نفر از اساتید دانشگاه و ۲ نفر از مسئولان دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. پژوهشگران سعی کردند با استفاده از تکنیک‌های تحلیل کیفی، داده‌ها را از طریق مصاحبه‌های صورت گرفته جمع‌آوری کنند. این روش به آن‌ها کمک کرد تا دیدگاه‌های مختلف از جمله دانشجویان، اساتید و مسئولان دانشگاه را در خصوص علل افزایش سنوات تحصیلی بررسی کنند.
یافته‌های این پژوهش نشان می دهند که عوامل مختلفی در افزایش سنوات تحصیلی دانشجویان نقش دارند. مشکلات مربوط به پایان‌نامه، انتخاب استاد راهنما و تصویب پروپوزال از جمله دلایل آموزشی این مسئله به شمار می‌رود.
همچنین تعاملات بین استاد و دانشجو و کمبود امکانات پژوهشی، از جمله موانع عمده‌ای هستند که موجب افزایش مدت تحصیل دانشجویان می‌شود. به علاوه، در حوزه مسائل ساختاری نیز عواملی همچون قوانین نظارتی دانشگاه، تخصص اساتید و مشکلات مالی پروژه‌ها به تعویق در زمان فارغ‌التحصیلی دامن می‌زند.
در نتیجه‌گیری این تحقیق، پژوهشگران به این نکته اشاره کردند که افزایش سنوات تحصیلی تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله چالش‌های ساختاری و آموزشی است. آن‌ها همچنین تأکید کردند که این مسئله پیامدهای جدی در سطح فردی و اجتماعی دارد.
از جمله پیامدهای فردی این موضوع می‌توان به کاهش انگیزه تحصیلی و فرسودگی دانشجویان اشاره کرد، در حالی که در سطح اجتماعی، افزایش هزینه‌های آموزشی و تأخیر در ورود دانشجویان به بازار کار از جمله آثار منفی این پدیده است.
با توجه به یافته‌های این تحقیق، محققان پیشنهاد کرده اند که برای کاهش این مشکل، دانشگاه‌ها باید با تشکیل کارگروه‌های مشورتی بین اساتید و دانشجویان، راهکارهایی برای بهبود تعاملات و رفع مشکلات پژوهشی ارائه کنند. همچنین، تأمین اعتبار مالی مناسب و ایجاد همکاری‌های بیشتر بین دانشگاه و صنعت برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی می‌تواند به کاهش مشکلات ساختاری کمک کند.
این پژوهش نشان می‌دهد که وجود چالش‌های ساختاری و اداری در دانشگاه‌ها از مهم‌ترین دلایل افزایش سنوات تحصیلی است.
همچنین کمبود امکانات آزمایشگاهی و مشکلات مالی پروژه‌ها از دیگر عواملی است که بر کیفیت تحصیل و مدت‌زمان تحصیل دانشجویان تأثیر منفی می‌گذارد. اهمیت این مسئله تا حدی است که توجه به رفع این مشکلات می‌تواند به ارتقاء کیفیت نظام آموزش عالی و بهبود وضعیت فارغ‌التحصیلی دانشجویان منجر شود.
این یافته ها در مجله «آموزش عالی ایران» وابسته به انجمن آموزش عالی ایران منتشر شده و می‌تواند به عنوان یک راهنمای مفید برای مدیران آموزشی و سیاست‌گذاران حوزه آموزش عالی در جهت بهبود شرایط تحصیلی دانشجویان مقاطع تکمیلی مورد استفاده قرار گیرند.
انتهای پیام
